De Magie van de Centrale Banken

De Zwitserse franc heeft zich losgerukt van de euro. De discrepantie tussen schijn en werkelijkheid was te groot geworden. Een teken aan de wand voor de omvang van de magische kracht van centrale banken. Ondanks de herhaalde bezweringen van de Centrale Bank van Zwitserland kwam de breuk.

Met opzet zeg ik "magische kracht" en "bezweringen". Het begint erop te lijken dat inderdaad de centrale banken zich opstellen als de magiërs in voorbije eeuwen.

Bezie de magie van de bezwering van de inflatie. Allereerst al gebaseerd op een axioma: de eeuwig voortdurende inflatie die voortdurende groei voortbrengt. De 2% norm. Heilig verklaard. Indien de ware economie van vraag en aanbod deze norm verstoort moet worden ingegrepen. Men zou dan veronderstellen dat dat zou gebeuren door vraag en aanbod weer in overeenstemming te brengen.

Want omstandigheden in de economie kunnen veranderen en een grote invloed hebben op de welvaart. Dat kun je in moeilijke modellen en formules gaan vertalen en verklaren. Het kan ook eenvoudig.

Neem bijvoorbeeld onze moderne communicatiemiddelen die het ons mogelijk maken vanuit onze luie stoel nuttige dingen te bestellen. Enkele tikken op de de toetsen en het is gebeurd. Een paar dagen later wordt het keurig afgeleverd.

Als je het niet meteen nodig hebt en wat kunt wachten kun je het ook in China bestellen. Duurt een paar weken langer, maar dan komt het aan en is veel goedkoper, ondanks de invoerrechten.

Vergelijk dat met een paar decennia geleden toen die moderne communicatiemiddelen nog niet zo ontwikkeld waren  en je zelf naar de winkel moest gaan, met de tram of de auto. Verder lopen naar de winkel want de tram stopte niet voor de deur of zoeken naar een parkeerplaats met de moeite om een parkeerplaats te vinden. Had je gevonden wat je wilde dan kon je het onder je arm of op je rug nemen en zelf naar huis vervoeren. Daarvoor waren allerlei andere mensen nodig. Voor je vervoer en het kopen in de winkel.

Natuurlijk beïnvloedt dat de economie. En in het geval van direct bestellen in China nog veel meer. Want anders kwam het wellicht ook uit China maar dan via de normale handelskanalen met zoveel tussenstadia die alle geld kostten en dus ook opbrachten.

En, wat nog zwaarder weegt, vroeger werden die dingen in eigen land gemaakt en waren er mensen hier nodig om ze te vervaardigen. Nu zijn al die mensen overbodig. Want in verre landen worden ze veel goedkoper gemaakt, ondanks de vervoerskosten hierheen.

Dat brengt het dieper liggende probleem in kaart. Wij leven in een verzorgingsmaatschappij. Het principe is dat de staat verantwoordelijk is voor de welvaart en het welzijn van iedereen. Hier in het westen is de verzorging zelfs veel beter dan in de Verenigde Staten. Ook al heb je geen werk je moet toch een normaal leven kunnen leiden. Uiteraard kost dat buitengewoon veel geld. Zoveel dat er nu zelfs gekort moet worden op de zorg voor ouderen die nu zelf een beroep moeten doen op hun eigen lichamelijke restvermogens en verder op de hulp van buren en familie zijn aangewezen. De participatiemaatschappij. De verzorgde oude dag is al voorbij. Wat volgt? Waarom?

Deze verzorgingsmaatschappij kost, zoals gezegd, zeer veel geld. Dat geld moet komen uit onze economie. Dat wil zeggen dat bovenop de normale arbeidskosten een grote opslag komt voor het in standhouden van onze verzorgingsmaatschappij. Dat wil zeggen dat onze totale productiekosten van goederen en diensten verhoogd worden met die opslag en dus veel duurder worden. Dat percentage ligt in de buurt van 20% van het brutoloon. Dat betekent dat onze productiekosten altijd hoger zullen zijn dan in landen waar die percentages lager zijn of helemaal niet bestaan.

Bovendien zijn de lonen hier aanzienlijk hoger dan in de landen die terecht "lagelonen" landen worden genoemd.

Wij kunnen dus niet concurreren met de producten die in die landen worden vervaardigd.

Natuurlijk komt ook in die lagelonen landen langzaam een ontwikkeling op gang naar hogere lonen en een vorm van sociale zekerheid. Kijk naar de ontwikkeling in Japan na de tweede wereld oorlog. Hoewel dat land, gezien de huidige economische situatie daar, geen veelbelovend voorbeeld is. Dan  is Zuid Korea een betere keus.

Maar nog steeds blijven de verschillen in productiekosten bestaan.

Ook de luchtbel dat het simpele producten zijn en dat de gesophistikeerde nog altijd in eigen land zouden worden vervaardigd is allang doorgeprikt. Apple haalt zijn uiterst gecompliceerde moederborden etc uit lagelonen landen. Ook in de dienstensector zien we de ontwikkeling in deze nieuw opkomende landen. En er komen steeds nieuwe lagere lonen landen bij. Zodra ergens de loonpeilen te veel zijn gestegen wijken de grote bedrijven voor hun productie uit naar nieuwe uiterst lage lonen gebieden. De wereld is groot en globalisering is niet zomaar een woord maar een economische werkelijkheid. Een ontwikkeling die niet door navelstaren wordt tegengehouden.

