VS, VK, China, Quantitative Easing is voorbij .

Maar Japan des te meer

 

Er zijn van die dagen dat je de moed zou willen opgeven. En deze vrijdag is er een van de naarste van.

Het blijkt steeds dat er drie werelden zijn die elkaar beinvloeden maar steeds verder uit elkaar drijven. De financiële wereld, de economie en de consument, de burger.

Een klein voorbeeld: de FED beëindigt het reeds maanden lang ingekrompen  QE project, het geld in de banken pompen. Het gevolg is dat de beurzen wereldwijd de schok voelen. Waarom? Zoals ik gisteren in een grafiek liet zien volgen de beurskoersen de ingepompte geldhoeveelheid. Hoe meer QE hoe hoger de koersen hoe meer winst voor speculanten en aandeelhouders. De belastingbetaler betaalt in feite. Een deel van het gelijk van Piketty.

Japan, dat tot dusver zonder veel succes  een intensieve Quantitative Easing project uitvoerde breidde het programma onverwacht sterk uit tot 80 biljoen yen per jaar in de hoop (tot dusver ijdel) dat nu de deflatie afgewend wordt en het consumenten vertrouwen zal stijgen. Onmiddellijk gevolg: stijging van de beurskoersen.

Zoals ik al enkele malen heb betoogd is de rol van QE bij het doen dalen stijgen van de inflatie heel dubieus zoals blijkt in de VS en VK waar ze nog steeds onder die 2% zit, schaliegas heeft de USA economie meer opgefokt dan de QE (meer dan 60% daling van de energieprijzen) en als wisselkoerswapen heeft het gevaarlijke consequenties, een valutaoorlog. Natuurlijk zijn er economen die er anders over denken, maar QE lijkt meer een race tegen de klok. Door steeds meer geld in de banken te pompen voorkomt men dat de consequentie van structureel meer  uitgeven dan de economie opbrengt, dat wil zeggen een ineenstorten van de fiscale stabiliteit, wordt voorkomen. Een uitstel van executie want in de economie verandert er niets  maar wel ontstaat een schuldglut van nu al 175% van het wereld GDP, een schuld die elk jaar veel en veel groter wordt. En om die toename in bedwang te houden zou een enorme echte groei moeten plaatsvinden en niet die enkele procenten van nu.

Die QE in combinatie met het laaghouden van de rente maakt het ook veel te gemakkelijk om die schuld te laten groeien, lenen is goedkoop bij die overvloed van geld en in de globale economie maken niet alleen de gevestigde economieën maar ook de Emerging Markets, de nieuwe term voor ontwikkelingslanden, gebruik van die goedkope dollars en yens. Dat is één van de oorzaken van de teruglopende inflatie, door dat goedkope krediet gekoppeld aan de lage lonen kunnen de EMs de andere landen overspoelen met producten waartegen het bedrijfsleven in die andere landen niet kan concurreren. Kijk naar de multinationals die gevestigd in voor hen lage belastinglanden de productie laten uitvoeren in lage lonenlanden en afzetten in de andere landen waar daardoor de productie ervan in die andere landen verdwijnt. Zo onstaat een ondermijnen van de welvaart in die andere  landen die het hoe langer hoe meer van de dienstensector moeten hebben. Hoe lang nog?

Wat is dan het nut van die QE die onze concurrenten het geld verschaft om ons uit de markt te prijzen terwijl het de bedoeling heeft onze economie juist op te krikken. Wie varen er dan wel bij? Zoek het maar uit.

Voor de andere landen (dus de niet Emerging) is de toestand nijpend. Zij hebben in tegenstelling tot de EMs een dure zorgmaatschappij opgebouwd die veel van het GDP opslokt. Die moet in stand gehouden worden en de vakbonden zien daar onwankelbaar op toe. Maar door de teruglopende economie heeft de overheid door teruglopende belasting inkomsten niet meer de middelen daarvoor.  Er zijn dan drie oplossingen, lenen op de kapitaalmarkt om dat gat te dichten en te hopen op betere economische tijden of de belastingen verhogen of de uitgaven terug te schroeven. Dat laatste is zeer beperkt door de onwil van de vakbeweging de zorgmaatschappij te beperken en de onwil van de politieke partijen de eigen ideologische verlangens in te tomen. Lenen doet de staatsschuld stijgen en daar is een limiet aan, de rente op de leningen zou oplopen omdat het risico van default groter wordt (nu door Draghi's "alles doen om" belofte gedekt, die echter gezien de rente in het zuiden die nu sterk oploopt niet veel meer uithaalt) en wordt dus onbetaalbaar (unsustainable debts), de easy way out is de belastingen van burgers en bedrijfsleven te verhogen, in afwachting weer van betere tijden. Het effect daarvan is een teruglopen van de koopkracht en veerkracht van bedrijven en burgers en daardoor mindere vraag naar producten.

