De Sprong Vooruit na de Brexit

Wat de drie voortouwlanden met de EU willen

Als ik het plan lees, Gemeinsame Erklärung der Bundeskanzlerin der Bundesrepublik Deutschland, des Präsidenten der Französischen Republik und des Ministerpräsidenten der Italienischen Republik,

dan word ik weer bevestigd in mijn mening dat inderdaad de landen van de Europese Gemeenschap worden beschouwd als eenheidsworst, wat goed is voor de een is even goed voor de ander en ik proef ook (mischien ten onrechte) weer de ondertoon van  alles zullen we eerlijk delen. Want vergeet niet dat als Brussel mag beslissen wij onze stem in het kapittel kwijt zijn.

In werkelijkheid zijn wij volkomen van elkaar verschillende landen in verschillende stadia van economische ontwikkeling, met verschillend economisch potentieel, met verschillende talen en culturen en wetgevingen die in een verdrag zijn overeen gekomen zijn bepaalde gemeenschappelijk belangen beter gemeenschappelijk  te doen behartigen dan ieder apart. Maar er is een groot verschil tussen gemeenschappelijk en als een centraal bestuurde staat.

Want wat wordt voorgesteld is weer een grote stap naar een superstaat en grote overdracht van macht aan Brussel. En wie is Brussel. En de toon van het stuk kan ik alleen maar bestempelen als patroniserend en belerend.

Deze drie weten wat goed voor ons is.

Het is duidelijk dat Italië profijt wil trekken uit het komende vertrek van Britannië uit de Europese Unie en zich nu profileert als een van de trekkers van de EU, maar met een eigen agenda..

Het is even duidelijk dat Duitsland, Frankrijk en nu ook Italië een grote stap naar "ever closer union" willen zetten met hun 9 pagina grote discussiestuk (veronderstel ik) dat door Polen al wordt gekarakteriseerd als een poging to het stichten van een Europese Superstaat zoals ik gisteren las.

Maar zouden Frankrijk en Italië hun politieke en economische zelfstandigeheid willen opgeven? Dat lijkt me moeilijk te verteren.

Maar dat zij bepaalde aspecten gemeenschappelijk willen zien ligt voor de hand. De fiscale unie zonder politieke unie.

Polen heeft mijns inziens gelijk wanneeer het stelt dat de Commissie zich te veel politieke macht heeft toegeëigend.

Want de Commissie voert in principe het beleid uit dat door de Raad van Regeringsleiders wordt uitgezet.

Beleidsuitvoering en controle daarop, toch al een dubbel rol zoals Schaüble al herhaaldelijk heeft gezegd, die gesplitst zou moeten worden.

Uit dat discussiestuk kan worden afgeleid dat de drie landen een sprong naar voren willen maken in een tijdperk dat juist de kritiek op de machts usurpatie van Brussel sterk toeneemt. Een soort minachting voor de wil van de bevolkingen. Zouden ze nu de geest van de tijd niet begrijpen of is het zelfvoldane onderschatting van de problemen die zij hierdoor oproepen. Misschien zie ik het als leek volkomen verkeerd. Maar ik geloof dat de EU  een chaos is vol vormen van machtsvacuum. Het gevolg van tussen twee politieke lijnen balanceren zoals het verdrag van Lissabon uitlokt. Het balanceren tussen onafhankelijke staten en een ever closer union.

Een onverenigbare tegenstelling tussen een verdrag en een zinsnede uit de preamble.

De Raad van Regeringsleiders is het onderling niet altijd eens. Dat is vanzelfsprekend want enerzijds vertegenwoordigen zij hun eigen onafhankelijke land en anderzijds bepalen  zij de politieke lijn die de EU dient te volgen en die niet rechtlijnig uit het verdrag voorkomt.  

Dat leidt tot in interne tegenstellingen.

Datzelfde geldt mischien in nog meerdere mate voor de Raad van Ministers die voor hetzelfde conflict staan.

De Commissie, en met name de huidige onder Juncker, die duidelijk te verstaan heeft gegeven dat zij een grotere politieke rol wil gaan spelen, maakt gretig gebruik van dat vacuum om zelf de politiek te gaan bepalen en daarbij die ook uitvoeren en controleren. Een beproefd recept voor ontsporen.

Bij de Brexit crisis (en alle andere crises) blijkt die chaos. Juncker, President van de Commissie heeft zijn eigen antwoord op het Brexit plan. Britain er gelijk uit en geen genade. De volgende President, Schulz heeft dezelfde  mening en uit die ook. De President van de Raad van Regeringsleiders, welke de politieke lijn dient uit te zetten, houdt een gematigde toespraak. Regeringsleiders geven de mening van hun eigen land (hopelijk althans) weer, in alle lidstaten wordt er in de parlementen over gesproken. Chaotisch optreden.

