Geld lenen kost geld
Geld sparen kost geld
De Handelsbalans
En
De wisselkoersen
In mijn leken visie zijn vaak de dingen niet helemaal zoals ze op het
eerste gezicht lijken maar gaat er meer achter schuil.
Maar die lekenvisie kan uiteraard de plank ook volkomen misslaan.
Zo gaan mijn overpeinzingen dit keer over die renteverlagingen die voor de
gepensioneerden zulke grote gevolgen kunnen hebben.
Lange overpeinzingen voor de vakantietijd.
Voor het jaar 2000 toen de euro werd ingevoerd zou de titel van deze
overpeinzingen een waanzinnige opmerking zijn geweest.
Geld sparen bracht immers meer rente op dan de inflatie die de waarde
verminderde.
In 2020 zal het echter een normale toestand weergeven.
Natuurlijk kost het als burger en bedrijf (behalve de erg grote) geld om de
rente op leningen te betalen.
Ook voor landen buiten Europa geldt dat.
Maar binnen de eurozone zijn er al drie landen die geld, een
rentepercentage, er bij cadeau krijgen
als ze tienjarige obligatie leningen uitschrijven.
Een negatieve rente.
En rente op spaargeld in de eurozone
is 0 of vrijwel 0 en zou
binnenkort wel negatief kunnen worden.
Dat wil zeggen dat de spaarder (en pensioenfondsen en ieder die van
spaargeld afhankelijk is) niet alleen de waardevermindering van het spaargeld
door de inflatie ondergaat maar ook nog rente aan de bank zou moeten betalen
voor dat spaargeld.
Dat wil look zeggen dat er komend jaar In ons land al flinke kortingen
dreigen op de pensioenen.
Dat alles vindt plaats als direct gevolg van de al sinds 2008 lopende
geldverruiming en renteverlagingen door de Centrale Banken bedoeld om de echte
economie te stimuleren en groei te bevorderen.
Met als bijkomstige omstandigheid nu dat de schulden van de eurolanden,
door die overvloed aan geld en lage of geen of negatieve rentekosten die lenen
zo aantrekkelijk maken veel te groot zijn geworden.
Of nu de eurozone economie is gestimuleerd of ten koste van die hoge schulden
in stand is gehouden blijft voor mij de vraag.
Wat wel bijna zeker is dat ondanks die 2.6 biljoen euro en renteloosheid
nog meer geld bijdrukken om waardepapieren te kopen en verlagen van de rente
tot verder negatief, - 0.5% (nu – 0.4%) bijvoorbeeld onvermijdelijk lijkt.
Althans, dat lees ik hier en daar.
Het een of het ander of beide.
Al zou de ECB de rente niet willen verlagen, dan wordt hij er toch door
gedwongen omdat vele andere centrale banken het al hebben gedaan of gaan doen.
Met dat verschil dat die banken de rente niet tot onder de nul procent
behoeven te laten zakken.
Want daar is de rente nu nog behoorlijk boven de 0% er blijft er dus
positieve ruimte.
Maar waarom gaan al die centrale banken nu achter elkaar met de FED als
eerste die rente verlagen?
Terwijl er in de USA helemaal geen noodzaak voor is, groei 2.1% op
jaarbasis, werkloosheid onder de 4% en de belastingverlagingen stimuleren de
echte economie (hoewel ze de staatsschuld tot boven 105% brengen, maar dat is
met de lage rentestand nu geen probleem).
Graaf dieper en ik geloof dat je dan tenslotte uitkomt bij de import en de
export.
Altijd al is er handel geweest tussen landen om grondstoffen en goederen
die niet in het land zelf verkrijgbaar waren te importeren en daartegenover
grondstoffen en goederen die andere landen niet zelf hadden te exporteren.
En na de oorspronkelijk ruilhandel is van oudsher altijd geld gebruikt om
die importen te betalen en die exporten te laten betalen.
Goederen en grondstoffen werden dus aan geld gekoppeld.
En consumenten zijn bereid om in plaats van nationaal geproduceerde
goederen geïmporteerde te kopen indien die goedkoper zijn
Dat gaat goed zolang de waarde van de invoer gelijk blijft aan die van de
uitvoer.
Maar is er een onbalans dan moet deze hersteld worden.
Dan ontstaan er schulden of vorderingen die niet blijvend van aard kunnen
zijn.
