Griekenland van Zelfstandig Land naar Onderhorigheid

 

 

 

De kogel schijnt door de kerk te zijn. De laatste twee breekpunten, de deelname van het IMF aan een nieuw bailout pakket en het afstaan van 50 miljard euro  aan assets (havens etc) door Griekenland aan de EU ter verkoop in een apart fonds lijken te zijn opgelost. De enige concessie is dat het fonds gevestigd zal zijn in Athene en niet in Luxemburg.

De laatste horde is het goedkeuren van het nieuwe plan door het Griekse parlement. Dat dat alleen met grote tegenzin zal gebeuren is wel zeker maar of het het haalt? Maar ook het Griekse parlement kan geen andere beslissing nemen. Tenzij het toch een Grexit is en dat wil de Griekse bevolking niet.

Ik heb mijn gedachten laten gaan over de gebeurtenissen en ben voor mezelf tot de volgende overwegingen gekomen.

Griekenland stond met de rug tegen de muur en moest wel overal mee instemmen.

Griekenland heeft twee fatale fouten gemaakt.

 

Allereerst wil het een einde aan de austerity, zoals in het referendum vastgelegd, maar tezelfdertijd in de eurozone blijven, zoals Tsipras nadrukkelijk er aan toevoegde. Daartoe wilde hij de strenge voorwaarden door de eurozone opgelegd versoepelen om groei mogelijk te maken. Een overgang van austerity naar flexibiliteit.

Maar you can't eat your cake and have it oftewel je kunt niet van twee walletjes eten. Binnen de eurozone blijven impliceert zich conformeren aan de eurozone politiek en dat is nu de austerity.

Tsipras kon niet dreigen met uittreden uit de eurozone, daar had hij geen mandaat voor, de overige lidstaten wel voor uitdrijven. Dat maakte zijn onderhandelingspositie behoorlijk zwak, om niet te zeggen onmogelijk.

De tweede fout. In de middeleeuwen waren er twee strategieën om een vesting in te nemen. De snelle bloedige aanval en de langzame uithongering en uitdroging.

Boze tongen zouden kunnen beweren dat de eurozone de moderne versie van de tweede strategie heeft gekozen om Griekenland op de knieën te krijgen. De ontwrichting van het financiëel systeem. Was Griekenland een zelfstandig land geweest met een eigen centrale bank dan had die centrale bank geld kunnen bijdrukken, de banken daarmee kunnen bevoorraden en het normale financiële leven was doorgegaan. Wel grotere armoede.

Maar Griekenland heeft geen eigen centrale bank met gelddrukbevoegdheden en is als lid van de eurozone afhankelijk van de centrale bank van de eurozone, de ECB. Die heeft een andere gedragslijn gevolgd dan de eigen centrale bank zou hebben gedaan en als gevolg werd het gehele financiële systeem plat gelegd op een absoluut minimale noodvoorziening na. Dat ontwrichtte het gehele economische en sociale leven en boezemde grote angst in en zou niet lang uitgehouden kunnen worden.

Die twee factoren maakten de bijeenkomst niet tot een onderhandeling maar tot een dictaat. Want hoe Tsipras zich ook wendde of keerde, hij kon geen enkele andere kant op dan toegeven en blij zijn met elke kleine concessie die zal worden toegestaan. En er was geen tijdsmarge tengevolge van de financiële chaos.

Dat de andere eurolanden zeer argwanend staan tegenover de Griekse bereidheid een zo bereikte overeenkomst naar de letter uit te voeren is begrijpelijk gezien eerstens de voorgeschiedenis en tweedens dat de nieuwe regering nu juist die maatregelen moet uitvoeren die het verworpen heeft plus nog een aantal extra strengere voorwaarden. Maar dat niet begrepen wordt dat deze nog strengere voorwaarden dan voorheen, die de Griekse economie al deden instorten, alleen maar een nog snellere verdere instorten ervan zouden veroorzaken is, vind ik, volslagen onbegrijpelijk. Meer van het medicijn dat zieker maakte.

Bovendien is er niet gesproken over debt relief, dat gaat pas komen bij een nieuwe bailoutovereenkomst en dan alleen nog maar in de zin van verder in de tijd opschuiven van terugbetaling en bepalen van een lage rente. Zonder zekerheid over de omvang daarvan. En van schuldvermindering is geen sprake. En die schuld, daar is vrijwel iedereen het over eens, is onhoudbaar, dat wil zeggen fnuikend voor een gezondmaken van de economie.

