Duitse austerity en Grieks verzet

de ultieme krachtmeting?

De Syriza partij van Tsipras komt maar twee zetels te kort voor de absolute meerderheid. In Griekenland is het politieke landschap 180 graden gedraaid. Van een partijencoalitie die zich voegde naar de eisen van de Troika, Eurozone, IMF en ECB, zij het met groot lijdelijk verzet, is er nu een meerderheid in het parlement voor het tegenovergestelde. De bezuinigingen door de Troika opgelegd moeten van tafel, de staatsschuld gehalveerd. Griekenland wil af van het bestuur vanuit Brussel en zelf de touwtjes weer in handen nemen, liefst binnen de eurozone. 

De Troika heeft de Griekse bevolking een desastreuze spaarpolitiek opgelegd. Alles moet opnieuw onderhandeld worden. Binnen drie dagen moet Tsipras een regering hebben gevormd natuuurlijk met een van de kleine andere partijen die één ding gemeen hebben: van Brussel afkomen.

Vamiddag komen de ministers van financiën van  de eurozone al samen in een voor hen nieuwe situatie. Met een land dat de koers die de eurozone volgt definitief afwijst. Een land dat nog wel afhankelijk is van die eurozone voor een tranche van de lopende bailout en naar men zegt binnenkort nog een nieuwe bailout.

Verlies daarbij niet uit het oog dat een nieuwe bailout bij de huidige schulden wordt opgeteld en het land dus nog erger in de schuld brengt. Een schuld die nu al onhoudbaar en onaflosbaar is en waar van zelfs de rente onbetaalbaar is.

Maar ook een land dat met recht kan zeggen dat zij door de bailouts in een nog slechtere toestand zijn geraakt dan daarvoor. Zij zijn er financiëel en economisch alleen maar verder op achteruit gegaan.

En de door de eurozone zogeprezen vooruitgang de laatste maanden was allereerst zonder rente in acht te nemenen bovendien vanuit een dal van 25% achteruitgang in BBP. Vanuit meer dan 25% werkloosheid, meer dan 50% bij jongeren, en een staatsschuld van conservatief berekend 175%,  310 miljard euros waaarvan 240 miljard tengevolge van de bailouts. (ik moet daaraan toevoegen dat volgens de berekeningen van het World Debt Clock de schuld nog veel hoger is). 30% van de bevolking leeft in armoede.

Het is dus logisch dat Syriza in de voortzetting van de huidige politiek louter en alleen nog verdere ontmanteling van Griekenland kan zien. Na 40 jaar traditionele partijen aan de macht komt nu de kans voor de  uit barre nood geboren Syriza partij.

Hoewel Griekenland slechts 2% bijdraagt aan de eurozone economie is het nu toch weer een sleutelland. Ook in de andere zuidelijke landen is de austerity aan het eind van zijn latijn gekomen. In Italië, Spanje, Portugal heersen soortgelijke toestanden als in Griekanland. Misschien nog niet in die mate van totale onhoudbaarheid maar toch wel in een fase waarin de bevolkingen steeds feller afstand willen nemen van die austerity.

Over de oorzaak is al veel gezegd, ook nu weer wordt de tegenstelling tussen noord en zuid als oorzaak genoemd. Dat is een volslagen misvatting. De oorzaak is het uniforme systeem dat men door een fiscal union nog uniformer wil maken. Het systeem van de ene munt die voor het zuiden een veel te dure munt is. Een munt die het hen onmogelijk maakt zelfstandig de beste economische en financiële wegen te kiezen. Een munt die omdat het devaluatie onmogelijk maakte een soort surrogaat daarvan, de interne devaluatie, in elkaar flanste die neerkomt op een verlaging van de lonen, en dus verlies van koopkracht voor een deel van de bevolking en tot armoede leidt.

Natuurlijk komen daar nog bij de verschillen van arbeidsrecht, sociale voorzieningen, bureaucratie. Noem ze maar op. Maar de euro is de bron.

Griekenland is niet oorzaak maar symptoom van wat nu plaats vindt.

De politieke lijn van de eurozone, vastgelegd in de verdragen staat op het spel. Natuurlijk is hij al aangetast door het overboord zetten van de no bail out regel. En daardoor vergiftigd. Als die regel was gevolgd was er in 2012 grondig ingegrepen. Als  de andere regels waren gevolgd, de vertrapte 3% en 60%, was er nu geen meerderheid van eurolanden met torenhoge staatsschulden. Dan was al veel eerder klaar en duidelijk geworden dat de euro een onmogelijk project was. Door de schulden aanwas te laten doorgaan en door met lage rente lenen tot normaal te maken is tijdenlang die onmogelijkheid van de euro onder het tapijt geveegd.

