paniek of correctie

 

In luttele dagen leek  de aandelenmarkt wel in elkaar te storten, dag na dag dalende koersen en alle winsten van de afgelopen maanden schenen te verdampen. De gestage opmars leek omgeslagen te zijn in een wilde vlucht. Analisten gaven allen hun mening, helaas niet dezelfde.

Vandaag kwam weer een omslag, de markten schoten weer omhoog met tussen de een en twee procent. Alleen de Nikkei wilde niet en bleef dalen. Geen paniek maar correctie, hoewel niemand durft te voorspellen hoe het volgende week zal gaan.

De markten en economieën verkeren in een toestand van labiliteit, dat zal niemand willen ontkennen. Zal de toch al geringe groei in de Eurozone omslaan in een krimp. Zelfs Duitsland vertoont barsten. Ook de wereldeconomie groeit minder dan verwacht en de USA economie die een forse groei leek te vertonen valt ook al tegen. De Britse economie groeit ongestoord door maar ook daar vallen er pessimistische geluiden te horen.

De achterhoedegevechten tussen spaarders en spenders nemen in zulke tijden uiteraard in omvang en hevigheid toe. Moet de eurozone zoals Merkel en Weidmann zeggen doorgaan met de broekriem aangespannen te houden en via bezuinigingen de overheden laten besparen zodat er een begrotingsoverschot komt en de schulden gaan afnemen en er ruimte komt voor investeringen of is het wellicht beter de schulden nog verder te laten oplopen en te investeren in de infrastructuur, het traditioneel geëigende middel daarvoor waardoor mensen in dienst genomen zullen worden, en naar de spenders menen, de koopkracht doordoor toeneemt en de zo vurig gewenste cirkel grotere koopkracht - grotere consumptie -  meer werkgelegenheid -investeringen - grotere vraag - grotere aanbod en de economie loopt weer als een trein, tot stand zal komen.

In theorie klinkt het allemaal aardig maar de economie is geen exacte wetenschap maar een op empiriek gesteund aantal kunstgrepen afhankelijk van de visie van de econoom en zonder zekerheid van effect.

Hans de Geus is boos: er is nog steeds geen muntunie, dan zou de rente min of meer gelijk zijn. Hij wil best betalen voor Griekenland.

Hij vergeet ook betalen voor Spanje, Italië, Ierland, Cyprus, Portugal en alle andere met een begrotingsprobleem dat trouwens alle landen in mindere maar meest meerdere mate hebben. Hij vergeet voor het gemak ook dat een muntunie zonder een politieke unie tot onmin leidt: verschillen in de sociale zekerheid, het arbeidsrecht bijvoorbeeld. Wie wil nu versoberen (wat dat wordt het voor de noordelijke landen) omdat andere landen het er van nemen.   Want het valt evenmin te ontkennen dat bij een muntunie de noodzaak tot hervorming drastisch afneemt. En lust daartoe heeft geen enkel land. Schäuble is dat ook van mening en de geschiedenis van de euro tot nu toe stelt hem in het gelijk. Een eurofiel idealisme hebben we zeker niet nodig. Ook kan men zich afvragen wie die politieke unie nu eigenlijk echt wil. Door het opkomende nationalisme lijkt dat vooruitzicht steeds minder realistisch. En zonder zal het nooit lukken. Met misschien evenmin. Niemand heeft de wijsheid in pacht.

In de Financial Telegraph lees ik van de hand van Pritchard dat de wereld waarschijnlijk Quantitative Easing nodig zal blijven hebben. Nu het VK en de USA immers ermee gestopt zijn komt er een krimp in de geldhoeveelheid die de wereldeconomie niet kan hebben. Men moet er mee doorgaan. Dat die QE eindig moet zijn beseft hij wellicht niet. De globale schuld bedraagt meer dan 175% van het globale GDP. Natuurlijk zal nog meer en meer geld scheppen dat percentage doen dalen maar terzelfdertijd de waarde van dat geld en dus de koopkracht van de consumenten zwaar treffen, tenzij er een zeer aanzienlijke echte groei komt, een groei dus die ver boven de inflatie reikt, hetgeen eveneens zelfs op middellange termijn uitgesloten lijkt. De enige zekerheid op het moment is immers dat de schulden elk jaar blijven toenemen. Of je nu op de ene of de andere manier in minder welvaart terecht komt, dat zal toch gebeuren, maar of deze manier de beste is valt te betwijfelen.

In de VS gaan er zelfs stemmen op om gewoon maar geld bij te drukken. Dat leidt tot rampzalige inflatie zoals Duitsland die onder de Weimar republiek kende. De QE door het opkopen van staats- en andere obligaties heeft tenminste nog het excuus dat er tegenover het gedrukte nieuwe geld een collateral staat, die waardepapieren. Het is een wissel trekken op de toekomst want bij het einde van de looptijd moeten de obligaties verzilverd worden en moeten de staten of uitgevers ervan ze uitbetalen (en waarschijnlijk onmiddellijk nieuwe leningen afsluiten).

Moeten we ons zorgen maken over  disinflatie. Is het echt zo dat in dat geval mensen hun aankopen uitstellen omdat ze denken dat de prijzen nog verder zullen zakken zodat er een  aanbodglut komt? Dat zal in ieder geval niet gelden voor de dagelijkse behoeftes, die aankopen kun je niet op de lange baan schuiven. Bovendien zal dat niet optreden bij lagere prijzen door goedkope import. Die prijzen zullen alleen maar stijgen als de lage lonen landen betere sociale voorwaarden krijgen. Datzelfde geldt voor lagere prijzen door innovatieve technieken, die worden ook stabiel. Bij daling van de koopkracht, tenzij die te lang aanhoudt en iedereen tot een lagere levensstandaard wordt gedwongen, geldt het ook niet, daar komt ook een nieuwe evenwicht tussen vraag en aanbod tot stand. Dat is trouwens een politieke kwestie of landen echt willen bezuinigen, dat wil zeggen de overheidsuitgaven verminderen of, zoals nu, kiezen voor de weg van steeds hogere lasten voor consument en bedrijfsleven. the easy way to the precipice.

Als laatste noot. De QE heeft in het VK en USA bewezen niets uit te halen als wapen om de inflatie op te jagen. In zowel de VS met 3,5 trillioen dollars aan QE vreest men nog steeds voor een te lage inflatie. In het VK idem, daarom durft men noch  in de VS noch in het VK een renteverhoging door te voeren. In Japan heeft de QE een jojo  effect.

Daarvoor behoef je dus geen QE te plegen. Wel is het een uitstekend wisselkoerswapen. Dat houden de grote economieën echter nauwlettend in de gaten en zijn overeengekomen dat niet te  doen.

De rust van het weekend zal tijdelijk over ons neerdalen. Wat voor verrassingen zal de maandag weer brengen.

 

Morgen een wat brainstormend stukje over klimaat, energie, economie en geloven, denken, weten en propaganda.