De euro crisis is  terug van nooit weggeweest

 

Is de eurocrisis ooit weggeweest? Tot 2008 in een tijd van tot in de hemel groeiende bomen en ditto schulden leek er geen vuiltje aan de lucht. Leek, want al in 2003 vertoonde de eurozone al dat hij niet opgewassen was tegen een andere dan een kalme, golvenloze zee. Zowel Duitsland als Frankrijk waren niet in staat hun begroting binnen de overeengekomen norm, het vermaledijde, uitmergelende 3% in een achterkamertje overeengekomen toegestane percenstage begrotingstekort te houden. Het werd tegen de bepalingen van de verdragen in afgedaan als een incidentje.

Duitsland had echter zijn lesje geleerd en legde in de volgende jaren met een scala aan sociale hervormingen de basis voor een gezonde huishouding, Frankrijk flierde op de oude wijze door. Nu zien we de gevolgen.

Afgezien van het feit dat het een onmogelijke opgave is een aantal economisch en cultureel totaal verschillende landen in een enkele munt te persen in de vrome hoop dat ze mettertijd naar elkaar toe zullen groeien en volledige werkgelegenheid en algemene welvaart zullen  brengen is die 3% de archilleshiel van de euro geworden,  want in plaats van op te roepen tot het scheppen van een reserve voor magere jaren stimuleerde hij juist schulden maken.

Griekenland, het land van goden en helden, werd in januari 2001 met listig opgesierde cijfers de eurozone ingefrommeld. Of dat nu bekend was of niet, Griekenland werd op grond van onjuiste cijfers toegelaten. Tot 2009, daarna dus acht jaren lang, was het zelfs voor Griekenland mogelijk stelselmatig vervalste cijfers over het begrotingstekort aan Brussel over te leggen. Pas lang na de Lehmann crisis in 2008 onthulde de nieuwe minister van financiën Papaconstantinou wat zijn voorgangers hadden gedaan. In plaats van het Griekse officiële tekortcijfer  over 2009 dat als  3,7%  aan Brussel was opgegeven bedroeg het echte begrotingstekort over dat jaar 15,6%.

Hiermee begon de aftakeling van de geloofwaardigheid van de verdragen van de Europese Unie.

Het was duidelijk dat Griekenland door deze voortdurende malversaties niet in staat was zelf zijn financiële problemen op te lossen.

Het was ook duidelijk dat de andere lidstaten, noch de ECB Griekenland te hulp konden schieten, het verdrag van Lissabon verbood directe hulp aan lidstaten.

De redelijke oplossing zou zijn dat Griekenland de eurozone zou moeten verlaten, hoewel daar in de verdragen niets over geregeld was. Een Grexit toen achtte de Europese Commissie politiek niet mogelijk, de reputatie van de Europese Unie zou onherstelbare schade lijden want het einddoel ervan was immers dat alle lidstaten van de Europese Unie zodra zij daar economisch voor in aanmerking kwamen zich moesten aansluiten bij de Eurozone. Alleen Denemarken en het Verenigd Koninkrijk hadden een uitsluiting afgedwongen. Als nu een lidstaat de eurozone zou moeten verlaten en daarmee ook de Europese Unie zou dat een te grote tegenslag zijn.

Dus moest het bepaalde in het verdrag van Lissabon wijken, via een ontsnappingsclausule, die niet op bedrog sloeg, dus niet valide was. Het  principe dat geen directe hulp toegestaan was werd doorbroken en later geformaliseerd door de oprichting van het ESM, het Europese Stabilisatie Mechanisme, een aparte financiële instelling gegarandeerd door alle  eurozone landen die de hulp verschafte zodat het geen directe steun meer was maar via een andere instelling en dus niet formeel verboden.

Hiermede werd een van de guiding priciples  van de eurozone totaal overboord geworpen want nu werd de weg geopend voor reguliere steun van lidstaten onderling via dat ESM.

Een andere overweging om Griekenland binnenboord te houden was de vrees voor contaminatie. Andere lidstaten waren via hun banken financieel te zwaar in Griekenland betrokken en men vreesde dat een faillissement van Griekenland de gehele eurozone of althans een aantal zuidelijke landen zou meeslepen en de ondergang van de eurozone zou inluiden.

 de Griekse bailouts

 

Griekenland moest dus op de been gehouden worden via een aantal bailouts.

Nu zijn die bailouts door het ESM aan bepaalde voorwaarden verbonden. Allereerst zijn het leningen met een beperkte looptijd en dienen uitsluitend om liquiditeitsproblemen van lidstaten op te lossen zodat de solvabiliteit ervan niet in gevaar komt. Lidstaten die niet solvabel zijn komen dus niet in aanmerking.

Dat is zichtbaar bij andere lidstaten die ook, zij het veel geringere, bailouts kregen dan Griekenland. Portugal en Ierland, twee andere bailout lidstaten hebben  inderdaad hun bailouts kunnen terugbetalen en kunnen nu weer zelfstandig op de kapitaalmarkt lenen. Voor Griekenland is de terugbetaling, met daarbij een verlaging van de te betalen rente, tot dertig jaar verlengd een periode die waarschijnlijk tot vijftig  jaar zal worden uitgebreid. Wie dat nog liquidieitssteun noemt?

Een andere voorwaarde voor de hulp is het onder curatele van een Troika terecht komen, financieel en  economische experts van de EU, Eurozone en IMF, dat ook in de bailouts participeert.

