Schulden, schulden, hoe kom je er van af?

Gisteren in één tabel voor mezelf duidelijk gemaakt dat de eurozone er maar  bar slecht voorstaat, vandaag een serie van drie tabellen die de hopeloze positie van Griekenland laat zien. Eigen schuld, dikke bult of heeft de eurozone ook gefaald?

Er schijnt  een intern bericht binnen de IMF te zijn uitgelekt waarin staat dat Griekenland zonder schuldsanering er niet bovenop kan komen. Voor mij was dat allang duidelijk.

Gisteren heb ik voor mezelf al duidelijk gemaakt aan de hand van een veel te lang blog met tabel met GDP, begrotingstekort/surplus, staatsschuld in % en euros, werkloosheid percentages dat de eurozone als virtueel geheel er slecht voorstaat. Zonder ommezwaai in de economie zal het er nog slechter worden.

Want deze indicatoren zijn niet de economie maar de meters ervan. Zoals het brandstof niveau in een auto, het verbruik, uitstoot, temperatuur aangeven hoe de auto functioneert zonder in te gaan op ontwerp, kwaliteit van fabricage, levensduur bijvoorbeeld.

Wel geven ze aan of het globaal goed gaat of niet en dat er iets fout of juist goed is.

Zo zijn prognoses uitgedrukt in die indicatoren geen voorspelling van de economie zelf, alleen van de indicatoren zelf. Met andere woorden hoe die indicatoren bereikt worden geven ze niet aan. Dat is de reden waarom ze na afloop vaker niet dan wel juist blijken te zijn.

Zo geeft een prognose van groei alleen maar aan dat het BBP groter wordt. Niet waarom, dat is een andere zaak. Hetzelfde  met begrotingstekort of surplus. Dat geeft alleen aan dat een overheid minder dan beschikbaar uitgeeft of juist meer, niet waarom hij dat doet.

 Percentages geven verhoudingen aan. Zo stelt bijvoorbeeld een groei van 3% in Griekenland in euros uitgedrukt veel minder voor dan een groei van 3% in Nederland. Zo is een overheidsschuld van meer dan 140% in Italië voor de eurozone heel veel belangrijker dan de 197% schuld van Griekenland.

Een voorbeeld. Het begrotingstekort van Griekenland is de laatste tien jaren danig teruggelopen. Een goed teken denkt men. Helemaal niet want daardoor is het BBP met 25% geslonken want dat tekort is teruggelopen door hogere belastingen, lagere pensioenen en instorten van de koopkracht.

Stel je voor dat het Griekse BBP met 3% groeit. Groter dan de Nederlandse groei. Griekenland doet het dus beter. Ja, maar die 3% is wel van een BBP dat 25% gekrompen is. Dat maakt het verschil.

Maar die prognoses worden altijd nu eenmaal als percentages van BBP, groei, begrotingstekort, staatsschuld en soms werkloosheid als percentage van de werkzoekenden  gezien.

Na de tabel van gisteren over de gezondheidstoestand van de eurozone als fictief geheel nu de prognoses voor Griekenland.

Er zijn twee uitgangspunten voor de prognoses. De een is van de eurozone zelf, die redelijk in tijd achterloopt, de andere van Word Debt Clock programma dat aan de hand van de laatste gegevens door de landen verschaft de prognoses opstelt.

Voor beide uitgangspunten heb ik dezelfde aannames gemaakt voor groei, tekort/surplus en schuld. Die komen redelijk overeen met de verwachtingen van de eurozone. Natuurlijk zijn het amateuristische gevalletjes maar ze geven toch wel een goed begrijpelijk beeld, vind ik zelf.

geschatte groei 3% per jaar

geen tekort maar surplus van 1% (aangegeven als -1)

een zeer optimistisch scenario, in feite onvoorstelbaar gezien de geschiedenis va de Griekse economie.

Maar toch is na tien jaren de Griekse schuld nog steeds ver boven de 100%

Het is zonneklaar dat zonder schuldsanering, alleen uit te leggen als kwijtschelding van een flink deel van de schuld, Griekenland zelfs bij een hoogst onwaarschijnlijk positieve ontwikkeling van de economie geen schijn van kans heeft zijn schuldenlast kwijt te raken, ondanks diep ingrijpende bezuinigingen en desondanks toch een blijvend sterk groeiende economie. Tegen de huidige ontwikkeling van krimp door bezuinigen in. Maar goed.

Daarnaast een redelijker opstelling, waar overigens de meeste lidstaten erg gelukkig mee zouden zijn. Een groei van 2% en een begrotingstekort van 1%. Veel beter dan het de laatste jaren in Griekenland is geweest.

Bij deze veronderstelling is wel heel duidelijk dat Griekenland er helemaal niets mee opschiet. De schuld blijft torenhoog en er is geen enkele uitzicht op verbetering.

De conclusie moet zijn dat Griekenland zonder schuldsanering voor eeuwig en altijd onder de leiding van de Troika, de Instituten zal moeten blijven.

Maar stel nu eens voor een schuldsanering, kwijtschelding van 50% van de Griekse schuld.

Hoe zou het dan gaan onder het minder irrealistische scenario, 2% groei en 1% begrotingstekort.

dat geeft een ander beeld!

Bij halvering van de schuld heeft Griekenland een redelijk kans, mits de 2% groei en 1% tekort gehandhaafd blijven om na tien jaren een redelijk schuldpercentage te hebben bereikt. Of dat haalbaar is? Ik geloof dat de meeste eurolanden bij zo'n groei en tekort de handjes dicht zouden knijpen.

 Maar zoals in Hamlet, there is the rub.

Want zoals ik gisteren schreef er zijn in de eurozone vijf andere  lidstaten met een onhoudbare schuld, boven de 100%. Deze vijf zouden ook wel schuldvermindering willen en krijgen bij kwijtschelding van een deel van de Griekse schuld dat deel er nog eens bij. Kan dus niet.

Een tussendoor. Begrijpelijk dat Brussel zo graag een fiscale unie wil met één gezamenlijke begroting, één gezamenlijke schuld. Dan zou Griekenland uit de brand zijn en  zou bijvoorbeeld Nederland in één klap van 74% schuld naar 95% schuld stijgen. Er zijn politieke partijen in ons land die dat niet erg zouden vinden. We zijn tenslotte één Europa vinden zij. Maar gelukkig zijn we nog zo ver niet en hopelijk is het noorden zo verstandig er niet aan te willen beginnen.

Zo blijft over de brandende vraag. Zou Griekenland er op de duur nu beter af zijn als zelfstandig armoedig land met devaluatie en schuldsanering dat voortaan de eigen beslissingen kan nemen of als armoedig maar blijvend ondersteund land met onhoudbare schuldenlast onder de leiding van de Instituten.

En de volgende brandende  vraag. Hoe vergaat het de eurozone bij een Grexit hoewel dat nog geen 2% van de EU economie betekent maar wel kwijt zijn van veel vorderingen. Zal het vertrouwen in de munt aangetast worden, zullen er andere lidstaten zijn die zich  achter de oren krabben?

Gelukkig maar dat we wel geruststellende  prognoses  kunnen maken maar niet in de toekomst kunnen kijken.