Syrië geopolitiek strijdgebied of vrijheidsstrijd.

Irak, Libyië, Syrië

Drie slachtoffers van de Arabische Lente.

Men kan het vluchtelingen probleem van de Europese Unie niet bevatten zonder het probleem van het midden oosten te beschouwen en het probleem van de oost west politiek.

Men ziet een tweeslachtigheid en twee waarheden. Waarheid is immers de subjectieve interpretatie van de feiten. Wie de media beheerst schept een waarheid. Wie internet beschouwt ziet de tweeslachtigheid van de waarheid. Ieder kan voor zichzelf zo zijn eigen weg zoeken. Dat doe ik ook. Men moet de situatie in Syrië ook bezien vanuit de geschiedenis ervan. Dat maakt dit blog tot een lang verhaal.

Het Woelige Voorspel

Je kunt je afvragen of er in Syrië ooit een periode van rust en zekerheid is geweest.

Na de eerste wereldoorlog werd het Syrische Koninkrijk opgericht. In 1920 versloeg het Franse leger koning Dausal en werd Syrië tot een Frans mandaat gebied verklaard door de Volkenbond.

Al snel kwam er een opstand waar uiteindelijk Moslims en Christenen aan deelnamen.

Na twee jaar vechten met door de Fransen gepleegde openbare executies, huizen van opstandelingen vernietigen, collectieve straffen, tanks en bombardementen was de opstand in 1927 neergeslagen.

Het Franse mandaat eindigde in 1943 toen het land gesplitst werd in Syrië en Libanon. In 1940  was Duitsland de baas, in 1941 de geallieerden, De Gaulle beloofde einde Franse mandaat en in 1946 verlieten de laatste Franse troepen Syrië.

In 1946 wordt de Ba-ath partij opgericht. Er volgt een periode van militaire coups. In 1958 wordt de Verenigde Arabische Republiek gevormd tussen Syrië en Egypte die in 1961 uiteenvalt door onvrede over de Egyptische overheersing na een militaire coup.

In 1966 begint de opkomst van de Assads, in 1967 tijdens de zes daagse oorlog verovert Israel de Golan Heights en in 1971 wordt Hafez al-Assad gekozen tot president voor een periode van zeven jaar. Assad blijft president tot zijn dood in 2000. Zijn zoon Bashrar Assad volgt hem op. Hij slaat pogingen tot verzachting van het autoritaire gezag hard neer.

In 2002 wordt Syrië door de USA toegevoegd aan de lijst van "the axis of evil" en een jaar later dreigt de USA met sancties.

De onrust in Syrië gaat door, strijd met de Koerdische minderheid in het noord oosten. Er lijkt een ontdooiing in de gespannen verhouding met het westen maar de onrust duurt voort en in 2010 worden nieuwe sancties opgelegd.

De Arabische Lente

In 2011 begint de opstand tegen Assad die nu in 2015 nog voortduurt.

Men kan onmogelijk zeggen dat er in Irak en Libyië een stabiele regering is en een land in vrede. Want bij beide is de Arabische Lente op een stammenstrijd uitgelopen.

Het verschil tussen de drie is dat in Irak en Libyië de presidenten snel het veld ruimden en de dood vonden terwijl in Syrië Assad de macht bleef houden over een slinkend deel van het land terwijl in de andere landen rebellen groepen heersten.

In Irak en Libyië zijn er vrij machteloze regeringen en maken stammen milities de dienst uit.

Wat de drie verbindt is dat in elk ervan westerse militaire hulp een grote rol heeft gespeeld en in Syrië nog speelt.

In 2003 kwam een sterk fundamentalistisch Islamitische beweging, de ISIS op het toneel in Irak. Deze kreeg steeds  meer macht en breidde haar invloed uit naar Syrië. Als IS, Islamic State stichtten zij een nieuw caliphaat. IS is zeer geweldadig en doden hun gevangen tegenstanders en allen die niet de strenge IS leer aanhangen, in grote aantallen. Zelfs voor Al Quada waren zij te wreed.

