bossen en biomassa

Vandaag eens iets anders dan QE

Wij beseffen allang niet meer dat voor de middeleeuwen Europa vrijwel geheel bedekt was met bos. Van het noorden tot het zuiden en het oosten tot het westen. De tijd van jagers en vissers ging langzaam  over in de tijd van de landbouw waar bosperceel na bosperceel werd gekapt om plaats te maken voor landbouwgrond. In het neolitische tijdperk werd zelfs al bosgrond gekapt voor de landbouw Was de bodem uitgeput dan werden andere bospercelen gekapt.

Tijdens de middeleeeuwen nam de bevolking sterk toe en nam dientengevolge het kappen van de bossen niet alleen voor de landbouw maar in toenemende mate voor het bouwen van steden en vestingen sterk toe. Karel de Grote voerde het drieslagstelsel in zodat de  leeggekapte grond beter gebruikt kon worden zonder uitgeput te raken.

Dit alles  had tot gevolg dat nu meer dan 75% van de bossen uit die tijd is verdwenen en dat de schamele resten beschermd moeten worden in natuurgebieden. Europa is kaalgekapt om de groeiende bevolking te voeden en te huisvesten.

Bomen en planten zijn de bron voor ons leven. Niet alleen verschaffen ze ons voedsel en onderdak, ze ze zetten ook de CO2 die door de natuur door allerlei rottingsprocessen en door verbranding van wat dan ook wordt aangemaakt weer om in zuurstof door de photosynthese.

Hoe meer mensen hoe meer aanmaak van CO2 zij veroorzaken. Men kan het de bevolkingen in ontwikkelingslanden niet kwalijk nemen dat zij doen wat wij al eeuwen lang hebben gedaan en dus  bossen kappen om in hun levensonderhoud te voorzien.  Maar hoe meer de wereldbevolking toeneemt, hoe belangrijker ook de bossen zijn om die weer om te zetten in zuurstof.

Bossen hebben nog andere goede eigenschappen. Zij absorberen hitte en water en geven die langzaam weer af. Zo hebben ze een dempende invloed op het weer. Zij nemen ook stof op en reinigen zo de natuur. Zij worden met recht de longen van de aarde genoemd. Ik  ben zelf van mening dat veel van de excessieve weer explosies van de huidige tijd toe te schrijven zijn aan de ontbossing, de remmende invloed van bossen op regen en wind, hitte en kou ontbreekt daardoor.

Vergelijk daarvoor eens een vierkante kilometer bos en een vierkante kilometer asfalt voor een groot parkeerterrrein bijvoorbeeld.        Als het hard regent stroomt dat water onmiddellijk van het asfalt af naar de laagste plek, terwijl de vierkante kilometer bos de regen opvangt en  absorbeert. Hitte op het asfalt wordt onmiddellijk uitgestraald, hitte wordt opgenomen door het bos. Expoleer dat eens naar grote bossen en kaalgekapte vlakken.

Biomassa wordt in toenemende mate gebruikt voor energieopwekking. Vooral in Groot Brittannië vindt een explosieve toename plaats van centrales die biomassa als brandstof gebruiken.

De definitie die de EU voor biomassa hanteert is: "De biologisch afbreekbare fractie van producten, afvalstoffen en residuen van de landbouw (met inbegrip van plantaardige en dierlijke stoffen), de bosbouw en aanverwante bedrijfstakken, alsmede de biologisch afbreekbare fractie van industrieel en huishoudelijk afval."

Daarbij gaat het dus uitsluitend om afvalproducten die anders door verrotting ook CO2 zouden uitstoten en dat  bij verbranding versneld doen. Terecht kan men dus zeggen dat dat CO2 neutraal is ondanks de uitstoot die die verbranding veroorzaakt. Er wordt immers geen extra CO2 geproduceerd.

Een leveringsbron voor biomassa die de andere verre overtreft  en zich sterk uitbreidt zijn de residuen van bosbouw. Bossen moeten onderhouden worden waarbij dor en dood hout verwijderd wordt, bij boskap voor industriële doeleinden komt veel onbruikaar houtmateriaal vrij dat dan wordt verwerkt tot pellets, korrels die naar Europa verscheept worden en daar gebruikt voor verbranding in biomassa centrales. Voor dat afvalhout geldt hetzelfde, anders zou het blijven liggen en verrotten. Natuurlijk wordt het welaan de natuurlijke rottingsprocessen en daardoor voeding voor de bossen onttrokken maar dat is acceptabel vindt men.

Er dreigt echter een gevaar, dat door  veel Amerikaanse milieubewuste groepen wordt aangekaart. Het wordt een ander verhaal als niet alleen het houtafval maar ook gezonde bomen, al dan niet geschikt voor industriëel gebruik, worden gekapt om aan de snel stijgende vraag naar biomassa te voldoen. Of dat zelfs bossen daarvoor worden gekapt en weer geherplant om aan die stijgende vraag te voldoen.

Britse wetenschappers stellen dat de stijgende vraag voor "pellets" geleid heeft tot een explosieve groei in de zuidelijke staten van de VS van installaties die houtpellets produceren voor export om aan de vraag van de Europese markten te voldoen.

De producenten houden echter vol dat alleen afvalhout wordt gebruikt.

Volgens de Guardian (een zeer milieubewust blad dat alternatieve energie een goed hart toedraagt) werken er al acht biomassa centrales in Groot Brittannië en nog eens zeven zitten in de pijplijn. Tegen 2020 zouden ze aan  11% van de Britse energie behoefte kunnen voldoen.

Natuurlijk is de winning en transport van de pellets niet gratis en uitstootvrij. Er worden dus grote subsidies aan de bedrijven verschaft. Eon bijvoorbeeld zou over een periode van 20 jaar 1,4 miljard euros in subsidies ontvangen.

Het  komt me voor dat er, mede gezien de financiële belangen, een strenge controle op de oorsprong van de pellets moet worden uitgevoerd en dat  het niet voldoende is op het eerlijke gezicht van de leveranciers te vertrouwen.

Want als er bossen voor zouden worden gekapt is het niet langer CO2 neutraal.

De CO2 die door de gekapte bomen wordt geabsorbeerd komt wordt na de kap niet meer geabsorbeerd en blijft in de lucht hangen. Pas wanneer de herplanting volwassen is na tien of meer jaren wordt weer evenveel CO2 geabsorbeerd als in de tijd dat de bomen nog niet gekapt waren, dus niet meer.  Dan zouden ze weer gekapt worden en tot pellets vermalen en zou weer herplanting moeten volgen. Waren de bomen echter niet gekapt  dan was er geen hiaat geweest in de absorptie.  De uitstoot van CO2 bij de verbranding van die bomen wordt dus niet gecompenseerd door extra absorptie. Wat wel steeds wordt gecompenseerd is verlies aan bos door de nieuwe aanplant.

Het milieu is te belangrijk om risico te lopen. De EU definitie van biomassa moet stipt gevolgd worden. Zo niet dan zou minstens de subsidie moeten worden ingetrokken. En zonder subsidie is het zelfs niet kostendekkend.

Bossen zijn ons leven.