Nu komt ze met veel grotere kracht opzetten.

Want wat zal er nu gebeuren.

Tot nu toe is Duitsland de morele strenge  leider van de eurozone geweest. De EU en eurozone waren geschapen naar de gelijkenis van Duitsland. Duitsland is ook de grote geldschieter van de eurozone. Maar de laatste jaren is er constant aan de invloed van Duitsland geknaagd. Steeds meer moest Duitsland toegeven. Het ESM was haast een breekpunt maar Duitsland gaf toe. De bankenunie, Duitsland gaf toe. Het enige wat van de Duitse invloed overbleef was de austerity, vastgelegd in het Stabiliteits en Groei Verdrag. Ook dat verdrag was grotendeels een wassen neus en werd op grote schaal ontdoken. Nu echter, als Griekenlands eisen worden ingewilligd, wordt het echt ontkracht.

Griekenland is trouwens niet het enige land,. Italië, Spanje, Frankrijk willen eveneens dat het verdrag dan wel niet verscheurd wordt maar wel anders wordt uitgelegd zodat meer leningen  en hogere begrotingstekorten mogelijk worden.  Beide wijzigingen leiden alleen maar tot nog hogere schuldenlast. 

De klap op de vuurpijl voor Duitsland is de QE van de ECB, zeer tegen de zin van Duitsland doorgedrukt door het bestuur van de ECB waarin elke lidstaat een even belangrijke stem heeft hoewel Duitsland zo'n 30% van de gelden in de eurozone fourneert. Voor het eerst betekent dit dat Duits geld kan worden gebruikt zonder toestemming van het Duitse parlement. Verboden door de Duitse grondwet.

Stel dat na nieuwe onderhandelingen Griekenland accepteert wat de ronde doet: nog lagere rente op de bailouts en uitstel van terugbetaling tot over 50 jaar. Dat werd trouwens al overwogen. Dan blijft het in de boeken van het ESM als vordering staan en niet als afgeboekte schuld. Een technisch verschil want we krijgen het toch nooit terug.

Dan blijven nog altijd die austerity zaken over waar Tsipras en het Griekse volk van af willen.

Stel dat daar door de eurozone toezeggingen worden gedaan die die austerity zo verzachten dat Syriza accoord zou gaan.

Griekenland zou in de eurozone kunnen blijven en nieuwe bailouts (dus nog meer oninbare schulden) krijgen bijvoorbeeld in ruil voor hervormingen in de Griekse bureaucratie. Maar zou dat een fundament zijn voor snelle en grote groei? Er zou voor de Griekse brevolking niets veranderen. En dat zou onaanvaardbaar zijn.

Bovendien zijn er in de eurozone vijf lidstaten met een staatschuld van meer dan 100%. Ook zij zouden natuurlijk in aanmerking willen komen voor een kwijtschelding van een flink deel ervan. En zwakkere lidstaten zouden ook een versoepeling willen van de austerity.

Duitsland zou dat alles dan moeten accepteren in de wetenschap dat zij voor het leeuwendeel voor de kosten zouden opdraaien en nu als leeuw zonder tanden.

Wat als Griekenland uit de eurozone stapt. Stel dat er geen overeenkomst te bereiken valt. Griekenland krijgt dan geen geld van de ECB en geen laatste tranche bailout geld. Dan moet het op de kapitaalmarkt lenen tegen een torenhoge rente.

Maar het kan weigeren de bailoutschulden terug te betalen (of over vijftig jaar en dat is heel ver weg) en houdt dan alleen de private schulden over. De schuld aan de EU bedraagt 194,8 miljard, aan de ECB 26 miljard, IMF 32,5 miljard en aan private schuldeisers 69,2 miljard. Griekenland kan met die 69,2 miljard misschien wel tegen wat redelijker tarieven op de kapitaalmarkt lenen. Er is immers kapitaal in overvloed. En met het IMF iets regelen. Want IMF en EU harmoniseerden al niet zo over die austerity. Zonder de euro kan Griekenland ook gemakkelijker orde op zaken stellen. Volgens heel wat analisten met een betere kans dan in de euro. Nog steeds armoedig maar wel zelfstandig.

En zo sleept de eurozone zich van de ene crisis naar de andere. En de ene lokt de volgende alweer uit. Op modder kun je geen wolkenkrabber bouwen.