In het ergste geval moet een land dan de munt devalueren waardoor de import
duurder wordt en de export goedkoper zodat de balans hersteld wordt en de
schuldeisers met een strop worden opgezadeld.
Devaluatie is vroeger in de landen van Europa geen uitzondering geweest
maar vaak voorgekomen.
Binnen de eurozone is een devaluatie nu onmogelijk geworden door de
gezamenlijke munt, de euro.
De gehele eurozone zou kunnen devalueren maar niet de afzonderlijke
lidstaten.
Dat is volgens sommigen een van de oorzaken van het zo stroef functioneren
van de eurozone.
Maar dat als losse opmerking.
Het is dus voor landen noodzakelijk om methodes te vinden om een
evenwichtige (of liefst positieve) handelsbalans tot stand te brengen.
Dat valt in de praktijk niet mee, de USA bijvoorbeeld heeft een permanent
negatieve handelsbalans van nu 55 miljard dollar (35 in 2001).
De eurozone heeft een overschot op de handelsbalans van nu 23 miljard euro
(sinds 2013 steeds positief, daarvoor sinds 2000 afwisselend
negatief/positief).
De EU heeft een overschot op de current account van 45 miljard euro.
China heeft sinds 2000 vrijwel constant een overschot dat nu is uitgegroeid
tot 45 miljard dollar.
Dit zijn, zo geloof ik de belangrijkste voorbeelden.
Terwijl onder Bush en Obama geen maatregelen werden genomen om dit
blijvende tekort te verminderen of weg te werken is sinds Trump president is
dat wel het geval.
De USA moet een betere concurrentiepositie verwerven dan nu het geval is om
zo dat tekort op de handelsbalans te verkleinen.
Trump is van mening dat om dat te bereiken de handelsverdragen door de USA
gesloten open moeten worden gebroken en opnieuw onderhandeld.
Uiteraard voelen de andere partners in deze verdragen daar niets voor.
Nu wil Trump zijn handelspartners dwingen door hoge import heffingen op te
leggen en zo de import te verlagen en de eigen productie in de USA concurrerend
te maken.
Dat lokt weer tegenmaatregelen van de handelspartners op en zo ontstaat een
soort handelsoorlog.
Een andere belangrijke factor bij het bepalen van de concurrentiepositie is
de wisselkoers, de waarde van de valuta ten opzichte van andere landen die in
principe door de handel tot stand komt maar in sterke mate beïnvloed wordt door
de poiltiek van de centrale banken.
Hoe minder de munt waard is ten opzichte van een andere hoe duurder de
import en goedkoper de export, dus hoe beter de concurrentiepositie.
Dus, hoe raar het ook klinkt, het is van belang je wisselkoers zo laag
mogelijk te houden.
Nu wordt die wisselkoers mede bepaald door de geldhoeveelheid en de rente
op leningen.
Door een lage rente wordt de munt minder aantrekkelijk dan munten met een
hogere renteopbrengst en door de geldhoeveelheid te vergroten wordt de waarde
ervan per eenheid lager.
Dus wordt hij minder waard en dat verbetert de concurrentiepositie.
Ik denk nu in te zien dat dit nu is
wat QE en renteverlaging ook doet, een indirecte beïnvloeding van de
wisselkoers.
We zien nu dat de forward guidance van de ECB er op wijst dat
steunmaatregelen, dus renteverlaging en geldverruimig onmiddellijk zijn invloed
heeft op andere landen.
Op de steun woorden van Draghi oppert Trump zijn opinie dat zo’n ingreep dreigt
te lijken op een currency war, een wisselkoersoorlog.
De FED verlaagt prompt de rente met 0.25% (en men rekent op nog eens zo’n
zelfde verlaging binnenkort), zoals
sommigen zeggen onder druk van Trump en de kapitaalmarkten, en men ziet dat de
ene na de andere centrale bank soortgelijke stappen onderneemt zodat
uiteindelijk de onderlinge verhoudingen weer hersteld zouden worden.
Maar binnen de landen zijn de gevolgen merkbaar.
Zo denk ik op mijn amateuristische manier dat de problemen waarin de
pensioenfondsen en de spaarders in de eurozone verkeren in de grond in verband
staan met de onbalans in de
handelsbalansen van de wereldlanden.
Sterker nog bij ons omdat in tegenstelling tot bij andere valuta bij ons de
rente al 0% of negatief was.
Maar natuurlijk zijn dit alleen maar de overpeinzingen van een bejaarde
gepensioneerde leek.
