Duitsland in de gevarenzone  

deel twee: de keuze

Duitsland is in het geheel niet tevreden  met de gang van zaken bij de ECB. Duitsland heeft weliswaar een vertegenwoordiger in de Board, alle andere Duitsers zijn uit onvrede met de politiek van de ECB uit de Board gestapt. Duitsland heeft ook geen vast stemrecht meer als lidstaat. Omdat Litouwen  op 1 januari 2015 als achttiende lid toetreedt tot de eurozone gaat er vanaf die datum bij stemmingen gewerkt worden met een rouleringssysteem waarbij Duitsland twee keer per jaar niet mee mag stemmen. Dat dit in Duitsland tot ontstemming leidt is begrijpelijk.  Duitsland heeft immers een 25% financieel en risicoaandeel in de ECB maar slechts evenveel stemrecht en dus zeggenschap als Malta met een 0,07% aandeel. De Duitse Bundesbank is bovendien van mening dat de ECB zijn mandaat door geldverruiming te willen overschrijdt.

Zoals gezegd is de Duitse pers steeds kritischer geworden over de eurozone en stemt in het geheel niet in met de monetaire politiek van Draghi's ECB. Het mandaat van de ECB is prijsstabiliteit en niet wisselkoers politiek en niet door aankopen steunen van lidstaten hetgeen  immers in het verdrag van Lisssabon verboden is. Ook is volgens de Duitse grondwet verplicht dat alle uitgaven door het Duitse  parlement moeten worden goedgekeurd en in het geval van de ECB gebeurt dat niet. De ECB zou politiek neutraal moeten zijn maar is gericht op het steunen van de zwakke landen. Omdat hij geheel onafhankelijk is kunnen noch het Europees Parlement noch de lidstaten er officieel invloed op uitoefenen, volgens de Europese Commissie moeten de beslissingen ervan blindelings worden uitgevoerd, maar volgens de Duitsers is hij niet meer neutraal maar  is het de bank voor de zuidelijke landen geworden want zijn monetaire politiek is alleen gericht op het in stand houden van de fiscale stabiliteit van die landen, niet ook op de wenselijkheden voor de noordelijke landen.

Kortom, de Duitsers (maar niet de Duitse regering van CDU en SPD) wantrouwen de ECB. Ik besteed hier veel aandacht aan allereerst om dat het de kwalen van de eurozone goed in kaart brengt en ten tweede omdat het aantoont dat er in de Duitse pers, in dit geval die Welt,  een verzetten van de bakens plaats vindt.

Jürgen Stark, oud bestuurslid van de ECB en in 2010 eruit getreden omdat hij zich niet kon verenigen met de nieuwe politiek van de ECB, heeft vorige week in Berlijn samen met de top econoom Hans-Werner Sinn diens nieuwste boek  geintroduceerd, "Gefangen im Euro", Engelse titel "The Euro Trap" over uiteenbarstende bubbels, begrotingen en geloven. In "Die Welt" staat een uitvoerig verslag van de presentatie van dat boek.

Stark en Sinn zijn het erover eens dat de huidige reddingspolitiek van Mario Draghi en de Euro rampzalig is. Zij zijn het erover eens dat toen in 2003 Frankrijk en Duitsland het Stabiliteits Pact hebben genegeerd door de 3% begrotingstekort grens te negeren de peilers onder het Verdrag van Maastricht onderuit gehaald werden en de basis was gelegd voor de ombouw van de eurozone naar een schuldenunie. Vervolgens werd na de crisis van 2009  het verbod om staten te redden in 2012 genegeerd met de bailouts.

Daarna werd het principe dat banken ook failliet kunnen gaan aan de laars gelapt.

Volgens Stark, met een blik op Zuid Europa,  lijkt het er wel op of politieke kringen  op die crisis gewacht hebben om de eurozone totaal om te vormen tot  een schuldenunie. Hij zegt dat de eurozone zich eens de vraag zou moeten stellen hoe men met zwarte schapen om moet gaan als die zwarte schapen in de meerderheid zijn.

Nu zit de eurozone nog met de bekende rotzooi, zombiebanken blijven kwakkelen.

De benodigde hervormingen komen niet van de grond omdat de politiek zich kan verlaten op het goedkope geld van de ECB. Sleutelstaten zoals Frankrijk en Italië zijn onwillig te hervormen.

Volgens Sinn heeft de eurozone daardoor sinds de crisis van 2008 al zes jaar verloren. Volgens Stark te vergelijken met Zuid Amerika in de tachtiger jaren.

Zelfs voor 2008 voor het uitbreken van de crisis heeft de eurozone de rente in het zuiden van Europa al verlaagd. Voor Sinn is dat de reden waarom de zuidelijke staten nu zo weinig concurrerend zijn. Om die reden zijn er volgens hem al tien verloren jaren. Hij beschouwt de gemeenschappelijke munt als "integratievijandig".

Sinn geeft de volgende vergelijking: Stel dat Merkel verliefd is op de Franse president Hollande. De twee willen trouwen maar Hollande houdt in feite alleen maar van Merkels geld. Nu staat Merkel voor de vraag of zij in gemeenschap van goederen Hollande al voor het huwelijk haar geld zal geven.

Als dat het geval is vindt dat huwelijk niet meer plaats.

Zo zal het ook in Europa gaan. Het zal politiek nooit samensmelten als  het daarvoor al tot een schuldenunie is uitgebouwd.

