Angst en de Europese Unie

De migranten crisis breidt zich nog uit. Slovenië wordt overspoeld door mensen die naar Duitsland verlangen en smeekt om hulp. Zondag is er weer crisisberaad van de EU top. Maar daar is geen unanimiteit te verwachten. De mensensmokkelaars hebben de prijzen verlaagd om ook in de wintertijd voldoende aanbod te hebben. Het klinkt cynisch en dat is het ook. De ECB vergadert vandaag in een luxueus onderkomen in Malta om te overwegen wat te doen, verdere geldverruiming (euphemisme voor bijdrukken van geld) of nog grotere negatieve rente of toch maar zo laten. Portugal krijgt waarschijnlijk een linkse coalitie die austerity een vies woord vindt, Griekenland zakt, zou het door de nog strengere austerity zijn, verder weg, Spanje wordt door de EU gemaand meer te bezuinigen, Frankrijk niet. In Syrië gaat de  USA bewapening gewoon door van gematigde rebellen  die deze wapens tegen het Syrische leger gebruiken dat gesteund  door Russische vliegtuigen  zijn offensief voortzet. Kortom eigenlijk niets nieuws vandaag. Vandaar dat ik de invloed van de angst overpeins. 

Het gezegde luidt: Angst is een slechte raadgever. Maar de angst is nu eenmaal een van de atavistische overblijfselen in onze genen gebakken door de angst van onze verre voorouders voor het bedreigende natuurgeweld.

Die angst die leidt tot groepsvorming en de  drang tot het zoeken naar een leider. Angst die kan leiden tot vluchten of aanvallen.

Angst die  de reden is voor het aanvaarden van de ellende die je hebt uit angst dat het anders nog erger zou kunnen worden.

Die angst, zo'n gemakkelijke argument aangevoerd om iets te doen of juist te laten.

De oorsprong van de Europese Unie is te vinden in die angst, net als de oorsprong van de NAVO.

In 1951 werd de Kolen en Staalgemeenschap gevormd door het Verdrag van Parijs. Deelnemers waren de Benelux, de unie tussen Nederland België en Luxemburg die al in 1944 nog tijdens de tweede wereldoorlog uit angst voor Duitsland in de toekomst was gevormd,  Frankrijk, Italië en West Duitsland waren de andere deelnemers.

Schuman, de grote animator ervan stichtte de Kolen en Staal Gemeenschap  in 1951 uit angst voor Duitsland in de toekomst. Door West Duitsland te binden binnen die gemeenschap zou nieuwe vijandschap worden voorkomen.

Die angst bleef daarna maar de angstaanjager werd een andere, de Soviet Unie, die met het vermaledijde verdrag van Jalta een groot blok met Oost Europa had gevormd en vooral in Berlijn een groot gevaar bleef.

De Kolen en Staalgemeenschap ging in 1957  op in de nieuwe Europese Economische Gemeenschap die in 1967 weer samenging met het Europese Atoom Agentschap.

Met het verdrag van Maastricht werd afscheid genomen van de Europese Economische Gemeenschap die veranderde in de Europese Unie, die steeds meer Europese landen in zich opnam. De euro werd als gemeenschappelijke munt aanvaard uit angst voor een anders mogelijke hegemonie van het weer verenigde Duitsland dat nu door die ene munt gebonden was.

De angst nam af maar laaide weer op toen de Europese Unie zich begon te richten op die Oost Europese landen die bij het verdrag van Jalta aan de Soviet Unie waren toegewezen. Want hoewel die landen zelfstandig waren geworden vond Rusland dat ze nog steeds tot zijn achtertuin behoorden en dat de Europese Unie ze niet zou moeten inpalmen.

Zo verdwenen ook de Baltische staten en  Polen uit de Russische invloedsfeer en werden lid van de EU.

Rusland was machteloos na het debakel van de Soviet Unie. Het begon op zijn beurt angst te voelen voor die uitbreiding van de EU binnen zijn oude grondgebied.

Maar onder Putin werd Rusland sterker en, zo denk ik, kon zich harder opstellen en kon zijn belangen weer verdedigen.

Dat bleek in Georgië, dat bleek in de Krim, dat blijkt nu in Syrië. Het  is een duidelijk signaal, Rusland zegt tot hier en niet verder en de angst voor Rusland is weer terug.

In de Baltische Staten waar een behoorlijk percentage van de bevolking van Russische afkomst is, net als in de Oekraine, dat al de Krim met de Russische vlootbasis heeft moeten verliezen. Daar heerst de angst dat er ook een pro Russische burgeroorlog zou kunnen uitbreken uitbreken zoals in Georgië en de Oekraine. Zal Rusland dan niet alleen logistiek maar ook militair ingrijpen.  Die angst leeft zelfs in Polen dat geen grote Russische bevolkingsgroep telt.

