Eurozone terug naar af?

In de  stormige wateren van de Eurozone is het soms moeilijk op de been te blijven maar als daar een verrassing bijkomt zoals  de nieuwe stelling van Hans-Werner Sinn die oppert dat de Eurozone een voorbeeld zou moeten nemen aan de Verenigde Staten waar iedere staat aansprakelijk is voor zijn eigen schulden, dan, in goed Rotterdams, zakt mij de broek af. Er staat toch in het verdrag van Lissabon (dat zich alle vorige verdragen en nog veel andere heeft toegeëigend) dat de lidstaten elkaar geen directe financiële steun mogen verlenen en dat de ECB dat ook niet mag doen. Dat wil zeggen de eigen broek ophouden, aansprakelijk zijn voor eigen budget en schuld, zelf de tering naar de nering zetten, niet de hand ophouden om die gevuld terug te krijgen.

Zo zou de Eurozone stabiliteit in een monetaire unie krijgen, zegt Sinn.

Laat dat nu juist de bedoeling zijn geweest van het verdrag van Lissabon en ik heb me laten vertellen dat dat voor Duitsland de reden was accoord te gaan met die Eurozone. Geen directe financiële steun onderling.

Sinn zou dus nooit hebben goedgekeurd dat in 2012 die clausule uit het verdrag aan de laars werd gelapt. De bailouts moesten de liquiditeit van Griekenland, Ierland, Portugal en de banken van Spanje steunen om faillieten daar te voorkomen. Directe steun dus, verboden in het verdrag. Geen probleem want het Stabiliteits en Groei Verdrag van 1998, later ettelijke malen verzwaard,  bond immers de lidstaten aan stricte voorwaarden voor hun financiële handel en wandel  maximaal 3% begrotingstekort en maximaal 60% staatsschuld, later zelfs maximaal 0,5% afwijking naar beneden. Bij overschrijding ingrijpen door het bestuur van de Eurozone en een middenlange termijn programma om weer bij de les te komen.  Zo zouden ontsporingen worden voorkomen.

Maar als het hoofdverdrag al omzeild wordt dan gebeurt dat ook met andere verdragen. Het enige wat telde was dat 3% begrotingstekort, om ingrijpen van Brussel te voorkomen. Maar ook dat werd in 2003 al geschonden door nota bene Duitsland en Frankrijk, het Eurozone  tandem, die een groter tekort hadden. Brussel greep niet in en dus was  het hek van de dam. In 2012 was het goed raak, Griekenland zat aan de grond. Eigenlijk niet verwonderlijk want het was via allerlei slinkse boekhoudkundige manipulaties binnen  gematst. Het was dus of Griekenland failliet of financiële steun. Het werd door nood gedwongen het tweede en de eerste bailout was een feit.  Het verdrag van Lissabon geschonden. Om volgende bailouts een legaal tintje te geven werd het ESM verdrag gesloten tussen alle leden van de Eurozone en enkele andere EU staten sloten zich er bij aan.

Het ESM met als deelnemers dus alle Eurozone staten die het dan ook financiëel vullen met kas en garanties zou de verdere bailouts gaan verzorgen en dat was dus geen directe geldelijke steun maar via een handig trukje indirect en dat was niet verboden in het verdrag en wat niet verboden is mag. Al was het natuurlijk tegen de geest van dat verdrag. Duitsland ging mokkend accoord. Nu is het over de gehele Eurozone 92% staatsschuld en 2,9% tekort na aanpassing van de berekeningswijze van het BBP die het wat mooier maakte zodat het minder ernstig lijkt. Een failliete boedel.

Zo is de huidige toestand ontstaan en de heer Sinn zou nu eigenlijk de oorspronkelijke zoals vastgelegd in het verdrag van Lissabon weer als bindend zien. Volgens hem de enige manier om mutualiteit te ontgaan en de eigen aansprakelijkheid weer in ere herstellen.

Afgezien van het feit dat dat heel gecompliceerd zou zijn om alle omzeilingen van dat verdrag van Lissabon weer ongedaan te maken zou het ook niet werken. De weg naar de totale mutualiteit via  bailouts, banken unie, gezamenlijke eurozone begroting, eurobonds, is al te ver ingeslagen en bovendien is eigen aansprakelijkheid binnen de gezamenlijke munt gezien de enorme verschillen in alle opzichten tussen de lidstaten uitgesloten. Het zou het einde van de gezamenlijke munt zijn en het einde van de eurozone en het niet bereiken van het einddoel van de EU. Iedereen in de Eurozone, Eurozone = EU. Goed beschouwd geen slecht vooruitzicht zo'n einde. Maar de politiek wil daar niet van weten.

Sinn ziet ook in dat het Stabilisatie en Groei Pact zijn langste tijd heeft gehad. Frankrijk en Italië willen zich er niet meer aan onderwerpen en hun eigen koers varen zonder de strafmaatregelen van het S&G die toch al weinig voorstellen.

De financiële politiek van de Eurozone en EU is uitsluitend gericht op staat en bank, de twee onscheidbare (ondanks de bankenunie) financiële componenten die gevoed worden door de belastingbetalers. Het oorspronkelijke beeld van de overheid die er is om de burgers te dienen en alle maatschappelijk verkeer in goede banen te leiden met een rol op de achtergrond is vervangen door de staat die voor zijn uitgaven parasiteert op de burger.

Dat heeft geleid tot grotere en soms bittere armoede in de lidstaten. Natuurlijk zijn er altijd armeren en rijkeren geweest. Dat valt te aanvaarden maar als de verschillen te groot worden en de armoede te algemeen zoals in de zuidelijke lidstaten dan komt er een moment van verzet. Men ziet het groeien in die zuidelijke landen en ook in de noordelijke landen wordt de onwil groter. De huidige politiek is de geest  in de fles houden, doorgaan op de doodlopende weg van renteverlagingen, spotgoedkope leningen, geld bijdrukken die alleen leidt toch nog grotere verschillen in inkomens en niets bijdragen tot de oplossing. Het is de traditionele dans om de hete brei in de hoop dat de vlam niet in de pan slaat en dat komt tijd komt raad.  

Wat het verder ook is, zeker geen oplossing.

Die oplossing is er wel maar doet pijn: schuldregelingen, eigen devalueerbare munt binnen de euro als overkoepelende munt, en een grondige herziening van de sociale verzorgingsmaatschappij en de bureaucratie van de overheid. Want niet alleen moet elke staat zijn eigen verantwoordelijkheid  dan weer opnemen, dat geldt ook voor de burgers die weer allen zullen moeten bijdragen aan een veel soberder Europa. Want de meeste andere continenten beginnen aan hun groei en bloei, hoe lang dat ook zal duren en daar moeten wij ons ook aan aan leren passen. De wereld is groter geworden. De tijden van vanzelfsprekende Europese en Amerikaanse superioriteit zijn voorbij.

morgen: het deflatiegevaar