Van te voren was er kennelijk door de Raad van Regeringsleiders nog geen politieke lijn uitgezet die de EU zou volgen in geval van een Brexit. Er lag geen draaiboek klaar. Pas nu komt er een vergadering van de Raad van Regeringsleiders nadat er al veel meningen zijn geuit variërend van straf en wraak tot business as usual en kalm overleg plegen.

Het is een echo van de werkwijze bij vorige crisis momenten.

Zonder dat de Raad van Regeringsleiders is bijeen geweest hebben Duitsland en Frankrijk alweer het voortouw genomen. Psychologisch volkomen fout. Deze twee landen zijn niet de EU maar drie lidstaten ervan. Zij komen als twee landen met een discussiestuk dat door andere landen als een ultimatum wordt gezien en een aanzet tot een superstaat. Misschien overdreven, maar het tekent de sfeer.

Italië voegt zich erbij en er wordt meteen een al lang slepende  controverse bij gehaald, de austerity contra de losse politiek.

Italië ziet dat als oplossing ondanks zijn schuldenberg  en het gigantisch bedrag aan bad debts, oninbare vorderingen, bij de Italiaanse banken die door de Brexit nog verder in de moeilijkheden worden gedreven.

De eurozone overeengekomen bail-in, waar aandeelhouder en obligatiehouders als eerste moeten bijdragen is gezien de omvang vrijwel uitgesloten en de bad bank die Atlante heeft veel te weinig kapitaal om bij te springen.

Dus zal een door de eurozone verboden staatssteun noodzakelijk zijn. Dag bankenunie. En wat zal de rol van de ECB hierbij worden.

Maar dat is slechts een bijkomend probleem.

De juiste gang van zaken bij de dreigende Brexit zou zijn geweest dat de Raad van Regeringsleiders ruim tevoren een commissie de opdracht zou hebben gegeven een door hen politiek gestuurd plan te ontwikkelen, waarna de Raad de meningen van de lidstaten peilt en zelf met een voorstel komt voor bespreking in de Commissie en het Europees parlement. Want dit stuk komt niet alleen op een niet  bepaald optimaal tijdstip uit maar was al voor de Brexit voorbereid. En waarom wordt het ingebracht bij de groep oostelijke lidstaten waar het prompt voor een hoop onrust zorgt. In een tijd al vol te vol met onrust is me een raadsel.

Denk nog eens na over de gang van zaken bij de nog steeds doorgaande illegale migranten crisis. Dezelfde chaotische aanpak zonder enig al voorbereide gedragslijn. En net als de Brexit was die crisis ook te voorspellen.

Ik geloof, en dat heb ik al eerder betoogd,  dat de Europese Unie in de Raad van Regeringsleiders allereerst de politieke vorm die het eindpunt van de EU zal worden moet bepalen. Dan kan worden bepaald of dat voor de bevolking van de lidstaten aanvaardbaar is.

Zoals het oosten vreest de superstaat of een bond van onafhankelijke staten die een beperkt aantal duidelijk omschreven vitale kerntaken afstaat aan een gemeenschappelijk centrum.

Want zoals nu via een opportunistisch kronkellijntje maar zien waar het op uitloopt gedreven door individuele belangen en inzichten is een doodlopende weg.

En de grote lijn in dit alles moet zijn de vrijhandel en de financiële eigen verantwoordelijkheid van de lidstaten zoals vastgelegd in het verdrag van Lissabon en helaas genegeerd, zodat elk binnen die vrijheid zijn eigen economische mogelijkheden optimaal kan ontplooien.

Want de socialistsche eenheidsworst aanpak van wat goed is voor de een is goed voor allemaal heeft tot de huidige ellende in de eurozone geleid.

Steun voor opbloei is goed maar steun als compensatie is op de duur fataal.

En, tenslotte, als ik de lidstaten en (pre-) kandidaat lidstaten van de EU bezie dan lijkt het ideaal van de euro als munt voor alle volslagen illusoir. Economisch onhaalbaar.

Want zelfs bij de huidige heterogene lidstaten is het al een gammel gebouw dat alleen door financiële steun en ECB maatregelen om schuld en rente houdbaar te maken in stand gehouden kan worden. Laat staan als daar economisch nog zwakkere staten aan worden toegevoegd.

Maar dit zijn maar de overpeinzingen van een leek.