Naast de vluchtelingen crisis en de Russische ingreep in Syrië is er toch ook nog de wereldeconomie

die naar IMF en CITI zeggen minder groei dreigt te krijgen. En ook wij zijn erg afhankelijk van een gezonde wereldeconomie.

"The Eurozone Retail PMI remained in growth territory for a fifth successive month in September, the longest sequence since 2006".

  

Kun je de economie vergelijken met een karaf water die half leeg is. Giet er nieuw water in en hij is weer vol. Geldverruiming.

Wat is ook weer het doel van de Quantitative Easing van de ECB, de geldverruiming door elke maand voor 60 miljard euro ABS (asset backed securities, oftewel  waardepapieren die door assets gedekt zijn) en zo aan te kopen zodat de eurozone banken elke maand 60 miljard euro in kas krijgen om weer te investeren?

Juist, het enige doel is het laten oplopen van de inflatie tot 2% en deflatie voorkomen.

Alle andere gevolgen ervan zijn secondary effects, bijverschijnselen, en worden niet in aanmerking genomen al zijn ze effectiever dan het doel, die 2% inflatie.

Die inflatie van 2%, die moet, want bij deflatie stellen de mensen aankopen uit om te wachten tot de prijzen nog verder gedaald zijn zegt de mainstream economie. Dat is slecht voor de economie. Inflatie is goed want dan gaan ze als gekken kopen omdat de prijzen later nog hoger zullen zijn.

Nu lukt dat verhogen van de inflatie van geen kanten. Door de lage olieprijs en de lage grondstoffen prijzen neemt die inflatie maar niet toe en dreigt zelfs weer deflatie. Niet alleen in de eurozone maar wereldwijd. Sommige economen vinden dat we er mee moeten leren leven en meer moeten kijken naar de NGDP groei want die geeft de groei van de economie aan.

Dus door die maar laag blijvende inflatie zou er zelfs nog meer moeten worden ge QE'd door de ECB.

Maar vreemd genoeg gaan juist bij die zo lage inflatie de retail cijfers in de eurozone omhoog, zoals uit de retail PMI blijkt, wordt er juist meer gekocht. Dat klopt niet!! Jawel, want door die lage prijzen en de lagere energie lasten hebben de mensen geld vrij om meer aankopen te doen. Dus doen ze het ook. Die lage prijzen zijn dus goed voor de economie.

Het IMF maakt zich grote zorgen over de enorm hoge schuldenlast van staten en bedrijven en particulieren. Die schuldenlast is zo hoog gestegen omdat de rente zo laag was en lenen dus goedkoop. Over die schulden moet dus een zeer lage rente betaald worden.

Hoe is die rente zo laaggekomen? Wel, door die Quantitative Easing van de FED in de USA en de Britse Centrale Bank, de Japanse Centrale Bank en onze Eurozone ECB is er een overvloed van geld op de wereldmarkt losgelaten. En de ECB houdt de interbancaire rente uiterst laag. Banken moeten zelfs rente betalen over het geld dat zij bij de ECB stallen. Dus maken de banken binnen de eurozone maar bijster weinig winst. Dus moeten zij uitwijken naar buitenlandse investeringen die een hogere rente, een hoger rendement opleveren.

U moet dus niet denken dat die 60 miljard euro van de ECB door de banken elke maand in de eurozone worden geïnvesteerd. Een flink deel ervan wordt, gegarandeerd door de eurozone belastingbetaler, belegd buiten de eurozone. Goed voor de banken. En zoals altijd bij groot aanbod gaan de prijzen zakken, de rente gaat dus omlaag. Ook voor de eurozone landen die voor hun 95% hoge staatsleningen een veel lagere rente dan normaal betalen. Geld lenen kost dus wel geld, maar niet veel.

Maar de FED is nu opgehouden met die QE en ook de Britse Centrale Bank  dus met dat jarenlange  geld creëren en waardepapieren van de banken opkopen.

Het eigenaardige is dat die inflatie echter nog steeds veel te laag is gebleven.

Die QE heeft dus niet veel geholpen om die inflatie op 2% te krijgen.

Natuurlijk kun je zeggen dat het zonder die QE helemaal mis zou zijn gegaan, maar dat is wel erg gemakkelijk.

Op de balans van de centrale banken staan al die ABS's die zij gekocht hebben, obligaties en zo nu als activa.

Die activa blijven echter alleen maar bij de Centrale Banken tot die  ABS waardepapieren aan de vervaldatum toe zijn,  aan de Centrale Banken uitbetaald moeten worden  en de centrale banken dat geld dus weer op de balans krijgen en zouden moeten vernietigen om de geldvoorraad weer op  het oude peil terug te brengen. Want het was geen nieuw geld scheppen  maar is  geld, dat later vrij zou komen met het vervallen van die waardepapieren, nu besteden. Dat is de theorie want dat vernietigen,  want dat doen ze (voorlopig) niet.

