De eurozone in het nieuwe jaar

ik heb naar aanleiding van de groeiende bereidheid Griekse schulden kwijt te schelden het artikel vanochtend nog wat uitgebreid

maandag 12 januari 2015

Natuurlijk gaat ieders aandacht in deze dagen uit naar de afgrijselijke moordpartijen in Frankrijk, gepleegd door moslim terroristen. In onze cultuur onbegrijpelijk maar voor hen ook nog een martelarendood, helden in hun terroristen cultuur. Wij zijn vol afschuw maar praten er omheen. Waarom?

In de eurozone rammelt het maar door. In de Financial Telegraph las ik een keihard stuk over de quantitative easing die ons als onvermijdelijk (hoe vaak komt dat "onvermijdelijke" toch terug in de eurozone geschiedenis) wordt voorgeschoteld door Liam Halligan.

Een prachtige analise. Al jaren lang opereren de markten op basis van de uitspraken van Draghi in 2012. Daardoor zijn de rentes op staatsobligaties, ook van armlastige landen zo laag, de beurskoersen zo hoog. Worden leningen aan insolvente landen verstrekt.  Vol verwachting dat Draghi zijn woorden ook in daden omzet.
Maar het is staatssteun en dus illegaal onder het EU recht.
Nu komt het: als Merkel het goedvindt gebeurt het toch. Duitsland houdt het nu nog tegen maar staat nu voor een keuze. De door Draghi opgewekte verwachtingen moeten namelijk waargemaakt worden of een aantal arme eurolanden  zouden in de grootste problemen komen.  Dan is het gevaar van een eurozone opbreken weer volop terug.
Aan de andere keuze laat Duitsland door in te stemmen met QE, de debt  monetization, het door de ECB opkopen van staatschulden alle remmen los. De principes van voorzichtigheid en begrotingsterughoudenheid zouden overboord gaan. Het S&G verdrag kan dan bij de vuilnisbak gezet naast het verdrag van Lissabon.
De val van de olieprijs, waardoor in sommige lidstaten deflatie is ontstaan mag eigenlijk niet meegeteld worden en de andere prijzen vertonen zelfs een lichte stijging.  De noodzaak is dus niet groter geworden. Maar de markten kunnen niet zonder en willen nu klare munt.
Zal de QE een oplossing brengen voor de eurozone problemen? Neen, maar wel uitstel. Dat is dus voor de eurozone voldoende om het verdrag van Lissabon weer, en nu voorgoed, te vergeten. Opportunisme regeert. De angst dat Syriza de eurozone zou verlaten.

Een artikel dat iedereen eigenlijk zou moeten lezen.

Het tweede artikel, nu in de Guardian, vertelt ons over de belofte die Samaras de Grieken doet. Samaras die dacht met presidentsverkiezingen een aas in handen te zullen krijgen voor onderhandelingen met de EU, gokte verkeerd en verloor. Om Syriza de wind uit de zeilen te nemen en voor zichzezlf de verkiezingen alsnog te winnen belooft hij de Grieken verlagingen en hervormingen van pensioenen en lonen te beperken.

Natuurlijk lijden de gewone Grieken enorm. We kunnen ze de schuld geven van het belemmeren van hervormingen, chaotische belastinginning, corruptie, nietjes bureaucratie. Maar dat is de overheid, niet de Griekse arbeider.
Maar zijn belofte is een klap in het gezicht van de crediteuren die steeds toch dat door en door armlastige Griekenland op de been  hebben gehouden met de verzekeering dat hervormingendoorgezte zouden worden en zo Griekenland op de been gehouden.
Samaras beloofde dat hij de het stoppen van uitgaven beperking en het stoppen van het uitvoeren van hervormingen dezelfde belofte die Syriza de populariteit hebben bezorgd ook zou doorvoeren.
Ik garandeer persoonlijk dat er geen verdere pensioen of loonsverlagingen zullen komen. Dat zei Samaras.
Beide waren voorwaarden voor verdere financiële steun die Griekenland wanhopig nodig heeft van de EU en het IMF.
Tsipras en zijn Syrizal partij hebben in de polls een voorsprong van zo'n 3%. Hij wil een duidelijk mandaat om de harde voorwaarden voor financiële hulp te heronderhandelen. Het  bailout accoord moet geen permanente sociale ramp voor het land worden. Geen nieuw memorandum met "austerity".

