De voordelen van het lidmaatschap van de Eurozone

Wereldwijd zijn er enkele trillioenen dollars in lucht opgegaan door de crash of wellicht correctie van de aandelenmarkten. Dit keer werd door analisten als oorzaak de kwakkelende economie en de dreigende disinflatie van de Eurozone als oorzaak aangewezen. Niet helemaal terecht want door de ruime geldpolitiek en  de door de centrale banken zo laaggehouden rente waren de aandelenmarkten zowat de enige manier om geld te beleggen. Nu deze ruime geldpolitiek teneinde is gekomen doet zich dat op de aandelenmarkten voelen en neemt ook de vrees toe dat daarmede ook een einde komt aan de groei in de Eurozone sinds de crisis van 2008. Daardoor volgt een dalende rente voor obligaties in Duitsland die nu een historisch dieptepunt van 0,81% boekte en een stijging van de rente voor Griekenland tot boven de 8%. De aandelenmarkten zagen een scherp verlies, maar gelukkig stabiliseerde de markt zich weer na enkele bange dagen.  Correctie eerder dan crash dus waarschijnlijk. De olieprijs zakt ongewoon snel bij een sterk afnemende vraag en gelijkblijvende productie. Is dus een nieuwe ronde QE van de Fed nodig vraagt men zich af. Moet de ECB niet meteen met zijn  QE van 1000 miljard OMT beginnen.Het gonst van de geruchten.

Een Eurozone probleem dat door deze crisis weer opduikt is dat het grote verschil tussen noord en zuid Eurozone in een klap weer is teruggekeerd. Nadat Draghi er in slaagde de kapitaalmarkten te overtuigen van de stabilitiet van de Eurozone landen door zijn kost wat kost redden belofte lijkt het resultaat ervan nu uitgewerkt te zijn. De rente op meer jarige obligaties zakte in Duitsland naar een record van 0,81% en steeg daarentegen sterk in de zuidelijke landen waar Griekse rente zelfs even boven de 9% scoorde. Het geloof in de Eurozone dat sinds Draghi's belofte behoorlijk was toegenomen heeft weer een flinke deuk. Is de Eurozone samenhang inderdaad zo groot als verondersteld. Wat houdt de lidstaten toch bijeen. Een kwestie die nu ineens weer actueel is geworden.

"Het kernpunt is en blijft dat een gezamenlijke munt die gedeeld wordt door afzonderlijke nationale democratieën  alleen in stand gehouden kan worden door geregelde aanzienlijke fiscale transfers tussen de lidstaten", schreef de analist Liam Halligan in 2007 over de Eurozone, "Maar het uiteindelijke slachtoffer van deze crisis zou wel eens niets meer of minder het voortbestaan van  die gezamenlijke munt worden".

Nu, acht jaar later,  schrijft hij dat veel mainstream analisten weer door de enorme spanning  veroorzaakt door de huidige krediet crisis het uiteenvallen van de  geldunie als mogelijk zien met ten minste één land dat de zone verlaat. De kreet dat de monetaire unie onomkeerbaar is is alleen maar een politieke slogan. Een van de periferieke lidstaten kan er uit vrije wil uitstappen of uit gedwongen worden om zo aan  het dwangbuis van een zwaar overgewaardeerde munt te ontkomen.

Tot zover Liam.

Als we de situtatie in de Eurozone nu bezien dan zijn er drie groepen, de noordelijke landen die het gezien de omstandigheden redelijk goed doen en aan de Eurozone voorwaarden van het S1G Pact voldoen; Spanje, Portugal en Ierland die na een zwaar ingrijpend en voor de burgers verarmend regime opgelegd door de Eurozone een nieuwe balans lijken te hebben gevonden, weliswaar fragiel maar langzaam enige groei vertonen vooral Ierland; als derde Frankrijk en Italië, twee van de grote kernlanden van de Eurozone die niet willen of niet kunnen voldoen aan de voorwaarden van dat Pact en Frankrijk voor de derde keer, uitstel  willen hebben. Zij tonen ook weinig respect voor het S&G Pact. Zij vinden het uit de tijd, vinden dat bezuinigingen moeten wijken voor geld vrijmaken voor investeringen. Meer schulden maken dus. Zij hebben begrotingen bij de Eurozone ingediend die absoluut geen goedkeuring kunnen verkrijgen.  Maar zij willen of kunnen geen veranderingen aanbrengen.

