Annus Mirabilis   twee

deze tijd van het jaar is altijd ideaal voor terugblikken en vooruit zien. De EU staat op zijn lemen  voetstukken te wankelen zeggen zelfs de EU corifeeën. Denk eens aan de EU met zijn kolossaal ambtenaren apparaat in Brussel, de ECB met zijn nieuwe imposante kantoorgebouw in Frankfurt en het Europees parlement met zelfs twee vergadersteden. Niet te vergeten het half zoontje de ESM in Luxemburg en het Europees Hof dat zovele uitspraken doet om de boel bij elkaar te houden. Hoe kan dat toch. Ik laat mijn gedachten er verder over dwalen na de migranten problemen. Want is dat een symptoom, aanleiding  of oorzaak. Maar vandaag iets anders.

De Brexit, het VK dat zich niet in de Europese Unie zoals die zich ontwikkeld heeft kan thuis voelen.

Dat zich nooit in het euro avontuur heeft willen storten. Dat het liefst terug zou willen naar de tijden van de Europese Economische Gemeenschap zonder politieke eenwording, vrijhandel zonder handelsbeperkingen maar eigen politieke en financiële verantwoordelijkheid.

Het VK voelt zijn zelfstandigheid vooral in gevaar gebracht door de eurozone waar die politieke eenwording via financiële eenwording buiten de Europese Unie steeds meer die "ever closer union" vertegenwoordigt.

Het VK voelt het gevaar dat daardoor een Europese Unie zal ontstaan waar de regels van de eurozone voor alle lidstaten gaan gelden want de eurozone staten zijn in de meerderheid.

Het VK dat zou moeten gehoorzamen aan regels waabij het geen medebeslissingsrecht  heeft gehad als blijvende buitenstaander. Over ons, zonder ons.

Daarom het eisenpakket dat Cameron heeft neergelegd bij de EU collega's.

Daarbij wordt Cameron door grote groepen in het VK gewantrouwd. Is het een coverup die hij nastreeft en wil hij eigenlijk ondanks alles lid blijven van de EU of is het voor echt.

Is de EU belangrijker voor het VK of het VK belangrijker voor de EU.

De handelsbalans met de andere EU landen is negatief. Het VK importeert meer uit Europa (zoals ze in het VK zeggen) dan het exporteert. Dus Europa profiteert.

In het VK intern is er een flinke strijd tussen blijvers, voornamelijk grote bedrijven die profiteren, en afscheiders. In 2016 zal een referendum klaarheid brengen.

Dan blijft de vraag of de Europese Unie die afscheiding kan overleven. Want van het een komt het ander.

De VK kwestie is immers niet de enige. De EU en de eurozone lopen steeds verder uit elkaar en het verband tussen de twee is ook tweeslachtig.

Zonder de EU zou de eurozone niet bestaan want  de eurozone bestaat uit EU lidstaten die de euro reeds voeren.

Een voorhoede die het eindstadium al bereikt heeft van een EU die dat eindstadium nooit zal bereiken want twee lidstaten hebben bedongen niet de euro te zullen invoeren. Denemarken en het VK.

Terwijl toch volgens de verdragen de euro de munt is van de Europese Unie. Dat wringt. En wringen is het lot van de Europese Unie. De Europese Unie klopt niet volgens de verdragen.

Daarom worden die verdragen, mede voor uitspraken van het Europees Hof, zo uitgelegd dat ze met de oorspronkelijke tekst soms in tegenspraak zijn.

Een sprekend voorbeeld is de no-bail-out passage in het verdag van Lissabon die directe financiële hulp van lidstaten onderling verbiedt en ook directe hulp van de ECB. De betekenis van die passage is duidelijk, de lidstaten moeten op eigen benen staan en mogen geen financiële hulp van andere lidstaten ontvangen.

Door nu eerst via een ontsnappingsformule die andere doelen had anders uit te leggen kon het toch. Zo werd het verdrag ontkracht.

Door het via het ESM te doen, alleen in het leven geroepen om lidstaten in liquiditeitsproblemen te helpen werd het geen directe maar indirecte steun en dus niet verboden. Maar wel tegen de bedoeling van het verdrag in.

Zo zijn er nog meer voorbeelden. De verdragen zijn lemen voeten.

Binnen de eurozone is er evenmin overeenstemming. In 2003 al, drie jaar na invoering van de euro,  waren de rapen al gaar. Duitsland en Frankrijk, de twee aanduwers van de EU, overschreden de 3% begrotingstekort grens uit het verdrag van Maastricht. De EU greep niet in want Duitsland en Frankrijk waren de twee gangmakers van de EU.  Schandalig maar veelbetekenend voor de verdere gang van zaken in de eurozone en dus de EU, het opperste gezag erover.

En de gevolgen bleven niet uit en zijn nog steeds een splijtzwam in de eurozone.

Duitsland had  zijn lesje geleerd en hervormde de sociale wetgeving en kwam door lagere lonen snel tot bloei.

Frankrijk daarentegen ging onverstoorbaar verder. De gevolgen zien we nu.

Door de lage rente door de ECB opgelegd en het feit dat kapitaalverstrekkers de eurozone toch als geheel als garantie voor leningen zagen werd er door de noordelijke  eurozone banken onverantwoord veel aan de zuidelijke eurolanden uitgeleend of als men het accent anders wil leggen door de zuidelijke landen onverantwoordelijk veel geleend van de noordelijke banken.

Die twee accenten zijn belangrijk voor de latere schuldvraag, de uitleners of de leners.

Het eurozone bestuur zag het allemaal maar aan.

Nu was het ook moeilijk te bestieren want al bij de invoering van de euro was het foute boel. Een aantal lidstaten voldeed toen al niet aan die 3% en 60% en er was ook wat creatief geboekhoud wat Griekenand zelfs tot 2008 volhield.

het jaar van de waarheid 2008.

De combinatie van creatief boekhouden en onverantwoord lenen sloeg toe toen de eurozone banken meegezogen werden in de USA huizenbubbel ontploffing, Griekenland toegaf dat hun echte begrotingstekort enkele malen groter was dan het creatief bedachte en dat ze hun rente en afbetalingen aan de noordelijke banken die hun zo ruimhartig geld hadden uitgeleend helaas niet konden betalen en Griekenland dus failliet was (ik weet dat je dat niet van een staat kunt zeggen maar het komt op hetzelfde neer).

Paniek in de EU. Directe geldsteun was verboden en als Griekenland de banken niet zou kunnen terugbetalen zouden die banken omvallen (=hun leners niet kunnen terugbetalen) en andere banken in hun val meeslepen.

De keus was dat of het verdrag van Lissabon met een smoes verdraaien en dat laatste gebeurde. De eerste bail-out was geboren.

Griekenland kreeg geld van de andere eurolanden te leen onder zware voorwaarden voor hervorming en bezuiniging. Dat geld diende niet als cadeautje voor Griekenland maar om de banken voor omvallen te behoeden. Griekenland schoot er geen moer mee op want bleef met de schuld zitten.

Het enige verschil voor Griekenland was dat niet langer de private banken maar voor het merendeel de publieke  middelen van de eurozone de schuldeisers waren geworden.

De EU was drastisch veranderd. Het op eigen benen staan van het verdrag was geschonden, het precedent geschapen.

Een nieuwe fase in de geschiedenis van de EU, al leek die zich te beperken tot de eurolanden. Maar het verdrag van Lissabon gold voor alle EU landen.

volgende keer verder met de omvorming van de EU/eurozone, de tweespalt in de eurozone  en de groeiende bezorgdheid van het VK daarover.