Bovendien is de eis van een primair begrotings overschot van 3,5%  niet misselijk. Op papier en met wat theoretisch rekenwerk kom je daar wel uit maar in de praktijk betekent het minder overheidsuitgaven en hogere lasten voor burger en bedrijven gekoppeld aan een groei van het BBP. Dat zijn zaken die niet te berekenen zijn alleen te voorspellen. Gezien de economische neergang van Griekenland onder mildere voorwaarden (en het aantal nog niet niet uitgevoerde ervan) valt het te betwijfelen of dat nu ineens totaal anders zou worden en de neergang in een flinke groei zou verkeren. Integendeel.

 

Afgezien dus van het afwijzen van de beslissing van het Griekse parlement en het zo negeren van de democratie zou het ook uiterst onwaarschijnlijk zijn dat met deze groei remmende voorwaarden Griekenland in staat zou zijn eraan te voldoen. Het mislukken is dus al ingebouwd.

 

Het is de grote vraag of een goed begeleide Grexit voor Griekenland niet beter zou zijn. Met een eigen munt, devalueren, schuldsanering en zij het op lager welvaartsniveau een nieuw begin maken door hervormingen door te voeren. Het geijkte IMF recept. Dat zou in ieder geval een kans bieden.

Ik vraag  me af wat nu de schade is voor de eurozone. Zou er werkelijk iemand zijn die er van overtuigd is dat dit een stap voorwaarts voor de eurozone en de EU is? Dat er een harmonieuze ontwikkkeling op gang is gekomen?

Er is een verkoeling gekomen in de verhouding Duitsland Frankrijk door de onverzoenlijke houding van de Duitsers. Beide landen hebben een verschillende opvatting over de fiscale en economische politiek.

Het verschil in standpunt over austerity tegenover flexibility, geografisch gezien tussen de noordelijke landen en de zuidelijke, is ook door deze Griekse crisis weer duidelijker geworden. Dat verdeelt de eurozone in twee kampen.

De onhoudbaarheid van de Griekse schuld en zij het in mindere mate van andere lidstaten blijft een zorgelijke ontwikkeling ook omdat in de naaste toekomst alleen maar vergroting van de schulden komt. Dat remt de mogelijkheid de nodige fondsen vrij te maken voor investering en innovatie die essentiëel is voor de concurrentiepositie op de globale markt.

De veel te trage groei van de economie vergeleken bij de VS en het VK is evenzeer een punt van zorg. In hoeverre spelen daar de euro, te duur voor de een te goedkoop voor de ander en de zuinigheid en vlijt tegenover schuld en investering daarbij een cruciale rol.

Allemaal vraagstukken die door deze crisis actueler zijn geworden.

Maar eerst is het afwachten wat het Griekse parlement besluit. Ze hebben niet veel keus maar het valt niet te voorspellen hoe de Griekse publieke opinie de volgende dagen reageert op deze voor Griekenland vernederende uitkomst. De dagen waarin het parlement zijn goedkeuring moet geven.


Ook internationaal gaat deze kwestie niet ongemerkt voorbij. In de Financial Telegraph wordt aandacht besteed aan de intussen immens pupulaire hashtag #ThisIsACoup. Zelfs in de New York Times schrijft de vooraanstaande econoom Paul Krugman er het volgende over:

"American economist Paul Krugman lent his support to the hashtag in a New York Times op-ed published on Sunday evening

Suppose you consider Tsipras an incompetent twerp. Suppose you dearly want to see Syriza out of power. Suppose, even, that you welcome the prospect of pushing those annoying Greeks out of the euro. Even if all of that is true, this Eurogroup list of demands is madness. The trending hashtag ThisIsACoup is exactly right. This goes beyond harsh into pure vindictiveness, complete destruction of national sovereignty, and no hope of relief. It is, presumably, meant to be an offer Greece can’t accept; but even so, it’s a grotesque betrayal of everything the European project was supposed to stand for".

"Veronderstel dat je Tsipras een incompetente nul vindt. Veronderstel dat je met vreugde Syriza de macht ziet verliezen. Veronderstel zelfs dat je het vooruitzicht  die lastige Grieken uit de euro te duwen verwelkomt. Zelfs als dat alles waar is, is deze lijst van eisen van de eurogroep waanzin. De trendy hashtagThisIsACoup slaat de spijker op de kop. Dit gaat verder dan keihard zijn naar pure wraakzucht, volledige vernietiging van nationale souvereiniteit en geen hoop op verlichting. Het is vermoedelijk bedoeld als aanbod dat Griekenland niet kan aanvaarden, maar zelfs dan is het een grotesk verraad van  wat het Europees project verondersteld werd te vertegenwoordigen".

Het liegt er niet om.

Een fout uit het verleden, Griekenland toelaten ondanks niet voldoen aan de eisen achtervolgt de eurzone al sinds 2010. En de gevolgen zijn nog steeds niet te overzien.