Mario Draghi heeft aangekondigd dat de ECB ook pand en krediet papieren gaat aankopen. Theoretisch kan dat tot een maximum bedrag van 1000 miljard euro gaan.

Beide heren zien de ECB en dus Draghi als verantwoordelijk voor de malaise in Europa. Hij heeft de toon gezet toen hij zei "alles te doen" om de euro te redden.

Stark ziet als grootste gevaar dat Draghi er na die aankoop van waardepapieren, waarvan er te weinig zijn, geen andere keus meer is dan het aankopen van staatsobligaties door de ECB om tot het gewenste bedrag te komen.

Of dat nu een bewuste keuze van Draghi is laat Stark in het midden. Maar in ieder geval zal de aankoop van ABS papieren 'Asset Backed Securities" en gedekte leningen niet toereikend zijn om de markt tevreden te stellen. Daarom komt men tenslotte uit bij het aankopen van staatsobligaties.  Dat is een politiek van "kortzichtig handelen" De langere termijn speelt geen enkele rol meer. De ECB misbruikt haar onafhankelijkheid en brengt zichzelf daardoor in gevaar.

Ook Sinn vindt het geen geëigend middel om . problemen zoals een dreigende deflatie op te lossen. Hij doet een oproep aan de regering om tegen deze politiek van de ECB in te gaan.

Want nadat er na de oprichting van de euro al veel kapitaal in onzinnige projecten verloren is gegaan dreigt nu de volgende kapitaalvernietiging door de overvloed van geld  door de ECB.

Nu al loopt Duitsland over 15 jaren als de babyboomers met pensioen gaan tegen een staats crisis aan. Als daar die reddingspolitiek nu nog bijkomt waarbij de risco's van investeerders op de burgers worden afgewenteld wordt dat probleem nog groter volgens Sinn.

Een haircut (schuldkwijtschelding) van de schulden en weg met de gouden kredietkaarten (het blijven lenen) is nodig.

Het boek "The Euro Trap" is weinig optimistisch over de toekomst van de eurozone.

Sinn geeft drie opties om uit de crisis te komen.

Eerstens een grote schuldenconferentie over de haircut voor de lidstaten met te hoge schulden.

Ten tweede moeten de "gouden kredietkaarten" voor de nationale staatsbanken ophouden. Daarmee doelt Sinn op het target 2 systeem waardor nationale staatsbanken als het ware zelf geld kunnen drukken.

Ten derde moet de eurozone een "ademende munt zone" worden waarbij de euro de dominerende munt is, maar ook andere munten mogelijk zijn en zo crisislanden zich aan de euro kunen vastkoppelen via hun eigen munt.

Ook pleit Sinn ervoor de Europa een federatie te maken naar Zwitsers voorbeeld.

Sinn verwacht echter niet dat deze hervormingen er zullen komen. Ik verwacht een voortzetting van de kapitaalvernietiging met langdurig sukkelen.

Stark ziet toch en lichtpuntje. Ierland heeft zich er toch boven op gewerkt. Dat laat zien dat dat kan. Sinn werpt daar tegen in dat Ierland het gemakkelijker heeft gehad dan de andere crisislanden.

Ik schenk zoveel aandacht aan deze presentatie omdat na vele jaren van zwijgend accepteren nu de Duitse bevolking zich gaat verzetten tegen de door hun eigen regering aangegane geldelijke verplichtingen. Nu is de huidige Duitste regering nog eurofieler dan de vorige nu de liberalen zijn ingeruild voor de socialisten en we weten dat die niets liever doen dan alles op de grote hoop gooien. Wel is er nu met de AfP een kritisch geluid in het parlement te horen en moet Merkel meer rekening gaan houden met die mening.

Want, zij het  naar mijn mening morrend, heeft zij jaar na jaar zaken waar ze eerst van zei, nooit zolang ik aan de macht ben, moeten accepteren en moeten zien hoe het zuiden steeds meer macht in de EU naar zich toe trok. En dat in de ECB het zuiden steeds sterker vertegenwoordigd werd dan Duitsland dat zijn stemrecht zag wegkwijnen. Zij is nooit in staat geweest daar een halt aan toe te roepen en Duitsland is dus inderdaad de grote geldschieter zonder zeggenschap geworden.

Nu Frankrijk en Italië openlijk verklaren zich niet aan dat S&G Pact te willen of te kunnen houden gaat naar mijn mening de grote eindstrijd in de eurozone worden uitgevochten.

De ene mogelijkheid is dat het S&G Pact op de vuilnishoop gaat of zo wordt uitgelegd dat het principe ervan: de lidstaten op één lijn en in het gareel houden over boord gaat.

De andere is dat de lidstaten weer zelf verantwoordelijk worden en dat de bepalingen in het verdrag van Lissabon weer gaan gelden, terug naar de basis.

Wel zal dan eerst een werkbare situatie moeten worden geschapen door herstructurering en deels kwijtschelding van te hoge schulden, zeg terugbrengen tot 75%.

Als dat niet gebeurt zal tenslotte de markt ingrijpen en moet  de eurozone overgaan tot een officiële devaluatie of een failissement. Want er is één wet waar geen centrale bank en geen land zich aan kan onttrekken: doorleven met steeds grotere schuld opbouwen wordt bestraft met het bankroet.

Het illusoire idee in de eurozone dat een land niet failliet kan gaan houdt in dat in dat geval de gehele eurozone in het faillissement belandt.

Een staatsbank kan wel geld drukken maar niet er waarde aan geven. Dat doet de economie.