De weekend overwegingen van

Griekenland tot IJsland.

 

Langzaam beginnen andere onderwerpen dan Griekenland weer het toneel te bepalen. Tot daar de volgende klap komt natuurlijk.

De Chinese wondermachine begint ernstig te haperen, Australië voelt daarvan de hete adem in de nek.

In Brazilië gaat het niet goed en  de emerging economies gaan lijden onder teruglopende investeringen.

Bij Japan is het een jojo, dan weer optimisme, daarna weer niet.

Het nieuwe troetelkindje van de Europese Unie, de Oekraine, is vrijdag op het nippertje aan een bankroet ontsnapt door op de valreep een schuld af te lossen.

De Oekraine heeft veel, veel geld nodig. Er is wel een vrijhandelszone met de Europese Unie en er worden wel tientallen miljarden ingepompt maar dat is een druppel op een gloeiende plaat. Zelfs Verhofstad en van Balen kunnen daar geen verandering in brengen.

 De Griekse crisis heeft ook een aantal onverwachte gevolgen.

Volgens een aantal analisten is Griekenland door de eurozone vernederd en gedwongen geweest alle extreme voorwaarden te aanvaarden als boodschap aan de andere opkomende linkse of rechtse partijen dat verzet nutteloos is. Aanvaard de status quo, do not rock the euro boat or you will face the consequences.

Voor vooral Duitsland is Griekenland het prototype van de profligate verkwisters die de Duitse belastingbetalers steeds weer op kosten jagen om de bodemloze put te vullen.

Voor Groot Brittannië is het ongetwijfeld de stille overtuiging dat hun weigering tot de eurozone toe te treden de juiste  beslissing was.

Voor andere EU landen die aan de voorwaarden om toe te treden voldoen een reden om zich nog eens te bedenken, want zij presteren beter dan de overgrote meerderheid van de  eurolanden die nu absoluut niet aan de voorwaarden zouden voldoen. Zo is het.

Voor weer anderen is Griekenland zo behandeld om geen precedent te scheppen voor andere eurolanden die er ook slecht voorstaan en slechts gradueel van Griekenland verschillen en wel de shock treatment hebben doorstaan zij het dat ze nog steeds de naweeën danig voelen. Of daaraan nog ontsnapt zijn.

De tabel die ik enkele weken geleden heb getoond geeft dat laatste beeld duidelijk aan.

Griekenland heeft ook aangetoond dat er onder de crediteuren onderling geen overeenstemming was.

Duitsland en de noordelijke landen stelden zich hard als exponenten van de austerity op en wilden van geen concessies weten.

Frankrijk en de zuidelijke landen zochten duidelijk grotere flexibiliteit. Fexibiliteit in plaats van onbuigzame austerity  een verschil van inzicht dat zo openlijk naar buiten kwam.

Het IMF durfde de knuppel in het hoenderhok te werpen ondanks eurozone verzet. Zonder "debt relief" was Griekenland naar hun mening verloren en bovendien waren de prognoses van de eurozone over een Grieks herstel over optimistisch (net als bij de eerste bailout, trouwens).

Het IMF opte voor deelkwijtschelding van de Griekse schuld met dertig procent. Duitsland wist ondanks druk van de flexibeler leden van geen wijken. Begrijpelijk gezien de morrende Duitse achterban.

Het zou ook de deur wijd openzetten voor andere landen met objectief gezien onhoudbare schulden (nu nog net houdbaar door de lage ECB rente politiek).

Het IMF zou ook kunnen leven, zij het zonder veel overtuiging, met een moratorium, uitstel van alle terugbetalingen tot over dertig jaar met een zeer lage rente.

Dat zou Griekenland lucht kunnen geven voor een eventueel herstel. In die dertig jaren zouden dan de hervormingen op belastinggebied, openen van beroepen, vereenvoudiging van het civiel recht en het arbeidsrecht, uitroeiing van de corruptie, in feite de enige punten die Griekenland realistisch gezien, uitzicht op herstel bieden, zijn vruchten gaan afwerpen.  Voor de bevolking overigens geen prettig vooruitzicht.

Zonder zo'n kwijtschelding of moratorium zou het IMF niet mee kunnen doen.

Daarom hebben zij ook een nieuwe aanvraag voor steun van Griekenland gevraagd en gekregen. Dat schept een eigen rol voor het IMF, niet als bijwagen van EU en ECB.