Maar meer geld komt er door het stoppen van de QE  niet meer bij.  Dus wordt de liquiditeit, het rondslingerende geld, minder en gaan dus de rentetarieven omhoog. Dat verhogen moeten ook de Centrale Banken doen om "bubbels",  ballonnetjes die kunnen klappen en dan een crash veroorzaken, te vermijden en te voorkomen dat de mensen teveel geld lenen als de economie wat beter loopt, zoals in de USA en Groot Brittannië.

Maar als die rente hoger wordt breekt de ellende los. Want door die overgrote schulden (95% eurozone) moet dan veel meer rente betaald worden en kunnen landen in grote problemen komen en bedrijven failliet gaan en vooral bij de Emerging Markets (de vroeger ontwikkelingslanden) komt dat keihard aan.

Vandaar dat het IMF en de Wereldbank  aan de USA en het VK vriendelijk doch dringend vragen de rente niet te verhogen om  voor die andere landen en bedrijven  veel te hoge rentebetalingen te voorkomen.

Met andere woorden niet de marktwerking zijn gang laten gaan. Want de ingrepen zijn kennelijk zo uit de hand gelopen dat normaliseren gevaar oplevert voor de wereldeconomie. Dat het nodig is aan het infuus te blijven terwijl IMF en Wereldbank desondanks vrezen dat de groei toch terugloopt.  Maar wanneer zou men dan weer terug kunnen naar een normale marktwerking. Of nooit, wellicht, volgens sommige economen.

Wat dus voor die twee landen nodig is, een verhoging van de rente, kan niet voor de rest. Je kunt niet zeggen wat hebben die twee daar nu  mee te maken, want die landen hebben juist die geldovervloed geschapen. Ze zitten nu dus in een dwangsituatie die ze zelf geschapen hebben.

Vandaar ook dat de ECB moet doorgaan met de QE, dat vult de leemte van het stoppen met QE van de FED weer op en verhoogt de liquiditeit wereldwijd. Een niet bedoeld bij effect van die QE. Ook daar zijn Wereldbank en IMF verheugd over.

Nu kun je natuurlijk ook weer zeggen dat die QE nodig was om de recessies tegen te gaan. Maar door zo lang door te gaan met die QE zijn de Centrale Banken hun doel voorbijgeschoten en hebben de economie afhankelijk gemaakt van steeds meer QE en lage rente tot negatieve rente aan toe.

Geen schoktherapie meer, maar palliatieve verzorging die niet zonder nare gevolgen kan worden gestopt. Maar ook nare bijwerkingen heeft. Sparen bijvoorbeeld heeft geen zin en wordt soms door negatieve rente bestraft. Duitsland en Nederland krijgen bij sommige leningen nog geld toe. Er zijn economen die zo'n negatieve rente, die spaarders sloopt en ook pensioenfondsen, normaal beginnen te vinden. Kijk naar de gevolgen voor de Nederlandse pensioenfondsen van het verlagen van de rekenrente daardoor.

Door de QE en de lage rentes wordt veel geld belegd in aandelen waardoor de beurskoersen ver stijgen boven wat de bedrijven zouden waarmaken. Op die manier kan overwaardering van aandelen ontstaan.  Het gevaar van een bubbel en bevordering van de ongelijkheid.

Zo wordt dus kunstmatig de zaak draaiend gehouden in de hoop dat alles goed komt. Positieve prognoses helpen daarbij toch niet. De centrale banken maken de dienst uit, niet de markteconomie.

Het IMF wordt dus steeds somberder over de groei van de wereldeconomie maar is volgens andere bronnen nog veel te optimistisch. De groei wordt steeds lager ingeschat. Maar als er weer een recessie komt zoals gevreesd wordt, wat kunnen de centrale banken dan nog doen om de economie in de hand te houden. Alleen nog meer van hetzelfde. Maar dat is al opgesoupeerd.

Maar sommige economen vinden dat de centrale banken best de rente nog verder kunnen verlagen tot een behoorlijk percentage negatieve rente. Dus geld betalen om te mogen sparen.

Bekijk in dat licht ook eens de strijd in de eurozone tussen austerity, hetgeen inhoudt niet meer schuld maken en hervormen van de economie, en flexibiliteit, wel meer schuld maken om te kunnen investeren zodat de economie zo sterk groeit dat de schuld afneemt ten opzichte van het GDP, het BBP.

Zelfs het eerste lukt niet, de schuld neemt elk jaar nog toe, de werkenden zijn de dupe want op hen wordt  bezuinigd om de productiekosten laag te houden.

Het tweede zou bij een verder sterk groeiende schuld en wat oplopende rente onbetaalbaar zijn. En of het BBP dan zo sterk zou oplopen hangt voor een heel groot deel af van het concurrentievermogen, dat willen zeggen aantrekkelijke producten tegen een lagere prijs, dus met lagere productiekosten dan de concurrentie.

