Deflatie het nieuwe spookbeeld

Dat inflatie een gevaar is voor de economie is al vaak aangetoond. Duitsland siddert nog als het woord Weimar republiek valt, Argentinië kan er van meepraten net als veel andere landen. Ook de Eurozone landen hebben in de afgelopen jaren meer te maken gehad met inflatie en geldontwaarding dan deflatie, sinds 2000 meer dan dertig procent in totaal. Nu ineens komt als nieuw spookbeeld de deflatie opzetten

Deflatie is wat onbekender. We weten dat Japan al jarenlang leeft met deflatie en dat nu de Centrale Bank van Japan en de nieuwe regering via een gigantische geldverruiming, Quantitative Easing, met wisselend resultaat proberen die deflatoire spiraal te doorbreken, maar dat is het zowat.

Maar de Grote Depressie in de twintiger jaren van de vorige eeuw is begonnen met een deflatiespiraal waarvan de oorzaak nog steeds duister is. De verschillende economische stromingen hebben elk hun eigen theorie hierover. Maar dat die deflatiespiraal leidde tot de Grote Depressie is duidelijk. Deflatie kan dus echt een groot gevaar voor de economie opleveren. Hoe die dus te voorkomen is een belangrijke operatie.

Sinds de opkomst van de econometrie is men de economie naar mijn mening steeds sterker gaan zien als een machine die reageert op de gegeven opdrachten. Wijkt de economie iets af van de gewenste resultaten dan wordt er iets gewijzigd in de bediening van de machine en de juiste werking is weer hersteld.

Zo ook met inflatie en deflatie. Men vindt internationaal een inflatie van 2% de juiste. De prijzen stijgen dan elk jaar met  twee procent, dat stimuleert de kooplust, men wil kopen voor de prijzen weer omhoog zijn gegaan en dat is een smeermiddel voor de economie.

Loopt de machine wat uit de pas, de inflatie loopt bijvoorbeeld te snel door naar 4%, dan grijpt de machinist (de Centrale Bank) in. Hij verhoogt de rente, daardoor wordt het geld duurder, lenen wordt moeilijker, men koopt minder, de prijzen zakken daardoor weer wat en het evenwicht is hersteld, de inflatie is terug op het ideale percentage. Bij een dalen van de inflatie onder die 2% doet de CB het tegenovergestelde, de rente gaat omlaag, geld wordt goedkoper, de kooplust neemt toe en de 2% komt weer terug. Het beruchte rentewapen.

In sommige gevallen blijkt dat dat rentewapen niet werkt, de machine is er immuun voor geworden en zwaardere instellingen van de machine zijn nodig. De Quantitative Easing. De grote depressie is volgens sommige economen namelijk ontstaan door een te krap geldbeleid. Daardoor werd er minder en minder gekocht hetgeen tenslotte tot de deflatiespiraal leidde en de depressie was een feit. 

Dus door veel meer geld in omloop te brengen kan dat geld gebruikt worden voor aankopen, de economie leeft op, de prijzen gaan stijgen en zo kan de deflatie bedwongen worden en de inflatie weer op die 2% gebracht worden. Maar ook met QE is er geen garantie op succes. In de Verenigde Staten bijvoorbeeld worden sinds 2008 om de bankencrash te boven te komen  per maand enorme aantallen dollars bijgedrukt om de economie te stimuleren en zo de inflatie op het goede peil te krijgen. Zo zijn 3,5 trillioen dollars in de loop van de jaren bijgedrukt en in omloop gebracht via de banken. Nu, zes jaar later is de inflatie nog steeds lager dan die 2% en durft de FED, hoewel het bedrijfsleven, de economie dus, daar behoefte aan heeft, er is goede groei en men wil bubbels vermijden, de rente niet te verhogen uit angst dat de inflatie nog verder zal dalen. En of het nu de QE is die die groei heeft gebracht is ook niet zeker. De groei is naar veler mening meer ontstaan door de exploitatie van schaliegas, die de energie prijzen voor bedrijven en huishoudens zeer sterk verlaagde waardoor de koopkracht toenam en het concurrentievermogen eveneens.

