Hoe hij het ziet

 

 

In de Guardian, het Britse linkse populaire dagblad verscheen een bijdrage van Joseph Stiglitz, hoogleraar aan de Columbia University  waarin hij stelde dat "austerity" een volslagen ramp voor de eurozone is geweest. Zijn oplossing is "verhoog de belastingen en de uitgaven want dat stimuleert de economie". Dat leidt dan tot een balanced budget.  Als dan die belastingen zich richten op de rijken en uitgaven op de armen dan geeft dat een groter effect. Dat lagere belastingen voor het bedrijfsleven de investeringen stimuleren is waanzin, want wat investeringen tegenhoudt is niet de hoge belasting maar het gebrek aan vraag. Hij laakt de geplande pogingen van Frankrijk en die van Italië om te bezuinigen en betoogt dat die een tegenovergestelde effect zullen hebben.

 

Dat de eurozone zich in een onomkeerbare spiraal van stijgende schuld bevindt is onweerlegbaar. Dat zich  een demand crisis, een vraag crisis, heeft ontwikkeld valt eveneens niet te ontkennen. De heer Stiglitz wijt dat aan de politiek van austerity van de eurozone waardoor de economie in plaats van gestimuleerd gesmoord wordt.

 

Maar die austerity is juist veroorzaakt door het steeds naar de toekomst schuiven van een balanced budget politiek en het goedkeuren van een unbalanced budget in de eurozone vanaf het jaar 2000, meer overheidsuitgaven om die economie te stimuleren. Voor de eurozone was en is een structureel budgettekort van 3% aanvaardbaar. Een onbalans van drie procent per jaar wordt liniair echter  al 30% in tien jaar tijd.

 

Om daarenboven zelfs die 3% onbalans te behalen zijn juist de belastingen verhoogd voor bedrijfsleven en consument hetgeen de winstmarges van bedrijfsleven en de koopkracht van de consument aantasten. Wat dat betreft is de visie van de heer Stiglitz zelfs gevolgd. Zo werden die 3% in de meeste lidstaten niet bereikt maar bleven hoger. Tenslotte zijn de zo vrijkomende financiën niet voornamelijk voor investeringen (die in de toekomst tot hoger rendement moeten leiden) gebruikt maar voor het handhaven van het sociale stelsel. Dit heeft geleid tot de huidige situatie met in de eurozone als geheel een schuldenpercentage van 95%, voorbij het kantelpunt van beheersbaarheid. Dat ondanks het dit jaar veranderen van de wijze om het GDP, het BBP, te berekenen waardoor dat virtueel ongeveer 7% hoger uitkomt.

 

Die austerity werd dus noodzakelijk als compensatie voor de uitgaven drift van de jaren ervoor, niet veroorzaakt door economische malaise maar door slecht beheer. Natuurlijk heeft de Lehman Brothers crash in 2008 de gevolgen versterkt maar is er niet de oorzaak van.

 

De onbalans is versterkt door de economische ongelijkheid van de lidstaten van de eurozone waar de achterliggende staten de lonendruk en prijzendruk van een gezamenlijk munt die hun economisch potentiëel ver te boven ging niet konden opvangen zonder te blijven lenen en de economisch sterkere staten onnodig  die 3% schuldruimte gebruikten voor te veel welvaart. Het ontbreken van een OCA, optimum currency area in de muntunie is hieraan debet.

 

De eurozone staat voor de zoveelste crisis. Frankrijk kan, ondanks al twee keer uitstel van de 3% regeling, naar eigen zeggen tot 2017 nog niet aan die eis voldoen. Verdergaande  hervormingen dan de al geplande worden geweigerd. Duitsland staat erop dat Frankrijk er nu wel aan moet voldoen. Italië weigert botweg eraan te voldoen, wijst erop dat zij binnen die 3% norm blijven maar Italië heeft een staatsschuld van 2284 miljard euro bij een GDP van 1679 miljard euro en dus 136% van het GDP. Nog meer uitgeven om de economie te stimuleren en zo tot groei en teruglopen van de staatsschuld te komen lijkt onmogelijk. Maar in beide landen is hervormen en dus bezuinigen politiek vrijwel onmogelijk.

Italië claimt de bijzondere omstandigheden clausule in het S&G Pact om uitstel te krijgen.

Voor andere eurolanden zoals Spanje, Portugal en Ierland zal het moeilijk slikken zijn om dat te accepteren. Zij zijn met een bailout onder speciaal gezag van de Troika (IMF, ECB en Eurozone) geplaatst geweest en hebben zware hervormingen moeten doorstaan die de koopkracht van de bevolkingen en hun leefomstandigheden diepgaand hebben verslechterd. Zij zullen niet eenvoudig accepteren dat Frankrijk en Italië daarvoor gespaard zouden worden, terwijl zij nu op eigen benen kunnen staan, zij het in armoedige omstandigheden. Ook voor de noordelijke landen, die wel hervormd en bezuinigd hebben en met name voor Duitsland, dat de meeste bijdragen aan steun heeft gegeven, zou zulk meten met twee maten onaanvaardbaar zijn. Vindt Brussel echter geen oplossing dan zou dat kunnen leiden tot een grote crisis en uiteenvallen van de eurozone. In feite zou dat de beste oplossing van het probleem zijn.

 

Draghi ziet een andere oplossing: voor 1000 miljard euro Asset Backed Securities (kan een hoop ellende geven) en staatsobligaties. Vanmiddag zei hij medio oktober te beginnen met door onderpand gedekte obligaties en later ook herverpakte leningen.

 

Hoe Duitsland zal reageren valt te verwachten.