Deze Troika dwingt hervormingen af op sociaal en administratief gebied die moeten worden doorgevoerd. Brussel neemt grotendeels het financiële beheer over. Begrotingsdisclipline speelt daarbij een grote rol, de beruchte 3%. Om daaraan te voldoen worden de lasten voor bedrijven en burgers verhoogd en om de concurrentiepositie op de exportmarkt te verbeteren de lonen verlaagd waardoor de binnenlandse koopkracht terugloopt tot schade van de binnenlandse economie. Oftewel wat men theoretisch aan export wint verliest men met zekerheid op de binnenlandse markt. De huidige deflatie in het zuiden is een van gevolgen ervan.

 

van inflatie tot deflatie, de ondergang van de koopkracht van de Grieken

 

Als we de financiële en economische toestand van Griekenland bekijken dan zien we dat het BBP in 2013 182 miljard euro groot was, 25% lager dan voor de crisis (althans volgens de toen offciële cijfers) de schuld bedroeg in 2013  348,703 miljard euro, 175% van het BBP. Leggen wij daarnaast de gegevens van het World Debt Program die meer up to date zijn zien we een BBP van 182 miljard maar een schuld van 391,578 miljard euro, 214% van het BBP. Een flink verschil tussen de twee bronnen dus. Het begrotingstekort in 2013 bedroeg 12,7%. Volgens Brussel (zie de afbeelding ervan) via een andere berekeningsmethode was er echter een primair overschot van 4,5%.  Ook nu is dus de situatie ondoorzichtig.

de wijze waarop Brussel het Griekse begrotingstekort  2013 berekende en de calculatie zonder "aftrekposten"

 

na een daling van 25% nu een kleine groei

 

Het is goed werkbaar  modelmatig een ontwikkelingsplan voor de economie te ontwikkelen. Als alle parameters kloppen is de uitkomst mathematisch juist. Wat de modellen niet in aanmerking kunnen nemen is de human factor. Economie is geen mathematisch gestuurd project maar een menselijk handelen. In de modellen kan men de mens als parameter opnemen en de calculeerbare gevolgen voor de mens kan men zo vaststellen maar niet de emotionele kant ervan. Dat is duidelijk bij het verlagen van de lonen om zo de arbeidskosten en de productiekosten te verminderen en zo de concurrentiepositie op de exportmarkt te vergroten. Het  gevolg ervan is de verminderde koopkracht, krimpen van de binenlandse economie en verarming van de bevolking, dat wil zeggen dat deel van de bevolking dat door loons en pensioensverlagingen wordt getroffen want de rest blijft buiten schot. In Griekenland waar belastingontduiking normaal blijkt te zijn komt dat dubbel hard aan. Als mede daardoor meer dan 25% van de beroepsbevolking werkloos is en er is geen vooruitzicht dat daarin verbetering zal komen, integendeel er zullen nog meer bezuinigingen dwz koopkrachtverlies voor de gewone man komen dan kan dat modelmatig in de economie een verbetering tonen maar niet in de levensomstandigheden van die gewone man. Er wordt een punt bereikt waarop de veerkracht breekt.

 de koopkracht op basis van het gemiddelde loon en het prijsniveau in verschillende landen. Griekenland komt er bekaaid af. werklozen hebben geen gemiddeld loon!

Dat dat punt in Griekenland nu bereikt is blijkt uit de presidentsverkiezing, een ceremoniële functie, maar nu als meetpaal voor het sentiment. Door het niet bereiken van voldoende stemmen na drie verkiezingsronden moeten nu eerst begin volgende jaar versneld parlementsverkiezingen worden gehouden. Een soort verzetsdaad van het parlement. De oppositionele Syriza partij die bij die nieuwe verkiezingen gezien de polls een zeer grote kans maakt aan de macht te komen  is tegen de door het buitenland (want dat is de eurozone voor hen) opgelegde bezuinigingen. Tsipras, de charismatische leider van de Syriza partij, wil allereerst de humanitaire crisis in zijn land oplossen. Gratis stroom en levensmiddelen pakketten voor de armen en 300.000 nieuwe banen. Dat gaat volgens Syriza 13,5 miljard euro kosten. Dat moet gefinancierd worden door betere  belastinginning en hogere belastingen voor de rijken. Ook de nog niet gebruikte middelen uit het ESM en andere EU fondsen moeten gebruikt worden. Dan behoeven er geen nieuwe schulden te worden gemaakt. Alle sinds 2010 gemaakte wetten worden herroepen. Het allergrootste en voor de eurozone pijnlijkste punt  is echter een kwijtschelding van een groot deel van de Griekse schulden. Hij gaat ervan uit dat haalbaar is omdat de eurozone Griekenland kost wat kost binnen de zone zal willen houden.

Analisten denken dat het plan onuitvoerbaar is. Meer belasting innen is immers nog nooit gelukt in Griekenland. Maar analisten bepalen niet wat er echt gebeurt.

Egenlijk is dat ook de kern van de zaak niet. De kern is dat door de Brusselse politiek de levensomstandigheden van de gewone burgers zijn opgeofferd aan de middelen van de eurozone, fiscale stabiliteit, monetair evenwicht  van staat en banken om zo het doel van de eurozone, eenvormigheid, te bereiken. Zoals in de Griekse mythologie waar de waard één bed had waarin iedere gast moest passen;  de te korte gasten werden opgerekt, de te lange de benen ingekort. Zo pasten alle gasten in dat ene bed. Helaas, ze stonden nooit meer op.