De oude tegenstelling tussen het westen met de VS en Rusland is weer terug. De legers marcheren (nou ja, nu in gepantserde voertuigen) weer aan beide zijden. De angst heerst weer op volle kracht. Misschien wel van beide zijden.

Wie 1984 heeft gelezen herinnert zich ongetwijfeld dat de angst daar een essentiële rol vervulde. De geschiedenis wordt herschreven en aangepast aan de behoefte van de dag. De angst voor een gemeenschappelijke vijand, al is dat elke keer een andere, verenigt het volk. Bij elke interne crisis wordt de angst nieuw leven ingeblazen omdat de oorlog opvlamt en komen nieuwe maatregelen. Door de propaganda in de hate week en de two minutes hate wordt de massa gebrainwashed en tot massa hysterie gebracht.

De "proles", het gewone volk, telt niet mee, wordt met rust gelaten als onbelangrijk. De opstandige eenling wordt gebrainwashed tot onderwerping.

Het andere klassieke werk van George Orwell, Animal Farm laat juist de zijde van dat gewone volk zien. De schapen met hun voortdurend geblaat overstemmen alles en volgen de leider blindelings en het goedwillende hardwerkende paard wordt uitgebuit en als hij oud en versleten is is afgedankt en aan de paardenslager overgeleverd.

Dat niets in de mens fundamenteel verandert zien we ook vandaag. Elementen uit deze boeken  zien we in onze tijd weer terug.

De media vervullen, zij het misschien wat minder opzichtig, de taak van de beïnvloeding, door de politiek gestuurd. Een mooi voorbeeld is de Franse chef de meteo, Philipe Verdier, geschorst om zijn boek over het klimaat, die zegt dat de weermannen-en-vrouwen opdracht hebben gekregen  in hun berichten het "chaotische klimaat" te vermelden.

Het beeld van de proles wier oordeel niet meetelt zien we terug in het verwerpen van de zinnigheid van een referendum over een associatieverdrag omdat dat voor de gewone mens een te moeilijke materie zou zijn. Angst voor wat er uit voort zou kunnen vloeien.

Maar je kunt je daarbij afvragen wie van de dan wel oordeelkundigen, dus de parlementariërs,  dat   323 bladzijden tellende verdrag (inclusief bijlagen) echt gelezen zouden hebben en er een bezonken oordeel over hebben uitgesproken.

De schapen zien we terug in het kritiekloos volgen van uitspraken van politici en sociale wetenschappers die dan eindeloos herhaald worden en zo tot waarheid worden.  The science is settled. Dat was ook zo in de Middeleeuwen.

Als voorbeeld de kritiekloze accceptatie door de massa van "Wir machen es", en het welkom vluchtelingen dat in dit geval na enkele weken achterhaald werd door de realiteit. Wat niet wegneemt  dat men diep medelijden moet hebben met deze mensen aan wie het paradijs werd voorgeschoteld en nu in de komende winterkou in tenten moeten zitten.

Het goedwillende paard zien we terug in de idealisten die het niet beseffen als hun idealisme verzandt  in technocratische pressiegroepen en die, als ze niet meer kunnen bijdragen, als nutteloos opzij worden gezet.

De angst voor het onbekende. Griekenland dat de austerity verwerpt maar het daartegenover niet aandurft om uit de eurozone te stappen en een eigen koers te gaan varen. De onbekende toekomst. Liever vasthouden aan de huidige ellende omdat een eigen richting nog erger zou kunnen zijn.

Dezelfde angst voor de toestroom van honderduizenden mensen uit een andere cultuur wereld en de bedrieglijke vergelijking met vroegere toestromingen van migranten die echter dezelfde cultuur als wij hadden en dus een onoorbare vergelijking om die angst weg te nemen.

De angst van de overheden om de echte feiten en gevolgen openbaar te maken uit vrees voor tegenstand. Die melden dat een naheffing van haast 450 miljoen euro meevalt omdat er op een veel hogere was gerekend. Of dat iets verzoet aan het feit dat er weer een naheffing uit Brussel komt.

De angst in de EU bij elke crisis die het dan zonder verzet mogelijk maakt een nieuwe maatregel in te voeren om de angst te bezweren.

De angst van de centrale banken die de rente niet durven verhogen uit angst voor de gevolgen in de wereldeconomie.

De opstandige eenlingen worden geschorst of zwijgen uit angst voor hun toekomst.

De mens is nooit veranderd. De angst.