Een aantal jaren ging de strijd van milities, bewapend door het westen voor het  verdrijven van  de tirannie,  onderling voor uitbreiding van hun machtsgebied en tegen de wrakke regeringslegers ongestoord door, veel rebellengroepen breidden hun strijdgebied uit naar Afrika met behulp van de wapens door het westen aan hen verstrekt voor de strijd tegen de tirannen

Maar  toen begon het westen het gevaar te onderkennen van deze IS, aanvankelijk onderschat door het westen, vooral omdat de IS een grote aantrekkingskracht op vooral  de islamitische jeugd in de wereld bleek uit te oefenen waarvan er duizenden naar het strijdgebied reisden om met de IS mee te vechten.

In 2014 begonnen de USA daarom een beperkte luchtoorlog in Irak tegen IS samen met zijn bondgenoten in de verwachting IS snel een halt te kunnen toeroepen. Dat bleek een forse misvatting. In 2015 werd deze luchtoorlog uitgebreid naar Syrië waar IS snel nieuw terrein won.

Nu in oktober 2015 moet men constateren dat de voortdurende bombardementen van de westelijke coalitie vrijwel geen invloed hebben gehad op de kracht van IS.

Er bestaat nu in Syrië de gecompliceerde situatie dat er een president met een regeringsleger is, een aantal "gematigde" rebellengroepen die het regeringsleger bestrijden gesteund door westerse wapenleveranties, een aantal fundamentalistische rebellengroepen die Assad bestrijden maar geen steun van het westen krijgen en tenslotte de door alle andere partijen gevreesde IS rebellen beweging met  hun streven naar een Islamitisch Caliphaat die het regeringsleger bestrijdt maar door de westerse luchtaanvallen wordt bestookt. Andere rebellengroepen proberen hun eigen territoir tegen de IS te verdedigen met weinig succes.

IS wordt door zowel het westen als Rusland gezien als het ultieme kwaad maar dat is het enioge punt van overeenkomst.

Het is overduidelijk dat op de westerse  manier IS niet vernietigd wordt en de strijd tegen Assad en zijn leger nog lang kan duren.

Het is even duidelijk dat deze strijd, die vanaf 2003, het begin van de Arabische Lente woedt honderd duizenden  (burger)levens heeft gekost en een vlucht weg van deze strijd van vele miljoenen Syriërs die in Libanon, Turkije, Jordanië in barre omstandigheden huizen en ook miljoenen die het geld hebben om door mensensmokkelaars naar Europa gebracht te worden en nu door Europa naar Duitsland, Zweden, België en Nederland trekken.

Om de zaak nog gecompliceerder te maken heeft Rusland zich nu in de strijd gemengd. Rusland is altijd een goede vriend van de Syrische Assads geweest en is nu door de Syrische regering verzocht hulp te bieden.

Voor Rusland met zijn islamitische zuidelijke staten is de vernietiging van IS ook van groot belang. Duizenden jongeren uit het zuiden van Rusland  hebben zich er al bij aangesloten, een gevaar voor de toch altijd zwakke stabiliteit in zuid Rusland.

Ik moet het nu voor mezelf nog moeilijker maken. Op 3 juni 2014 zijn er in Syrië presidentsverkiezingen gehouden met een aantal presidentskandidaten. Assad's Ba-Ath partij kreeg 88,7% van de stemmen, de opkomst was 73% van alle kiesgerechtigden (ook in ballingschap en rebellengebieden). President Assad was dus weer voor een periode van zeven jaar gekozen.

Internationale waarnemers bevonden dat de stemming op de juiste manier verlopen was. Assad is dus de legitiem gekozen president van Syrië.

Maar de USA en de EU  erkenden de geldigheid van de stemming niet.

Rusland heeft de uitslag echter wel erkend en acht het dus legitiem dat Assad Rusland om militaire bijstand heeft verzocht. Rusland beschouwt  daarom alle rebellen groepen als onwettig in tegenstelling tot het westen,  dat Assad niet erkent en een onderscheid maakt tussen onwettige, IS, en wettige rebellengroepen op grond van niveaus van gematigheid.

De USA wil Assad perse weg, de andere westerse leiders (behalve president Hollande van Frankrijk) beginnen te twijfelen. IS is niet te verslaan met alleen bombardementen.

