Varoufakis en Dijsselbloem,

de muis en de kat?

Ik heb altijd gedacht aan de hand van de feiten dat wat men onderhandelen noemde met Griekenland over austerity, derde bailout, in feite een doorgestoken kaart was en dat de eurozone eenvoudig wachtte tot Griekenland aan het einde van zijn latijn was.  Gisteravond werd ik in mijn mening gesterkt door de reportage over de twee protagonisten, Varoufakis en Dijsselbloem. Maar zoals immer en altijd het is wat ik denk. En wie denkt onfeilbaar te zijn bedriegt zichzelf en de anderen.

Ik heb gisteravond met genoegen geluisterd naar de nabeschouwingen over de Griekse 2015 crisis (om even het onderscheid te maken met de crises daarvoor).Wat ik jammer vind is dat er vrijwel nooit op gewezen wordt dat Griekenland zelf niet uit de brand geholpen werd en wordt met de diverse bailout bedragen maar dat bij de eerste bailout de eurozone banken gered werden en dat het daarna eurozone vestzak eurozone broekzak was met een stuk IMF inbegrepen. De eurozone verstrekte bailout bedragen aan Griekenland uit het ene potje en de eurozone pakte het weer terug voor terugbetalingen aan de ECB en voor het gemak ESM en natuurlijk IMF. Dat spel kan tot in het oneindige doorgaan.

Maar het is nog steeds de staatsschuld die Griekenland tot 2008 had opgebouwd met onverantwoorde leningen door eurozone banken en in de driedubbele Griekse boekhouding had weggemoffeld. Daarmee is het begonnen en zal het nooit eindigen. Want Griekenland kan nooit dat schuldbedrag terugbetalen. Dat zoals altijd bij onbetaalbare schulden steeds hoger wordt.

Ik zeg dat omdat dat dit, naar  ik denk, voor meer eurolanden geldt die de magische 90% grens staatsschuld hebben overschreden.

Maar door de lage rente politiek van de ECB gekoppeld aan de 60 miljard euros per maand extra geldschepping is door de geringe rentebetalingen daardoor die te hoge schuld te dragen en de staatssschuld zelfs verder op te drijven zodat die lidstaten geen gevaar lopen. Althans zolang die politiek van de ECB wordt voortgezet. En Draghi zijn belofte de euro kost wat kost te steunen trouw blijft.

Zie eens naar Duitsland en Nederland die zelfs echt gratis geld toekrijgen bij hun leningen. Onbegrijpelijk maar waar.

Griekenland kan niet op eigen kracht op de kapitaalmarkt lenen. Dat zag men tijdens de crisis toen de rentetarieven voor dat land omhoog vlogen. En zodra een ander euroland de euro zou opgeven verdwijnt al die steun voor dat land ook in één klap. Want de ECB werkt alleen voor eurolanden en heeft met de andere EU lidstaten niets te maken. Zodra dus Griekenland van de austerity af wou was het een gemerkt land. Het kon geen kant uit.

Niets voor niets wordt er voor gewaarschuwd dat als een land de zeggenschap  over zijn valuta prijs geeft het zijn onafhankelijkheid ook kwijt is.

Dat bleek ook overduidelijk uit het programma gisteravond. De eurozone had maar één doel: Griekenland terug in het gareel. Dat is de strategie ook als indicatie voor andere eurolanden;  in het gareel houden. De taktiek was simpel. Niets toegeven maar doorgaan met het overleg. Zoals ik een tijdje geleden gesteld heb, naar mijn  mening analoog aan het belegeren van een stad in de middeleeuwen. Tot de uitputting volgt.