Men kan dus, denk ik, het rentewapen en ook de QE beschouwen als symptoombestrijding, de paracetamol van de economie.

Waarom is er na al die jaren van inflatie nu ineens een daling van die inflatie, disinflatie en in sommige Euro lidstaten echte deflatie ontstaan.

De oorzaak in de Eurozone lijkt gemakkelijk te vinden. Een structureel te hoog uitgavenpatroon van de overheid (en burgers).  Daardoor stijgt de staatsschuld tot een vrijwel onhoudbare hoogte. Griekenland 175% van het BBP, de Eurozone als geheel meer dan 90%. Meer lenen kan niet meer. Om toch het uitgavenpatroon te handhaven verhoogt de overheid belastingen en heffingen waardoor het aandeel in het uitgeven van het BBP door de overheid sterk gaat stijgen ten koste van het deel BBP voor bedrijven en consument die dus minder te besteden hebben. Het gevolg is een verminderde koopkracht, slinkende vraag dus prijsdalingen dus deflatiegevaar, sluiting van bedrijven,  salarisverlagingen en grotere werkeloosheid waardoor de overheid meer moet uitgeven. Een vicieuze cirkel die tot een deflatiespiraal kan leiden.  Niet iets wat plotseling onverwacht gebeurt.

Een volgende constatering moet zijn dat niet alleen de Eurozone lijdt aan disinflatie en wellicht deflatie gevaar. Het is een wereldwijde epidemie. Zelfs in de Emerging Markets is er gevaar voor nu de goedkope geldstroom uit de VS is opgedroogd. Daarom zou Lagarde zo graag Draghi aan de QE krijgen. Er wordt zelfs gesproken over een deflatie export vanuit de Eurozone naar de omliggende landen.

En is een kleinere inflatie dan die 2% al een gevaar? En is die prijzendaling die verantwoordelijk is voor de deflatie niet ook een gevolg van de globalisering en de import  van de productie uit lage lonen landen waartegen de oude wereld niet kan concurreren en dus de eigen economie ziet inzinken en daarnaast de technologische innovatie die goedkoper produceren mogelijk maakt en dus de prijzen doet zakken. Een tweede oorzaak van de disinflatie dus.

We zijn op weg naar een nieuw evenwicht in de wereldeconomie waar de oude economieën door hogere lonen, betere sociale voorzieningen, hogere levensstandaard een flinke stap terug zullen moeten doen om zich met de nieuwe economieën te kunnen  meten. In die nieuwe economieën zal, zoals we in Zuid Korea en andere zich ontwikkelende  economieën hebben gezien, ook een prikkel komen naar hogere lonen, betere arbeidsomstandigheden, betere sociale voorzieningen die hun nu onverslaanbare prijzen tot een voor de oude economieën  concurrerender niveau zullen opkrikken. Een nieuw evenwicht wordt dan bereikt.

Dat geloof ik en ik geloof niet in de helende kracht van onze defensie, de symptoombestrijding. Wij lijden onder de remmende voorsprong.

Heb ik ongelijk, is de deflatie niet veroorzaakt door overbesteding en de veranderingen in de wereldeconomie, waarom helpen de traditionele wapens ertegen dan niet.

De globalisering is het eindpunt van een ontwikkeling van ontdekking en exploitatie van nieuwe landen met hun mineralen en landbouwproducten door  de eeuwen heen door Europa dat daardoor in een kleine wereld zo groot en belangrijk werd. Nu nemen die nieuwe landen zelf het heft in handen. De kleine wereld is groot geworden. Daarin moeten we ons, naar mijn visie, onze nieuwe weg vinden.

                                  de inflatie in de landen van de EU van juli 13 tot juli 14

morgen vervolg klimaat energie economie