Wij zijn simpelweg te duur en de ontwikkeling in nieuwe landen gaat razendsnel en wij blijven steken.

Door douane praktijken kunnen we de stroom nog wat afremmen maar niet indammen.

Dus zien we onze groei afnemen, we zien onze lonen niet stijgen en in armere eurozone lidstaten zien we de lonen verlaagd worden. We zien een werkloosheid van 11 %  tegenover de USA minder dan de helft. In de zuidelijke lidstaten een werkloosheid van meer dan 25%. Een op de vier zonder werk. Werkloos of lager loon betekent minder geld te besteden. Alleen de eerste levensbehoeften. In de andere lidstaten is ook veel armoede. Steeds grotere groepen hebben moeite om de eindjes aan elkaar te knopen. De koopkracht is enorm afgenomen. Minder koopkracht betekent minder kunnen kopen en voor het bedrijfsleven minder kunnen verkopen. Dus verlagen de bedrijven de prijzen zoveel mogelijk. Soms zover dat ze ermee op moeten houden. Dat betekent nog meer werklozen. En het verlagen van de prijzen verlaagt de inflatie, die heilige 2%. Er is stagnatie. De rek is eruit.

Zowel in de industriële als in de dienstensector zien we de invloed van de automatisering. Als voorbeeld de nieuw geopende Renault fabriek in Spanje. High tech gerobotiseeerd. Het aantal werknemers tot het minimum teruggebracht. Robots zijn goedkoper dan mensen, worden minder ziek (defect) hebben geen vakanties of 35 urige werkweek en zijn geen lid van een vakbond. In de dienstensector maken slimme computerprogramma's massa's werknemers overbodig. Zie de bankensector waar zoveel werk door de klanten zelf thuis wordt gedaan dat er vele filialen gesloten worden. Bij de post nemen emails en sms de brieven over, maar de pakketbezorging bloeit door de internetwinkels die het de middenstand weer moeilijk maken. Een verschuiving in dienstverlening die ook weer banen eist. En in de sectoren zoals zorg waar juist veel meer werknemers nodig zijn wordt bezuinigd en verdwijnen eveneens banen.

Goedkopere import gepaard aan productie- en arbeidsplaatsen verlies, verbeterde technieken prijsverlagend en gepaard aan verlies van arbeidsplaatsen. Twee parallelle ontwikkelingen die elkaar versterken, die de prijzen doen zakken, de koopkracht verlagen. Samen zorgen ze voor vermagering van de inflatie, disinflatie en zelfs deflatie.

Er is één extra vraagstuk. Waarom gaat het in de eurozone nu slechter dan in de rest van de wereld. Is er iets in de financiëel/economische organisatie van de eurozone wat een nadelige invloed uitoefent op die lagere groei dan elders? Want overal in de wereld is de inflatie lager dan die magische 2%. In veel landen dreigt deflatie. Want als onze koopkracht zo daalt dalen ook onze importen waardoor andere landen disinflatie oplopen. We moeten dus wat dat betreft niet denken dat wij een uitzondering zijn.

Onze toestand is een gevolg van  technische en economische ontwikkelingen. De Centrale Banken, de magiërs, denken dat met financiële ingrepen te beïnvloeden. Tot nu toe zonder veel succes. Ondanks alle ingrepen tot nu toe blijft de inflatie lager dan 2%, ja neemt zelfs nog af.  En overal zijn de centrale banken aan het ingrijpen met financiële middelen.

Maar ook overal hebben de overvloedige financiële middelen juist geleid tot een oplopen van de schulden van staat, bedrijfsleven en burgers.

Hoe hard het ook klinkt, al decennia geven de eurozone staten meer uit dan binnenkomt. Jaar na jaar worden de schulden vergroot om onze levenswijze in   stand te houden. Op de pof.  De schuld is nu eurozone wijd al 95% van het eurozone BBP. Over het kantelpunt van omvallen heen. Eens zal dat gebeuren.

Het enige realistische en logische gevolg van QE, van het in omloop brengen van 1000 miljard euro nieuw geld is dat de waarde van de euro duikelt. We zien het al maanden bij elke aankondiging van Draghi. Die daling zal nog erger worden als Draghi echt begint met QE.  Dat betekent dat ons geld steeds  minder waard wordt met alle gevolgen voor onze koopkracht. Het betekent ook dat de staatsschulden veel minder waard worden en dus kleiner zijn ten opzichte van de wereldmunt, de dollar. Helaas wordt ons spaargeld ook steeds minder waard.

En jammer genoeg kunnen alle landen dat kunstje uithalen en zullen het ook moeten doen uit zelfbescherming. Een currency war.

Wie profiteren?

Is er een oplossing? Volgende keer de alternatieve oplossingen van het zuiden.