Van hot naar haar door de eurozone

 

Mijn hier volgende overpeinzingen lijken misschien zoals de Engelsen zeggen "haphazard" te zijn, of een soort "stream of consciousness",  maar is één verband. Wat brengt ons de toekomst?

Ik heb al gezegd dat 2015 het jaar is dat de eurozone de bevolking tegenkomt in de te houden verkiezingen.

De Europese Unie en de Eurozone komen ook op andere fronten zichzelf tegen.

Ik heb al vele malen betoogd dat de EU en de eurozone een fatale fout hebben in de fiscale opzet: een maximaal toegestaan begrotingstekort van 3% en een staatsschuld van 60% van het GDP, BBP.

Sinds het verdrag van Maastricht in 1992 wordt deze formule gehanteerd en is in de eurozone het handvat om de gezondheid van de lidstaten te bepalen.

 

Deze 3%/60% regel was gebaseerd  op een veronderstelde groei (echte groei, dus met aftrek van inflatie) van jaarlijks 5%, een groei die nimmer gehaald is, waardoor dus aan de regel alle grond ontbrak.

Bovendien was en is het toezicht op de handhaving van deze regel totaal onvoldoende ondanks de aanscherpingen ervan in het S&G Pact en de latere verscherpingen. Er bestond in de praktijk geen adequaat correctie mechanisme voordat de zaak nu zo ernstig ontspoord is dat de eurozone een schuld heeft van haast 100% van het GDP, BBP.

 

Door dat begrotingstekort van 3% maximaal te hanteren, waarbij de lidstaten stilzwijgend aannamen dat ze dat ook jaar na jaar konden doen,  kon de staatsschuld oplopen tot nu voor een aantal lidstaten ver boven de 100% want de 60% grens bleek in de praktijk denkbeeldig. Zelfs de 3% grens werd regelmatig overschreden, voor het eerst notabene door de founding fathers van de euro, Frankrijk en Duitsland.

 

 

Eind mei is een posting van het IMF verschenen waarin deze fiscale 3%/60% regel op de korrel wordt genomen.

Om te beginnen is de fiscale regeling door de opeenvolgende verfijningen en verscherpingen veel te gecompliceerd geworden, de dwarsverbanden tussen de elementen van het netwerk zijn te talrijk in de preventieve en  correctieve sfeer zoals het IMF in een  tabel laat zien.

 

Het IMF maakt daarbij overigens geen melding van de onvoldoende handhavings mogelijkheden binnen de eurozone.

 

De schrijvers pleiten voor een vereenvoudiging van de regels. Een fiscaal "ankerpunt" om de fiscale gezondheid te checken,  moet zijn de verhouding public debt, staatsschuld ten opzichte van het GDP, BBP. Dit nu al gehanteerde percentage geeft immers de houdbaarheid van de staatsschuld aan (ongeacht de grootte in euro's).

Daarnaast een "uitgaven toename" regel als de operationele kant. Deze regel moet economische stabiliteit ondersteunen en wordt gelinkt aan het kernanker. Zo'n uitgaven beheersingsregel moet een schuldcorrectie element omvatten, beinvloedt de begroting door het beheersen van de reële uitgaven.

 

(nu is het zo dat in de begroting al een veronderstelde groei wordt ingecalcueerd zonder enige zekerheid dat die groei ook inderdaad zal plaatsvinden. Dat maakt de waarde van een begrotingstekort van 3% nog onzekerder)

 

Of dit nu een oplossing zou zijn voor de volkomen uit de hand gelopen fiscale toestand van de eurozone lidstaten kan ik niet bevroeden maar het is wel duidelijk dat het wil afrekenen met de huidige onhanteerbaarheid van de 3%/60% regel met zijn S&G Pact, de hervormingen ervan in het begin en dan de  sixpack, two pack, Fiscal Compact die alle bewezen hebben niet voldoende te zijn.

Een hard oordeel maar niet onverdiend, denk ik.