Bovendien moet dat concurrentie op de wereldmarkt zijn en niet binnen de eurozone. Want is het laatste het geval, en men beseft dat vaak niet, dan is de winst voor de ene lidstaat het verlies voor de andere. Overall maakt het niets uit.

Het gaat niet slecht met de economie in de eurozone. Maar we moeten daarbij wel incalculeren dat de euro in minder dan een jaar met zo'n 20% is gedevalueerd ten opzichte van de dollar. Die grote koersdaling kan een gevolg zijn van de marktwerking maar is veel  waarschijnlijker een bijkomend effect van de Quantitative Easing van de ECB. Door de lage olieprijs en de lage grondstoffenprijzen merken we nog niet dat daardoor onze invoer in dollars ook 20% duurder gaat worden en we moeten olie en grondstoffen invoeren. Door die lage wisselkoers is onze export in dollars dus goedkoper geworden en dus de concurrentiepositie verbeterd. Maar dat is een tijdelijk verschijnsel. Zonder hervormingen keert de oude toestand terug wijst de ervaring uit. En de euro blijft dan laag staan. Maar omdat het nu wat beter gaat neemt de neiging tot hervormingen juist af.

De wijze les dat het gemakkelijker is geld  te lenen dan het terug te betalen is niet opgevolgd. Ook niet de les dat schulden aangaan voor investeringen (maar alleen die welke later rendement opleveren en het geld terug verdienen) noodzakelijk kan zijn maar dat schulden aangaan voor consumptieve doeleinden verwerpelijk.

Berouw komt na de zonde en is mosterd na de maaltijd en zet geen zoden aan de dijk.

En hebben de Centrale Banken door hun QE en rente politiek nu aan deze schuldenberg bijgedragen of hebben ze erger voorkomen.

In de jongste analyse van Hans Werner Sinn in die Welt bepleit hij een een gedeeltelijke  kwijtschelding van de schulden waaraan de rijken moeten bijdragen. Volgens hem zijn de schulden van Griekenland en Portugal onhoudbaar.

Ad hoc ingrepen om die schulden te maskeren door nieuwe nog grotere schulden schuift het probleem door naar komende generaties, net als het uitstellen van terugbetalingen.

Maar wie zijn die rijken? Ik herinner me dat een tijd geleden eventjes het idee geopperd is 10% van alle spaargelden van particulieren te gebruiken om de staatsschulden tot een houdbaar niveau terug te brengen. Dat zou een nieuw begin mogelijk maken. Met de huidige systemen zou dat geen moeilijke transactie zijn. En vage oprispingen uit het verleden blijken wel meer ineens werkelijkheid te worden.

Want als men naar de tabellen kijkt die ik enkele maanden geleden heb laten zien is het onmogelijk om kwijtschelding van schulden door de "rijkere" lidstaten te laten gebeuren. Want alle lidstaten (behalve de kleine nieuwe) hebben zelf veel te hoge staatsschulden om dat te kunnen financieren. Dat weet Sinn ook heel goed.

De staatsschuld van de eurozone als geheel is volgens de theorie al onhoudbaar, want boven de  90%, en neemt ook nog steeds in euros toe met het totale begrotingstekort van de lidstaten. Want slechts twee van de lidstaten hebben een uiterst klein begrotingsoverschot (dat door de vluchtelingen crisis wel zal omslaan in een tekort),  bij de andere loopt de staatsschuld steeds verder op.

En bij die lage inflatie neemt de waarde ervan slechts langzaam af.

 

Zelfs een schulddeling, dus verdelen van de eurozone staatsschuld onder de lidstaten (waarbij dus elke staat meer dan 90% van zijn eigen BBP als schuld krijgt toebedeeld) lost niets op.

In tegendeel want het maakt het moeilijker voor de betere functionerende lidstaten voldoende te kunnen investeren.

Het kan er bovendien toe leiden dat de niet hervormende landen denken dat niet meer te hoeven doen, terwijl de landen die wel de zure pil hebben ingenomen en bezuinigd en hervormd hebben met lede ogen zullen zien dat de andere landen van hun extra inspanning en opoffering profiteren en zo ook hun drang tot maximaliseren verliezen. Een collectivisme dat aan de oude Sovjet Unie doet denken. En we weten hoe dat is afgelopen.

Alleen een duaal geldsysteem met wisselende waarde van de eigen munten ten opzichte van de euro die door alle lidstaten ook gebruikt wordt kan soelaas bieden. Daardoor komen de zwakke landen in een betere concurrentie positie ten opzichte van de sterkere. Dan is er een interne balans geschapen waardoor heel behoedzaam aan het schuldenprobleem kan worden gesleuteld.