Ook komen de vragen nu op zoals waarom ijlt de eurozone zo na bij andere landen. Waarom zijn de eurolanden nog niet terug op het peil van voor de Lehmann crash. Waarom doen Groot Brittannië, Zweden en Denemarken het zoveel beter. Hoe is het mogelijk dat het kleine volkomen failliete IJsland het nu beter doet dan Duitsland.

 

Tot nu toe hebben de mainstream media zich verre gehouden van fundamentele kritiek op de euro.

In de eerste jaren werden we overspoeld met wervende artikelen over de grote welvaart die de euro ons aan het brengen was. En de welvaart steeg. We hadden dus alle reden om aan de waarheid van het schoonheidsverhaal van de euro te geloven.

Wat we niet doorhadden is dat deze welvaart niet zo zeer te danken was aan de euro maar aan de al bestaande vrijhandelszone.

Wat we ook niet doorhadden dat die welvaart in de niet eurolanden Zweden en Denemarken nog sneller steeg. 

Wat we evenmin  doorhadden was dat die welvaart ook te danken was aan de vaders van de euro die een royaal 3% begrotingstekort hadden toegestaan aan de lidstaten.

Dat betekende dat de overheden van de lidstaten elk jaar tot drie procent meer konden uitgeven dan er aan belastingheffing binnenkwam.  Duitsland en Frankrijk gingen daar in 2003 zelfs fors overeen. Daar begon het gedonder al.

Dat betekende ook dat de staatsschulden een stijging begonnen te vertonen.

Nu betekenen hogere schulden ook hogere rentetarieven. Dat viel echter flink mee want kapitaalverschaffers rekenden er toen al op dat de lidstaten elkaar niet zouden afvallen en dat dus het risico beperkt bleef.

Bovendien hield de ECB de rente laag zodat lenen wel geld kostte maar niet teveel.

Daaruit stamt het verwijt dat nu aan Duitsland wordt gericht (hoewel Nederland en Frankrijk er flink aan meededen) dat de banken te gemakkelijk kapitale sommen uitleenden aan het zuiden dat zo te gemakkelijk krediet kon krijgen om weer in het noorden consumptie goederen aan te kopen. Op veel te grote voet ging leven, lonen ging verhogen zonder verhoogde productiviteit en daardoor in de problemen kwam  toen de bubbel barstte.

De wijze les dat je in tijden van voorspoed reserves moet kweken voor barre tijden die ongetwijfeld komen werd veronachtzaamd in de gedachte dat de euro zo sterk was dat er niets kon gebeuren. Er was zelfs sprake van dat de euro de plaats van de dollar als wereld reservemunt zou kunnen overnemen.

Die toonzetting veranderde snel in 2008 toen de Lehmann crisis van de VS oversloeg naar Europa omdat hier de banken mede hadden geinvesteerd in derivatenpaketten die zonder waarde bleken te zijn.

De crisis sloeg toe en toen bleek de zwakte van de eurolanden.

Terwijl Denemarken en Zweden de crisis redelijk snel te boven kwamen, bleven de eurolanden sukkelen, de begrotingstekorten liepen op en de schulden ook. Nog steeds.

Nu, 7 jaar na de Lehmancrisis verkeert de eurozone nog altijd in een staat van crisis. Ondanks renteverlagingen, goedkope leningen aan banken door de ECB en Quantitatieve Easing, elke maand zo'n 60 miljard  euros aan waardepapieren van banken opkopen om de economie te stimuleren.

Maar zie de tabellen over begrotingsekorten, staatsschulden, werkloosheid en groei voor de resultaten van dat alles.

De juichende stemmen zijn verstomd en in plaats van het paradepaard van de EU is de euro in de ogen van velen een rampenplan geworden.

Want nu komen ook de stemmen los die in 1992 gefaald hebben de euro tegen te houden. Nu worden de fatale bouwfouten van het eurogebouw door economen en politici uit die tijd zelf blootgelegd. Door betrokkenen zelf.

Nu wordt uitgelegd waarom de euro nooit ingevoerd had mogen worden. Zoals ik al herhaalde malen heb gezegd, de euro is door zijn ingebouwde fouten mislukt.

De euro is geen robuuste munt gebleken anders was  hij nooit zo gedevalueerd.

Wat al sinds Lehmann gebeurt is geen opbouw maar schadebeperking geweest.

De nu als balletje opgeworpen volgende stap, een eurozone minister van financiën al dan niet met europarlement en begroting wordt weer een pleister, geen genezing.

 

Morgen ga ik daar verder op broeden