Het westen bombardeert alleen IS, Rusland zegt dat ook te doen maar kan ook de andere en dus ook de westers gesteunde rebellengroepen als doelwit zien.

Rusland is van mening dat alleen met het in stand houden van Asssad en zijn leger een beslissing mogelijk is. Grondtroepen zijn essentiëel, bombardementen luiden grondtroepen acties in. Dat is gezonde militaire strategie.

Vergelijk Turkije dat naast de IS ook de Koerdische groepen, die ook tegen IS strijden als doelwit beschouwt.

Hier komt de geopolitiek om de hoek kijken. Na het einde van de koude oorlog is er een een tijdperk van wederzijdse tolerantie geweest tussen Rusland en de USA met de EU als trouwe vazal. 

De verhouding tussen Obama en Putin is echter de laatste jaren verzuurd en sancties tegen Rusland door de USA en de EU over de Krim en Russische steun aan de opstandelingen in Oost Ukraine (ook daar speelt overigens ook een kwestie van een wettig gekozen maar weggestuurde president) hebben de relaties nog verder sterk verkoeld met de USA en de EU die de nieuwe regering in West Ukraine steunen. Denk aan het associatieverdrag.

Daar spelen ook de Russische invloedssfeer en de westerse, in het verdrag van Jalta aan het einde van de tweede wereldoorlog geregeld, maar daarna geëvolueerd door het uiteenvallen van de Sovjet Unie, een rol.

Rusland steunt nu Assad, Iran, dat ook de kant van Assad heeft gekozen zal wellicht grondtroepen sturen, Hezbolla eveneens.

Het lijkt mij helemaal niet onwaarschijnlijk dat Rusland (kijk naar de doelen die Rusland volgens het westen aanvalt)  de rebellendoelen aan de rand van het gebied dat nog door het regeringsleger wordt beheerst met bombardementen rijp aan het maken is voor een infanterie aanval op de rebellen.

Zo kan het door Assad beheerste gebied worden uitgebreid en het leger in kracht toenemen.

Maar of je nu de westerse of de Russische lezing over de ligging van de gebombardeerde doelen gelooft, het is duidelijke dat voor Rusland een stabilisering en uitbreiding van het door Assad beheerste gebied van belang is.

Het westen stuurt geen grondtroepen (Rusland zelf trouwens evenmin). Het westen kan daardoor IS geen halt toeroepen en rebellen groepen, en er zijn er vele tientallen van, zoals de USA zegt van "moderate" tot streng fundamentalistisch,  zijn, zoals in Irak en Lybië is gebleken, niet de betrouwbaarste en zouden, in het geval dat Assad zou verdwijnen, wel eens het gezag over het door hen veroverde gebied niet aan een centrale regering willen afstaan en bovendien absoluut  niet tegen IS opgewassen zijn, dat dan de vrije hand krijgt. Dat zou de oprichting van een echte Islamitische Staat mogelijk maken.

Het feit dat de ene partij Assads verkiezing tot president erkent en de andere niet is het eerste probleem.

Er zal een keuze moeten worden gemaakt.

Want een andere stabiele regering met al deze vele tientallen rebellengroepen is, gezien de ervaringen in Irak en Lybië, een utopisch streven dat zeer waarschijnlijk zal leiden tot een overheersing door de IS, die strak en uitstekend georganiseerd is en door zijn wreedheid schrik aanjaagt bij de andere groepen.

Er zijn vele regimes die zeker even streng zijn als die van Assad waar het westen voor wegkijkt. Het zou dus zeker geen precedent zijn Assad in het zadel te houden.

En sinds Korea zijn er geen interventies van het westen geweest in andere werelddelen die een bevredigende afloop hebben gekend.

De wereld is geen afspiegeling van onze beschaving. Dat valt voor ons moeilijk te aanvaarden.

Welke visie is realistischer, die van de USA met EU, of de Russische.

En wie van de twee zal zijn invloedssfeer in het midden oosten kunnen uitbreiden.

Hoe zal het er eind 2016 uitzien.