 Twee zaken, het opnieuw verkrachten van het verdrag van Lissabon, het wanhopige verzet van Griekenland tegen verdere bezuinigingen en de eis de schulden grotendeels kwijt te schelden. De zegeningen van de eurozone in 2015 beginnen al nu het jaar nauwelijks op gang is gekomen. Dat belooft wat.

 Enige tijd gelegen schreef ik een stukje over de disinlfatie dat eindeigde met de volgende zin over de schulden due eens verrekend zouden moeten worden

"En de kosten? Die verliezen zijn er nu ook en worden alleen maar groter. Eens moeten die toch verrekend worden. Maar dan nog onbeheersbaarder" en het volgende moest daar aan worden toegevoegd:

Kunnen de EU en de eurozone nog zo verder door gaan? Natuurlijk maar de kans is levensgroot dat de levensstandaard dan ook constant blijft dalen. De vraag is zelfs of dat dan tot de EU beperkt blijft. Mondiaal dreigt de deflatie, mondiaal wordt teveel consumptief krediet verbruikt, kapitaal dat niet terugkomt. De schuld nu al 175% van alles wat de wereld verdient. Meer uitgeven dan binnenkomt. Geldontwaarding kan dat lange tijd maskeren, maar niet blijvend.

Zou trouwens een politieke unie een echte oplossing worden  of slechts een maskerade. Is Zuid Italië zelfstandiger en sterker geworden door die voortdurende steun uit het noorden? Gaat het economisch beter in Wallonië met de jarenlang voordurende steun uit Vlaanderen? Zou zuid Europa in een politieke  eenheid naar het woorden toegroeien of zou het noorden alleen maar de gaten moeten vullen? Zou er een Europese cultuur uit groeien?

Noord Europa en Zuid Europa economisch samenvoegen is een mislukking geworden. Dat blijkt uit alles. Het zuiden heeft andere wegen nodig dan het noorden om te overleven. Dat daardoor de gevoelens in beide delen beinvloed zijn valt niet te ontkennen. Het zuiden voelt zich verarmd door het noorden. Te gemakkelijk lenen van geld waardoor het zuiden te gemakkelijk in het noorden kon kopen en te hoge schulden opbouwde. Het noorden voelt dat het zuiden op hun financiële hulp leunt en te weinig inzet toont zich te weinig wil aanpassen.  Dat is een klap voor de oorspronkerlijke visie: juist door samenvoeging conflicten vermijden en de harmonie bevorderen..

De vraag blijft of het zuiden nu geprofiteerd heeft van de eurozone of juist benadeeld is valt niet te beantwoorden. Wat niet is gebeurd valt niet te beoordelen.  De andere vraag is of de bevolking van de zuidelijke landen een beter leven heeft gekregen door de Europese Unie. Ook die vraag valt niet te beantwoorden. Maar één ding is wel zeker. Vele jaren lang hebben zij zich niet vrij gevoeld maar onder het bestuur van Brussel moeten leven.

Twee belangrijke gebeurtenissen voor de eurozone en de EU liggen in het verschiet: de verkiezingen in januari in Griekenland en de verkiezingen in Groot Brittannië in mei.  In beide landen heerst ontevredenheid en verzet. Als dat sterk genoeg is kan het de hefboom zijn, de leverage om de eurozone en zelfs de EU top een ander spoor te zetten. Hopelijk niet verder dan de Europese Economische Gemeenschap die welvaart bracht met respecteren van de zelfstandigheid van de deelnemende landen. 

De bailout schulden van Griekenland liggen voor het grootste deel bij het ESM en de ECB. Kwijtschelden van de helft betekent dat de rest van de eurozone, de belastingbetalers ervoor zullen opdraaien. En welke landen zullen dat kunnen opbrengen zonder hun schulden onhoudbaar te maken?

Zeker niet de zuidelijke landen. 120 miljard euro kwijtschelden van de Griekse schulden betekent 120 miljard euro bijtellen bij de schulden van de andere eurozone lidstaten. De eurozone schuld blijft dus hetzelfde, neen groeit in het oude tempo door, er is alleen een verschuiving van Griekenland naar de andere eurolanden die het nu van  hun rekening krijgen afgeschreven. 

Dank u zeer eurozone, welvaart en werkgelegendheid.