het verdrag van Lissabon, vlees of vis

of geen van beide

 

Het verdrag van Lissabon kan natuurlijk niet volmaakt zijn. Een verdrag dat de instemming (niet toestemming) van 28 staatshoofden en regeringsleiders eist kan niet worden afgesloten zonder concessies aan de ondertekenaars te doen. Dat is ook in het verdag van Lissabon gebeurd.

Als die concessies niet aan de essentie van een verdrag afbreuk deden is dat niet ernstig. Die kunnen worden vestgelegd in protocollen die bepaalde landen bepaalde uitzonderingen of  extra bevoegdheden bieden. Maar ze mogen niet fundamenteel zijn.

In het verdrag van Lissabon is dat wel het geval. In dat verdrag wordt namelijk directe financiële steun van lidstaten onderling verboden welk verbod ook geldt voor de Europese Centrale Bank. Dit betekent dat het verdrag geen fiscale unie tot stand brengt, integendeel deze impliciet verbiedt. Want in een fiscale unie is er juist wel sprake van geldstromen van de ene lidstaat (of regio) naar de ander. In een fiscale unie moet een centrale regeling zijn voor dat geldverkeer om imbalansen te voorkomen. Daar is dus niet alleen een directe steun van lidstaten onderling maar zelfs zonder zeggenschap van individuele lidstaten, alleen van zeggensschap door het het geheel. Dat is ook waar de ECB onder de heer Draghi naar streeft. Zonder die fiscale unie is de eurozone (en later de Europese Unie) immers niet een volledige unie.

Daardoor is het een verdrag dat de ene een politieke unie kan noemen en een ander dat het juist geen politieke unie is.

Dat is ook de reden waarop de ECB haar mandaat zeer ruim uitlegt, zo ruim dat Duitsland (en de noordelijke lidstaten van de eurozone) die uitleg bestrijdt. De Duitse overheid probeert dat  binnen de EBC te doen maar de Bundesbank en groepen burgers spannen rechtzaken aan bij het Duitse Verfassungsgericht.

Zij zijn van mening dat de ECB door de verschillende technieken voor het  opkopen van waardepapieren van lidstaten haar mandaat overschrijdt.  Dat dit opkopen niet uitsluitend gebeurt om de inflatie op 2% te handhaven (dus prijsstabiliteit) maar verkapte staatsteun is.

En directe staatssteun is voor de ECB verboden terrein op grond van het verdrag van Lissabon. Het Verfassungsgericht heeft hen in het gelijk gesteld en de zaak doorverwezen naar het Europees Gerechtshof dat vandaag een voorlopig standpunt en over een aantal maanden een oordeel zal uitspreken.

Aan de ene kant speelt dus het gevaar voor deflatie (voor sommige lidstaten al werkelijkheid) dat door dat opkopen afgewend zou worden en tot een inflatie van 2% zou leiden. Een staatshuishoudelijke zaak. Aan de andere kant de bepaling in het verdrag dat dit opkopen een overtreding zou zijn van het bepaalde in het verdrag en dus voor de ECB verboden terrein. En eerst moet een aantal rechtzaken worden afgehandeld voor er duidelijkheid komt. Blijft de ECB binnen haar mandaat of overtreedt zij Europees recht.

Zet de ECB haar voornemen door dan gaan  de aankopen van staatsobligaties en andere waardepapieren geschieden met nog niet bestaand geld. De ECB moet hiervoor dus geld scheppen (populair gezegd de geldpers aanzetten) om de staats waardepapieren te kunnen kopen. Zeg dat dat inderdaad 1000 miljard euro zou zijn. Er komen dus via de banken van wie de waardepapieren worden opgekocht 1000 miljard extra euros in omloop. Waar ze heengaan is duister, dat is de zaak van de banken zelf. De schuld van de lidstaten wordt dus in feite opgekocht door de ECB. Monetarisering van staatsschuld.

 Al is dat misschien niet de bedoeling, door de aanwas van die geldhoeveelheid wordt de wisselkoers beïnvloed, we zien dat de laatste maanden al, de euro is zo'n 12% minder waard geworden en dat is niet alleen de invloed van de sterkere dollar.  Bij het echt doorzetten van de ECB QE zal die val van de euro verder doorzetten.

Staathuishoudelijk is dat een voordeel: de export wordt goedkoper en neemt dus toe, de import wordt duurder en neemt dus af en de inflatie neemt toe door die duurdere import.

Voor de bevolking is het juist een nadeel, de prijzen lopen op en de inkomens niet. Netto dus een daling van de koopkracht en die is al te laag in de eurozone, er is al een vraag crisis. Dat kan weer een verdere deflatie in de hand werken.

Er speelt nog meer. Naar ik lees gaan de Spaaanse banken dubieuze obligaties aan de ECB aanbieden. Ook het aankopen van Griekse obligaties zou problemen kunnen opleveren. Beide illustreren volgens belanghebbenden dat het duidelijk staatssteun is en dat de ECB een bad bank functie zou krijgen..

Er wordt druk gelobbied. Draghi gaat 14 janari naar een conferentie in Berlijn om zijn zaak te bepleiten. Een dag daarna spreekt zijn grote opponent, Jens Weidmann, de president van de Bundesbank in Zuid Duitsland. Op 22 januari volgt dan de bijeenkomst van de 25 bestuursleden van de ECB. om te te volgen weg te bespreken. Dezelfde dag is er een voorlopige uitspraak (opinion) van het Europees Hof over de door het Verfassungsgericht doorgescshoven zaak over de OMT. Hoewel dat nog geen definitieve uitspraak is zal hij toch veel gewicht in de schaal leggen.

Vraag hierbij. Wat heeft de ondertekenaars van dat verdrag eigenlijk voor ogen gestaan?

Want dat verdrag is al geschonden door de bailouts, later door de oprichting van het ESM om onder verdragsbepalingen uit te kunnen komen, nu weer door de mandaat uitleg van de ECB, door het in willen voeren van een fiscal union.

 

Zo nu en dan krijg je het gevoel dat er partijen zijn die zover geïmpliceerd zijn dat ze niet meer terug kunnen al zouden ze het willen. Zoals in een crimestory waar iemand zonder het te willen meegesleept wordt en niet meer terug kan omdat hij zich onwetend medeschuldig heeft gemaakt.

In ieder geval lijkt de eurozone niet meer te sporen met dat oorspronkelijke verdrag en roept de vraag of of hij er nog  wel op lijkt.

 

 

 

 

 

 

 

 

.