Een dubbel deflatie effect dus. Goed voor de kopers maar de dood voor het bedrijfsleven dat de winstmarges ziet dalen, want het moet de prijzen verlagen en dus de kosten ook,  daardoor ontslagen en nog verdere daling van de koopkracht en toename van de uitgaven van de staat aan uitkeringen en derhalve een groter begrotingstekort, in afwachting van betere tijden.

Dan komt het volgende effect van de QE, het beinvloeden van de wisselkoers, niet bedoeld, een bijeffect maar  wel het  belangrijkste. Neem als voorbeeld de euro, gedaald van 1.40 dollar naar nu 1.25.

Iedereen juicht, maar te vroeg. Juichen want de export wordt goedkoper, dus de concurrentiepositie beter, dus verbetert de handelsbalans (waar de EU toch al een enorm overschot heeft), en de economie trekt aan.

Dat zou gelden voor Canada en de USA, landen die autarkisch zijn, dus zonder importen door kunnen gaan.

Voor Japan en de EU is dat totaal anders. Alle grondstoffen, olie, gas (voor het grootste deel) moeten worden ingevoerd en worden dus ook, nadat de al ingevoerde voorraden op zijn) 10% duurder. Dat wil zeggen dat de consumentenprijzen behoorlijk zullen stijgen en daar de lonen gelijk blijven, neemt de koopkracht verder af en zwakt de door de hoger importprijzen gestegen inflatie weer snel af door de teruglopende vraag en is de demand crisis nog groter geworden. Het is eigenlijk een devaluatie en een verlaging van de levensstandaard.

Ook de EMs komen in de problemen want de afzet naar de andere landen neemt door de haperende economie daar ook af. Zij hebben ook enorme schulden gemaakt door de lage rente maar ook teveel consumptief uitgegeven. Vandaar dat men nu vrijwel wereldwijd het gevaar voor deflatie zien opdoemen.

Nu betekent het einde van de QE niet dat de wereldgeldvoorraad aan dollars vermindert want de FED heeft gezegd te zullen gaan steriliseren dus voor elke obligatie bundel die aan het eind van zijn looptijd is en dus verzilverd moet worden koopt de FED voor hetzelfde bedrag nieuwe obligaties in. Balansneutraal dus.

Men fluistert nu dat de beëindiging van de QE in de USA dezelfde verhogende uitwerking heeft op de inflatie als een renteverhoging en dat lijkt een logische gevolgtrekking en een gunstige want het Amerikaanse bedrijfsleven roept steeds luider om een renteverhoging om nieuwe zeepbellen te voorkomen. Als de inflatie inderdaad in de USA stijgt door het einde van de QE zal dat een opluchting zijn voor de EU. Een renteverhoging in de USA zou ongetwijfeld de rente op EU schulden verhogen en die betalingen zouden de schulden nog meer doen oplopen als ze tenminste niet tot een faillissement zouden leiden.

De fouten in de organisatie van de Eurozone die die schuldenglut hebben veroorzaakt bestaan nog steeds. Nog steeds betekent  een begrotingstekort van 3% dat er geen inmenging van Brussel komt. Over de schuld hebben we het dan zelfs nog niet. Dat het S&G pact niets voorstelt ziet men aan Frankrijk en Italië die gepardonneerd worden met een ondeugdelijke begroting en vage beloftes van beterschap. Van het begin af aan is het financiële beheer van de Eurozone (en de facto van de gehele EU) een puinhoop geweest. Een schrale troost dat het in andere landen niet veel anders is.

Zou de ECB inderdaad overgaan tot QE tot de balans van de ECB op 3.000 miljard euro is gekomen, en er dus 1.000 miljard euro in de banken binnenstroomt kan men op de vingers natellen dat hetzelfde gebeurt als in Japan waar ook alle grondstoffen moeten worden ingevoerd.

Een demandcrisis kan niet worden opgelost alsof het een supply crisis is. Piketty heeft gelijk. De kleine groep rijken wordt door de huidige politiek steeds rijker, de armste groep kan niets inleveren en dus bloedt en verdwijnt de middengroep.

Op zijn gunstigst is de QE een uitstelmiddel op zijn slechtst een negatieve invloed op koopkracht en economie.

 

En Brussel vergadert voort, regelt en regelt, ver weg van de echte wereld.

Terwijl de EC vergaderde ging de Eurozone ten onder. Er is niets nieuws onder de zon.