Spring Fever

Het IMF heeft de voorjaarsnota over de wereldeconomie gepubliceerd. Het is een verhaal van nogal  wat kommer en kwel. De zo hoog aangeprezen geldverruiming en rentemanipulaties hebben toch niet de gedachte uitwerking op de echte economie gehad. Toch blijft het IMF op de positieve bijdrage ervan wijzen, zij het in combinatie met fiscale ingrepen en structurele hervormingen.

Maar zelfs de ingezakte olie prijzen hebben geen stimulerende uitwerking gehad.
Te lang is de groei te gering gebleken. Men vreest voor stilstand, de befaamde secular stagnation,  en zelfs een recessie is bij verdere tegenspoed niet uitgesloten

In mijn vorige blog liet ik mijn fantasie de vrije loop door de ECB te laten ophouden zich met de economie te bemoeien. Het resultaat zou zijn dat de economieën van de zuidelijke landen en Frankrijk (en nu ook Finland) zouden instorten en alleen via devaluaties en schuldsaneringen verder zouden kunnen gaan, zij het met een lagere levensstandaard dan nu mogelijk is. Want de huidige levensstandaard is gebaseerd op verdere schuldopbouw en waardevermindering van de euro door honderden miljarden geld bij blijven drukken en de rentelasten tot vrijwel 0 en zelfs tot negatief te verlagen.

Die schuldenlast is wereldwijd een betonnen blok aan het bot van de vooruitgang.
Maar de Quantitative Easing in combinatie met de lage rente heeft daar uitgebreid aan bijgedragen met alle daardoor onstane risoco’s.

Een schot voor de boeg gaf  gisteren de president van de Nederlandse Bank door aspirant huizenkopers de wijze raad te geven niet alleen te bezien of ze nu voldoende inkomen hadden om een huis te kopen maar daarbij ook in overweging te nemen of zij niet in de problemen zouden komen als de nu veel te lage rente zou stijgen.

Misschien een merkwaardige uiting voor iemand die zelf zitting heeft in het bestuur van de ECB en dus mede verantwoordelijk is voor deze lage rente en het beleid van de ECB dan ook verdedigt.
Overigens zou deze waarschuwing niet alleen voor aspirant huizenkopers moeten gelden maar voor iedereen die zich in de schulden steekt omdat de rente zo lekker laag is.
Een schrale troost is dat als de rente inderdaad zou gaan stijgen ook alle emerging economies in de problemen zouden komen en alle eurolanden die door de lage rente gelokt torenhoge schulden hebben. De FED durft het dus niet aan. Mw Lagarde juicht die schroom toe. Zij ziet in een verhoging van de Amerikaanse rentestand een groot gevaar voor de wereldeconomie in. Dat geeft wel aan hoever de balans is doorgeschoten.

Het CBS heeft zeer onlangs nog een optimistisch beeld geschetsts van de Nederlandse economie voor de komende jaren. Maar wel kampt 20% van de Nederlandse huishoudens met onbetaalbare schulden. Een op de vijf. Het illustreert het verschil tussen staat en burger.

Het IMF denkt er trouwens in zijn pas verschenen economische  outlook iets anders over.
Alweer zijn de groeiprognoses voor de gehele wereld, voor de eurozone en Nederland verlaagd.
Voor de eurozone 0,2% lager sinds de januari prognose, voor de wereld eveneens 0,2% minder voor 2016. Voor de eurozone wordt een groei verwacht van 1,5% in 2016 en 1,6% in 2017. De wereld groei respectievelijk 3,2 en 3,5%.

Terugzien is altijd wat simpeler dan in de toekomst kijken. Het IMF is bezorgd voor de toekomst omdat de groei de afgelopen jaren zo laag is geweest. De boost die de QE en lage rentestand hadden moeten geven aan de economie is uitgebleven. Ook de impuls die had moeten uitgaan van de lage olieprijs is uitgebleven. Secular stagnation oftewel stilstand is de vrees.

Opvallend voor mij dat wel door het IMF een lossere fiscale politiek (lees groter begrotingstekort, meer schuld) geadviseerd wordt maar dat deze gekoppeld wordt aan landen die daarvoor, ik zeg het in mijn eigen woorden, de ruimte voor hebben.
Dat zijn dan in mijn visie althans juist de landen die het het minst nodig hebben.
Dat de ECB geprezen wordt voor het vergroten van de geldverruiming en zelfs de negatieve rente kan ik, cynisch gezien, alleen maar verklaren omdat de IMF er altijd voorstander van is geweest en misschien ook wel omdat het de wereldeconomie dat nieuw geschapen geld zo goed kan gebruiken nadat de FED met  het bijdrukken van dollars is gestopt.

Want als ik het trio groei, begrotingstekort en werkloosheid in de eurozone bezie is er niet bepaald veel extra vooruitgang geweest en de groei was al begonnen voor de ECB begon met de QE.
Voor de balance of trade was het ook niet nodig, die is steeds positief voor de eurozone (en de EU) geweest.
Voor zover het de zwakke economieën op de been gehouden heeft is in die landen de economische situatie gekoppeld aan de levensstandaard verslechterd. Er heeft zich  zelfs een nieuw land, Finland, altijd een pillaar in de eurozone, bij de zwakke landen gevoegd. En er ontstaat in die landen steeds groter weerstand tegen de austerity, de bezuinigingen die vooral de man in the street hebben getroffen met loonsverlagingen en koopkrachtverlies.
Structureel gezien, denk ik zo,  heeft de ECB QE geen positieve bijdrage geleverd. Hooguit zou gezegd kunnen worden dat anders de situatie nog slechter zou zijn geweest.
En, tenslotte, de diversiteit in economisch potentieel tussen de eurozone landen, maakt per definitie een uitgebalanceerde monetaire politiek, dus ook QE en rente politiek, onmogelijk. 
Dat verklaart ook waarom de niet eurolanden in de EU  er na de crisis van 2008 beter van zijn afgekomen dan de elite, de voorbeeld eurolanden.
En of het de functie van de eurozone centrale bank is geoeconomie te bedrijven en dan daarbij of dat geopolitiek gezien gunstig is geweest valt over te discussiëeren.

Als we de gevolgen in Japan zien van de daar lang doorgezette en steeds verder opgeschroefde QE en negatieve rente voor één land, zonder de nadelen dus van ver uiteenlopende economieën, dan zie ik dat de Japanse Centrale Bank al de helft van de gehele Japanse staatschuld heeft opgekocht en dat desondanks de yen stijgt ten opzichte van de dollar, hetgeen in tegenspraak is met wat in de leerboeken staat vermeld.

Toch wordt de drietands benadering om tot succes te komen benadrukt:

-Monetaire loosening

-Fiscal loosening
-Structural reforms

Maar, gemakkelijker gezegd dan gedaan. Want daarover valt nog heel wat te zeggen.