 

Er komt meer op de agenda. De neveneffecten van de QE van de ECB hebben een negatieve invloed. De EIOPA, verantwoordelijk voor de verzekerings en pensioen fundsen in de EU waarschuwen ervoor dat het besluit van de ECB om voor 1140 miljard euros staatsobligaties op te kopen de mark behoorlijk verstoort. De volatility (het op en neer schieten) van de koersen en yields (rente) van de staatsobligatiemarkt is volgens de EIOPA te wijten aan de ECB QE. De ECB koopt zoveel staatsobligaties op dat er voor andere investeerders te weinig aanbod ervan is hetgeen een effect op de prijzen ervan veroorzaakt.

 

Tezelfdertijd constateert die Welt dat de aandelenkoersen heel hoog zijn, onroerend goed in prijs stijgt, maar er is nauwelijks nog een positeve rente besataat, zo laag is die.

Zelfs experts, zegt die Welt; zijn radeloos als zij adviezen moeten geven. De winstgevenheid van ondernemingen houdt geen gelijke tred met de koersstijgingen van de aandelen ervan, voor woningen worden al prijzen gevraagd die van alle rede los zijn, en zekere beleggingen zoals daggeld houden zelfs de inflatie niet bij.

 

De Guardian wijst erop dat de politici geen munitie meer hebben om een eventuele volgende crisis het hoofd te bieden.  Centrale Banken zouden graag een normale monetaire politiek terugzien om speelruimte te hebben als het fout gaat.

De rente door de Centrale Banken blijft overal in de wereld uiterst laag en het moment om ze te verhogen  wordt steeds opnieuw uitgesteld. Maar het is niet alleen de rente die dan geen soulaas meer biedt, ook de quantitative easing heeft de geldvoorraad vergroot en daardoor  de rente laag gehouden. Ook de fiscale politiek in het VK heeft meegeholpen door belastingverlaging en verhogen van de uitgaven.

 

Maar de groei van de wereld economie is maar mondjesmaat. In de eurozone na de recessie slechts 1,5% dit jaar en dat vindt men al goed. Inde VS slechts 2% de laatste zes jaren nadat de bodem was bereikt. Voorheen was dat percentage veel hoger.

 

De centrale banken hadden ook niet zo'n lage inflatie verwacht.

De QE, die lang is doorgegaan heeft door de lage rentestand erdoor een jacht op meer rendement veroorzaakt. Dat betekent meer risico nemen. Meer risico's betekenen ook meer gevaar voor mislopen.

 

En, vervolgt de Guardian, officiële prognoses nemen altijd aan dat de economieën een redelijke groei zullen hebben bij een gematigde inflatie. Maar met de regelmaat van een klok gaat het mis. En nu missen de centrale banken de vuurkracht. Renteverlaging kan nauwelijks meer,  nog meer QE jaagt de aandelenprijzen op. Ook de regeringen hebben geen speelruimte kunnen opbouwen.

 

Als alles economisch weer goed gaat  kunnen de rentetarieven omhoog; groei zal meer belasting opbrengen en minder aan uitkeringen uitgeven. Reserves voor bitter tijden worden zo weer aangevuld. Maar zover zijn we nog niet.

 

En stel dat het mis gaat. Het herstel is fragiel. Wat gaat er in China gebeuren? Wat zouden de gevolgen zijn van een Griekse default? Of een bubbel in de aandelenmarkten. En dan hebben de centrale banken geen wapens meer.

 

Ik heb voor mezelf nog steeds de vraag waarom de ECB met QE is begonnen toen de eurozone economie al een beeetje aan het groeien was en niet toen de recessie op zijn ergst was. Alleen al de dreiging ermee was voldoende stimulus.

Nu ik alle neveneffecten zie denk ik dat hij voor de consument alleen maar nadelen heeft met stijgende prijzen en dalende koopkracht en een waardedaling van het spaargeld ten opzichte van de wereldmunt. Een ramp voor spaarders en gepensioneerden en een enorme verhoging van de  aandelenprijzen.

Vooral voor de zwakke lidstaten waar toch al een grote armoede heerst bij degenen die van salarissen of pensioenen afhankelijk zijn die al behoorlijk of onbehoorlijk verlaagd zijn.

Nu de olieprijzen weer wat stijgen heeft dat een dubbele negatieve invloed in de eurozone, want door de lage eurokoers tegenover de dollar komt dat verschil ook nog eens bij die prijsstijging. Nauurlijk neemt de inflatie  dan toe maar tevens de koopkracht evenredig af.