Varoufakis zat niet alleen in het overleg klem. Ook in Griekenland kon hij zijn stategie niet verwezenlijken. Hij besefte heel goed dat de financiele afhankelijkheid van Griekenland aan de eurozone de achilleshiel was. Hij trof dan ook voorbereidingen om via een Griekse eigen nood currency een dreigend geldtekort te voorkomen. Dat was het beroemde plan B dat niet uit het ontwerpfase kwam. Tsipras wilde er niet aan en dus had Griekenland geen enkele verweer meer en trad Varoufakis af als minister. Dat was het einde van het tegenstribbelen.

De eurozone had niets toegegeven, nog strengere bezuinigingen kunnen opleggen aan een Tsipras die een volledige draai aan zijn einde-austerity programma moest inruilen voor nog zwaardere austerity en een signaal afgegeven aan de andere eurolanden.

Al jaren verwijten de zuidelijke eurolanden aan de noordelijke dat deze veel te gemakkelijk die leningen hebben verstrekt, niet alleen aan Griekenland maar ook aan de andere zuidelijke lidstaten zodat deze onverantwoorde aankopen konden doen in die noordelijke landen. Ook internationaal hoort men deze verwijten.

In dat verband speelt het target2 systeem van de ECB waarmee onderlinge betalingen van eurolanden plaatsvinden een flinke rol. In plaats van dagelijks afreken mechanisme biedt het de mogelijkheid grote vorderingen en schulden op te bouwen. Met name Duitsland heeft zeer grote vorderingen op het target systeem en een aantal zwakke landen een hoge schuld. Die lopen niet direct in het oog maar spelen wel een flinke rol in het schuldencomplex.

Wie draagt de schuld? Is het Griekenland alleen dat onverantwoord leende en het vervolgens verborg in een fictieve boekhouding, zijn het ook de banken in andere eurolanden die veel te gemakkelijk geld uitleenden. Is het de ECB die de eurozone als geheel garant hield zoals, eigenlijk niet geheel terecht, gedacht werd, is het de eurozone die al in 2003 toestond dat Duitsland en Frankrijk een loopje namen met de begrotingsdiscipline van 3%. Is het ook de eurozone omdat die het moeten zien dat het fout ging in Griekenland en dat de boekhouding niet klopte. Is het de fout van het Verdrag van Maastricht dat die 3% vrijwaring voor Brussels ingrijpen had ingevoerd, % tekort die in de loop der jaren de staatsschulden zo liet oplopen.

Leuk was ook de onverzoenlijke toon van de minister van financiën van Slowakije waaruit, als dat door Dijsselbloems woorden niet duidelijk was geworden, haarfijn bleek  dat de eurozone van het begin af aan niets wilde toegeven maar inderdaad onverzoenlijk was. Begrijpelijk want Slowakije houdt zich aan de regelgeving. Voor de Finse minister van financiën was het minder begrijpelijk want ook Finland begint nu na een aantal jaren van teruglopende economie in de gevarenzone te komen en geeft vrijwel openlijk toe dat het meedoen aan de euro een slechte zet was.

Het referendum van Tsipras was een farce. Griekenland stemde erin tegen de austerity maar niet over het daaraan misschien verbondene: de Grexit. De Grieken wilden niet uit de eurozone stappen maar wilden wel einde van de austerity. Een afschuwelijke strategische blunder van Tsipras waardoor hij zich onvoorwaardelijk overgaf aan de eurozone die onmiddellijk ervan gebruik maakte en Schauble liet verklaren dat Griekenland dan maar de eurozone uit moest. Een Grexit was niet meer uitgesloten. Dat moet voor Varoufakis een enorme klap zijn geweest. Zijn troef was juist dat de eurozone Griekenland nooit zou hebben willen laten gaan. Het tweeslachtige referendum gaf de eurozone het doorslaggevende wapen in handen. Als Tsipras hem niet had laten vallen was dat niet gebeurd.

En hoe komt het dat de media een beeld gaven van Varoufakis als een soort onbenul die de zaak alleen maar verstierde, een soort koppige dwarsligger. Gebrek aan feitenkennis of vooringenomenheid. Gisteravond was daar gelukkig geen sprake van.