Wat kan het bestuur van de Eurozone bij deze driedeling doen? Indien zij Frankrijk en Italië tegemoet komen en de "bijzondere omstandigheden" die in het Pact een ontsnappings clausule vormen toepassen kunnen ze dat Pact verder wel vergeten want die bijzondere omstandigheden in de economische ontwikkeling gelden voor alle Eurozone landen. Dan is dat Pact een dode letter. Bovendien zullen de bailout landen, die wel het straffe regime aanvaard hebben, terecht, protesteren,want waarom moeten zij zich wel aan het Pact houden en die twee niet. Duitsland, dat jaren lang alles gewillig over zich heen heeft laten komen en als enige lidstaat echt de politieke unie nastreeft, gaat ook niet accoord zoals duidelijk blijkt uit de uitlatingen van zowel Schäuble als Merkel. Nu ook zijzelf voor het eerst voor stagnatie moeten vrezen zal elke nog latent aanwezige wil om die beide landen tegemoet te komen wel verdwijnen. Na vijftien jaar het merendeel aan reddingen en steun betaald te hebben en nog beschuldigd te worden niet genoeg te hebben gedaan en de schuld van de recessie in de schoenen geschoven te krijgen door sommige lidstaten zien we ook in de Duitse media dat de grens voor Duitsland wel bereikt is.

Een ander aspect is dat het anti Eurozone en EU gevoel in de lidstaten sterk toeneemt. Natuurlijk is er in het Europese Parlement nog een rood christelijke liberale meerderheid maar het wordt steeds meer de vraag of die de gevoelens in de lidstaten wel dekt. In Griekenland, Italië, Frankrijk, het VK en ook Nederland zijn er politieke partijen, snel groeiend, die tegen de Eurozone en vaak ook tegen de EU zijn. In de Europese Commissie zal geen enkel eurokritisch  lid te vinden zijn en dat weerspiegelt zeer zeker de stand van zaken in de lidstaten niet. Een democratich gekozen college is het zeker niet. Ook wat dat betreft is het uittreden van een lidstaat niet onmogelijk.

Wat houdt de Eurozone toch nog samen als er zoveel begrijpelijke redenen zouden zijn om er uit te treden.

Allereerst in er het kostenaspect. Er wordt gesteld dat het uiteenvallen van de Eurozone enorm veel geld zou kosten. Dat dan alle bailouts en leningen en schulden verrekend zouden moeten worden en dat dat chaos zou veroorzaken. Onbetaalbaar dus. Een negatief en onjuist motief. In feite nemen bij het voortbestaan van de Eurozone die schulden alleen maar verder toe. Dat hebben ze sinds het oprichten in 1999 elk jaar gedaan, dat doen ze nu dit jaar en dat doen ze de komende jaren. Er is zelfs geen enkele reden om aan te nemen dat dat na vijftien jaar ineens zou omslaan in schulden verminderen. Geen enkel teken wijst daarop. Die kosten zijn dus geen enkele reden om niet te stoppen.

De belangrijkste reden dan: bij het uitstappen uit de Eurozone verliest, naar verluidt,  een lidstaat automatisch het lidmaatschap van de EU en moet onderhandelen over de financiële en economische gevolgen daarvan. Dat betekent dus het uitstappen uit de common market, de EU vrijhandelszone.

De Eurozone is dus geen vrijblijvende affaire, geen verdrag dat men kan opzeggen, geen zone waar men omdat het zo veel voordelen biedt in zou willen blijven maar een zone waar men niet uit kan als dat voordeliger zou zijn of omdat het fianciëel en economisch niet houdbaar is, omdat men dan ook de voordelen van de vrijhandelszone, want dat is de kern van alles, kwijtraakt. Een straf voor het verlaten van de euro. Dat is wat men algemeen als geldend acht.

Of dit laatste echter echt volgens het EU recht is weet ik niet. Er is in het Eurozone verdrag wel geregeld wanneer een land er gedwongen in komt, maar niet of en hoe een land de zone kan verlaten. Dat heeft ongetwijfeld te maken met de opzet van EU en Eurozone. De EU is namelijk pas volgroeid als alle lidstaten de euro hebben aanvaard. Behalve dan enkele landen zoals het VK die een out optie hebben genomen.

Een volgende logische vraag betreft dan  het bestaansrecht van de Eurozone. Heeft de Eurozone de lidstaten ervan nu werkelijk voordeel gebracht of zouden die staten buiten de Eurozone beter af zijn geweest. Bijvoorbeeld omdat zij dan het voor hun eigen land een optimaal financiël en economisch beleid hadden kunnen voeren terwijl er in de Eurozone zo'n beleid gezien de uiteenlopende belangen onmogelijk is.

Zo'n vraag zal nooit beantwoord kunnen worden omdat de situatie nu eenmaal niet zo is.

Wat we wel kunnen doen is een vergelijking trekken tussen de EU niet Eurozone lidstaten en de Eurozone lidstaten. Die laatste zouden het beter moeten doen want de Eurozone lidstaten zijn degene die aan de voorwaarden ervoor voldoen. De andere EU staten zijn dus achterblijvers.

Uit de Eurostat statistieken blijkt echter dat de niet Eurolidstaten het, zij het maar een beetje, beter doen dan de Eurozone landen.

Daaruit valt maar één conclusie te trekken. Het opgeven van het baas in eigen huis zijn en lid worden van de eurozone biedt geen extra voordelen.