Want alleen als bij inflatie de koopkracht gecorrigeerd wordt door even grote loonstijgingen blijft er evenwicht.

 

Dan blijft het Griekse probleem voortwoekeren, wat ook de uitkomst is van die crisis. Op 31 mei heeft Tsipras een artikel in le Monde laten verschijnen.

Nadat hij heeft uiteengezet wat de gevolgen van de Troika in Griekenland zijn geweest komt hij met een conclusie die het overdenken waard is. Ik geef een deel van zijn betoog woordeljk weer.

 

Hij zegt dat de Griekse kwestie niet alleen Griekenland betreft.

 

"Het is alleen het epicentrum van twee diametraal tegenovergestelde strategieën voor de toekomst van de Europese eenwording.

De eerste strategie streeft naar een verdieping van de Europese eenwording in de context van gelijkheid en solidariteit tussen de volkeren en burgers.

De voorstanders van deze strategie beginnen met aan te nemen dat het niet mogelijk is te eisen dat de nieuwe Griekse regering de koers van de vorige voortzet.

Anders zouden verkiezingen afgeschaft moeten worden in lidstaten die in een Programma (van het S&G Pact) zitten. We zouden dan namelijk moeten accepteren dat de instituties (de oude Troika dus) de ministers en eerste minister benoemen en dat de bevolkin het recht ontnomen zou zijn om te stemmen voor het Programma is afgewerkt.

Met andere woorden dat betekent het afschaffen van de democratie in Europa, het einde van elk voorwendsel van democratie, en het begin van een disintegratie en onaanvaardbare verdeling van Europa. Het begin van een technocratische monstrositeit die een Europa schept dat ver staat van de principes van zijn stichters.

De tweede strategie wil precies dat. De splitsing en verdeling van de eurozone en dus de EU.

De eerste stap is de schepping van een  twee snelheden eurozone waar de "kern" harde regels maakt voor austerity en aanpassing en een "super" minister van financien van de eurozone benoemt met onbeperkte macht en met de bevoegdheid begrotingen af te keuren van souvereine staten die niet aangepast zijn aan de doctrines van extreeem neoliberalisme.

Voor de landen die niet willen buigen voor de nieuwe autoriteit is de oplossing eenvoudig: Zware straffen, Opgelegde austerity. En nog erger, meer beperkingen op het verplaatsen van kapitaal, disciplinaire sancties en zelfs een paralelle munt.

Afgaande op de huidige omstandigheden lijkt het erop dat deze nieuwe Europese macht opgebouwd wordt met Griekenland als het eerste slachtoffer. Voor sommigen is dit een gouden gelegenheid om van Griekenland een voorbeeld te maken voor andere landen die deze  nieuwe disciplinaire lijn niet willen volgen".

 

Hij gaat verder door dat dit het begin zou zijn van het einde van de Europese eenwording door van de monetaire unie een wisselkoers zone te maken (door de parallelle muntsoorten) en onzekerheid te scheppen.

Europa staat dus op een kruispunt, de beslissing is niet in handen van gekozenen maar van benoemden.

Welke strategeie zal het worden?

 

Tsipras ziet dit natuurlijk niet los van de Griekse crisis maar als je dat wel doet blijft er een belangrijke verklaring hoe men de toekomst van de eurozone en dus uiteindelijk de europese unie zou kunnen zien.

 

Morgen, als ik opsta is de kogel misschien door de Griekse kerk en weten we hoe het afloopt. Voor mij is er één groot vraagteken. Als Griekenland default blijft de schade voor 80% binnen de eurozone, de ECB en ESM zijn de crediteuren.

Maar 20% is in handen van private banken en zo. Hoe zit het dan met de veronderstelling die in de wereld leeft dat alle staatsschulden van eurolanden in feite door Draghi's verklaring "alles wat dan ook te doen" om de euro "to preserve", te behouden, in stand te houden en dat dus alle leningen aan eurolanden gegarandeerd zijn en dus lage rentes kunnen worden berekend.

Hoe zal dat worden afgehandeld als Griekenland default en de eurozone verlaat. Voor crediteuren van alle zwakke eurolanden zal de vraag zijn of Draghi's woorden  ook gelden voor uittredende eurolanden.

 

Het zijn lange overpeinzingen maar we leven in bange tijden.