De week van twee kruispunten

De komende week wordt door de ECB het besluit genomen over de aangekondigde Quantitative Easing, de aankoop van eurozone staatsobligaties met nieuw gedrukt geld.

Deze week beslist de Griekse bevolking of de traditionele partijen door mogen regeren of dat de Syrzia, de anti huidige Eurozone politiek partij,  de touwtjes in handen krijgt.

Twee voor de eurozone uiterst belangrijke momenten. Beide ook uiterst controversioneel.

Beide het gevolg van het mislukken van de eurozone. Geen van twee zou nodig zijn geweest als de eurozone een haalbaar project was geweest. Tot mijn verwondering heerst nu zo"n beetje de houding van het is nu eenmaal zo. Geen enkele aandacht waarom het zo rampzalig is verlopen. Evenmin aandacht voor een adequate oplossing. Alleen maar doorgaan op de weg van de daling en noodverbanden aanleggen die de kwaal nog verergeren. Alsof het onvoorzienbaar was en onoplosbaar is.

Ik heb al veel gezegd over de QE. Vrijwel iedere analist is van mening dat hij niets van doen heeft met de verhoging  van de inflatie tot 2%, het officiële doel, en alles met de koersmanipulaties om de wisselkoers van de euro zo ver omlaag te brengen dat de concurrentiepositie toeneemt en dus de export eveneens. Maar de eurozone heeft al een flinke positieve handelsbalans.

De QE is steun aan de lidstaten. De gehele eurozone wordt zo aansprakelijk voor de schulden van een van de lidstaten. Naar verluid wordt dat, volgens Duitse bronnen, voorkomen door niet de ECB de aankopen te laten doen maar elke centrale bank voor de nationale obligaties van zijn eigen staat. Zo wordt dan ook de band tussen banken en staat die door de bankenunie doorbroken zou moeten worden weer in ere hersteld. De helft van de aansprakelijkheid blijft bij het totaal van de eurozone, lees ik. Griekenland en Cyprus zouden niet mogen meedoen. En het blijft dus staatssteun. Het maximum van de aankoop zou 25% van de staatsschuld zijn. En of Draghi het echt in die vorm zal aankondigen is ook nog de vraag.

Er is een aspect van de QE dat vrijwel onbesproken blijft. Er wordt door de ECB geld dat nog niet bestaat aangemaakt en gebruikt om staatsobligaties van banken aan te kopen. Obligaties die normaal gesproken pas aan het einde van hun looptijd verzilverd zouden worden, laten we zeggen over tien jaar. Dat geld, dat nu geschapen wordt is dus het geld van over tien jaar dat nu al gebruikt gaat worden. De QE is dus een wissel op de toekomst. We gaan nu geld gebruiken dat pas over tien jaar gebruikt zou mogen worden. We gebruiken dus nu het geld van onze nazaten. Over tien jaar is het er niet meer. Als die obligaties afgelost moeten worden moet de staat echter dat geld wel aan de ECB uitbetalen.

Natuurlijk kunnen dan nieuwe obligaties worden uitgegeven om dat gat te dichten. Die kunnen dan ook weer als onderpand gebruikt worden om geld te lenen dat dan nodig is. Zo wordt de schuld steeds verder weggeschoven. Tot wanneer? De enige troost is dat door die 2% inflatie die de ECB wil die schuld na tien jaar 20% minder waard is geworden. Helaas al ons geld ook.

Die QE heeft dus niet alleen nu grote gevolgen voor spaarders, pensioenfondsen, banken, en wisselkoersen maar is ook nog een tijdbom onder de toekomst.

Griekenland zucht onder een ondragelijke last van schuld, voor een groot deel de nalatenschap van de nog lopende bailout periodes. Of je nu de Worl Debt Clock met zijn wiskundige berekening ervan of de eurozone berekening aanhoudt maakt daarbij niet uit.

Heeft Griekenland nu baat gehad bij die bailouts en waar is dat geld aan besteed? JDC (Jubilee Debt Campaign) heeft berekend dat slechts 10% Griekenland ten goede is gekomen. De rest is besteed aan terugbetalingen van schulden en rente aan de schuldeisers, banken, hedge funds en aanmoedigingspremies om  mee te doen aan de 2012 haircut. Nu zijn de ECB de EC en het IMF (de troika)de grote crediteuren voor bijna 80%. Griekenlands schulden zijn sinds de eerste bailout alleen maar toegenomen.

Geen wonder dat Schauble een (gedeeltelijke) kwijtschelding van schulden weigert en ze liever op de lange baan schuift. Wat nog niet gebeurt deert immers niet.

Griekenland staat er dus goed beschouwd nu slechter op dan bij het begin van de reddingsoperatie. Van de wal in de sloot. Zelfs de nu positieve handelsbalans wordt minder veroorzaakt door grotere uitvoer dan kleinere invoer. Er is geen geld voor grotere consumptie. Griekenland kan zelfs de rente over zijn schulden niet betalen.

Wat zo'n deelse kwijtschelding van Griekse schulden voor de eurozone betekent?  De eurozone is immers "eigenaar" van de grote meerderheid van die schulden. Men kan zeggen dat wat er bij Griekenland aan schulden afgaat er bij de andere eurolanden bijkomt, behalve het kleine deel waar het IMF naar kan fluiten.

Uit de tabel bij mijn vorig stukje valt op te maken hoe de eurozone er voor staat en hoe elk land er voor staat. De schulden van de andere eurolanden worden dus groter. Die moeten dus meer lenen. Of dat nu direct gaat of via het ESM maakt niet uit. Broekzak, vestzak.

Uit die tabel valt ook op te maken wat er gebeurt als Griekenland de eurozone zou verlaten. Wat schulden betreft zou dat niets hoeven uit te maken. Binnen of buiten de eurozone, Griekenland kan ze niet terugbetalen.

Het verschil. Als Griekenland de eurozone uitstapt en weigert de schulden te betalen dan merken we het ineens. Als ze over vijftig jaar zouden moeten worden terugbetaald (zoals nu zo ongeveer het geval is) en Griekenland kan het dan, logisch gezien, ook niet, merken onze nazaten het. Wij zouden dan wel nu de rente ontvangen als Griekenland die zou kunnen betalen. Niet dus.

Voor mij is het kernpunt of Griekenland binnen of buiten de eurozone betere kansen op overleven heeft. Zou het met eigen munt en een devaluatie van zeg 35% en eigen economische politiek beter af zijn. Of zou het  met geldsteun van de eurozone en dus steeds grotere schulden en een veel te dure munt juis een betere toekomst hebben.

Afhankelijk van Brussel of van Athene.

Het wordt niet alleen een belangrijke week. Wat daarna gebeurt is veel belangrijker. De Griekse toekomst en wat als de QE niets oplost en alleen maar 1000 miljard euro heeft gekost?