Griekenland en de QE

ik heb na Buitenhof nog een stukje toegevoegd, schuingedrukt

De grootste opwinding over Draghi's QE is al wat weggeëbd. Vandaag zijn het de Griekse verkiezingen die alle belangstelling opeisen.

Er bestaat wel een sterk verband tussen de QE en Griekenland. Beide zijn een gevolg van het steeds verder afglijden van de eurozone in meningsverschillen en onderlinge belangenverschillen.

De QE  richt zich op de kapitaal markt, het is duidelijk dat de aandelenbeurzen ervan profiteren en dat banken erdoor versterkt worden. De staatsschulden van lidstaten worden dragelijker niet alleen door de lage rente maar ook omdat de ECB, dwz de totale eurozone tot 25% van de  schulden kan overnemen. Indien ook bedrijfsobligaties zouden worden opgekocht zouden die niet die van het midden en klein bedrijf zijn.

Voor de gewone burger is de QE niet voordelig. De prijzen van alles wat met import te maken heeft gaan stijgen. Als de olieprijs zich herstelt zal dat een enorme klap geven met de huidige dollarkoers. Stijgende prijzen dus maar geen stijgende koopkracht. De werkeloosheid blijft immers veel te hoog en de lonen, vooral in de zuidelijke landen, moeten nog verder dalen om de concurrentie aan te kunnen gaan en zo banen te  kunnen scheppen.  Daar de huidige crisis geen aanbod crisis maar een vraagcrisis is, die door de  verder verslechterende verhouding prijs/vraagkracht alleen maar erger kan worden zal de relatieve koopkracht nog verder dalen.

Het is daarom ook zeer twijfelachtig of inderdaad de investeringen in het eurozone bedrijfsleven door de QE zullen toenemen. In feite verbazingwekkend.

Voor econometristen geen probleem. Zij kijken globaal en inderdaad zullen die 1100 miljard euros naast naar de effectenbeurzen ook wel een weg vinden in het bedrijfsleven maar dan buiten de eurozone in de emerging economies die een goed rendement opleveren. En, het risico ligt uiteindeljk bij de eurozone belastingbetaler via de ECB. Mondiaal zal deze Draghi QE evenals de FED QE gretig aftrek vinden. 

Hoewel de obligate roep om hervormingen van de arbeidsmarkt en bureaucratie door te voeren nog steeds gelijk het geblaat van schapen al vijftien jaar zonder gevolg door blijft klinken is de QE juist een verleiding dat niet te doen. De druk is immers weer van de ketel en de weerstand des te groter. Het S&G Pact dat al haast een dode letter was zal nog verder uitgehold, pardon, beter geïnterpreteerd worden. De flexibiliteit erin volledig benutten zal het officiëel wel heten.

Griekenland laat de andere zijde zien, niet de kapitaalmarkt maar de burger, om wie het eigenlijk allemaal gaat. De gewone burgers, overal in de eurozone maar in het zuiden in het bijzonder, zijn degenen die het echte geld moeten opbrengen. Zij tellen in tientallen euros niet in 1100 miljard. Als de staat meer geld nodig heeft moeten zij het opbrengen. Als het slechter gaat met de economie kan de staat niet minder uitgeven, integendeel, meer. De gewone burger en de winkeliers en bedrijfjes moeten ook dat meer opbrengen. Zij zijn de backbone van de economie. Zij zijn het ook die uitgeknepen worden. Niet de rijken, die kennen de uitwegen. Niet de multinationals want die strijken neer waar het het voordeligst is. Maar de gewone burger kan niet weg.

Daar gaat het nu in Griekenland om. De burger daar is te ver uitgeperst. Daarom kan een partij als Syriza zo groot worden.

Natuurlijk is het de schuld van Griekenland zelf, van de politieke partijen. Het is evenzeer de schuld van de eurozone die het maar heeft laten begaan en alleen maar erger heeft gemaakt met leningen en bailouts die nooit terug te betalen zijn. Het is de schuld van die veel te dure euro  die Griekenland steeds armer maakt.

Nu moet blijken of inderdaad Syriza de macht zal krijgen. Eigenlijk maakt dat niet veel uit. Ook als de oude partijen door kunnen gaan zal er opnieuw onderhandeld moeten worden. Eens zal de schijn moeten wijken voor de werkelijkheid. Want liquiditeitsleningen, bailouts, over vijftig jaar terug te laten betalen is equivalent aan het afschrijven ervan tegen een te verwaarlozen rente. Anders blijft er van Griekenland alleen nog maar de verdroogde huid over. Want Griekenland binnen de eurozone blijft exra miljarden nodig hebben. Al vijftien jaar en alle jaren die volgen. Want als het eurosysteem niet verandert verandert er niets. En de rijke Grieken hebben vijftien jaar de tijd gehad om hun rijkdom veilig te stellen. Maar het gaat om de gewone Griek. Voor hen is de maat vol.

En wat gaat er verder gebeuren. Want als Griekenland opnieuw onderhandelt zullen Portugal, Ierland, Cyprus, Spanje dat ook willen. Want ook daar is de nood voor de burger hoog gestegen.

Ik heb het al vaak gezegd. De eurozone is voor staat en bank en niet voor de burger.

Ook de Scandinavische landen gaan aanpassingen plegen om de lage euro te kunnen weerstaan. Canada heeft de rente al verlaagd. Ik lees dat in de USA ook aandachtig naar de Draghi QE wordt gekeken. In Azië kan men al spreken van een currency war. Logisch want geen enkele currency zone kan het zich veroorloven door de QE van andere zones economische schade  te lijden.

De inflatie is globaal te laag, de deflatie te wijd verspreid. De globale economie hapert. Een zo grote daling van de koers van de euro, nu al 1.12 dollar (van een piek enkele maanden geleden van 1.40)  kan het labiele mondiale evenwicht verstoren.

.

Ik heb net, tegen mijn, gewoonte in, naar Buitenhof gekeken om Klaas Knot te horen. Hij zei vele zinnige dingen over de QE, dingen die, vind ik, veel eerder aan de Nederlanders en Duitsers hadden moeten worden verteld.

Maar toen hij sprak over de a-politieke ECB moest ik toch wel even grijnzen. Natuurlijk kon hij niets anders dan zeggen dat de ECB niets met politiek van doen had.

Maar toen vergaloppeerde hij zich door over de hervormingen te praten.  Die hervormingen zijn nu juist een puur politieke kwestie  Zoals ik al schreef heeft Draghi zich daar al een aantal malen openlijk over uitgesproken en uitgebreid betoogd dat de eurozone een fiscale unie miste en dat die er moest komen.  Bijvoorbeeld in Jackson Hole over de nodige hervormmingen door de lidstaten en later in Zweden bij een toespraak voor de studenten over de fiscal union. Wel verpakt in de waarheid dat monetaire maatregelen op zich niet helpen.

En goed beschouwd kan in een opzet zoals de eurozone met zelfstandige elkaar beconcurrerende lidstaten elke monetaire ingreep van de ECB een politieke beslissing zijn of lijken. Want elke ingreep heeft een verschillende uitwerking op de economie van de lidstaten omdat die zover uit elkaar liggen. Het zou bovenmenselijk zijn van de leden van het bestuur van de ECB dat bestaat uit vertegenwoordigers van elke  lidstaat te verwachten dat zij niet het belang van hun eigen lidstaat in hun opstelling mee laten tellen. Dat is het grote verschil met de CB's van de VS, VK, Japan. Daar zijn ze de centrale bank van een en dezelfde staat. In de eurozone van 18 lidstaten met eigen bestuur en eigen karakteristieken is de ECB dat niet.