Schot voor de boeg

 

of mes op de keel

 

Gisteren werden de eerste gevolgen van de vastgelopen besprekingen tussen Griekenland en wat men noemt de crediteuren zichtbaar. Want die crediteuren zijn voor 20% niet publieke instellingen maar voor 80% het ESFS (nu ESM), de ECB en het IMF. Alleen de 80% groepen nemen deel.

 

Ik probeer de situatie vanuit een ander standpunt te bekijken.

De eurozone ministers van financiën die  kennelijk de publieke crediteuren vertegenwoordigden zijn zaterdag niet tot overeenstemming gekomen met de Grieken.

Dat is niet op kameraadschappelijke wijze gebeurd, hetgeen in een eurozone die gemeenschappelijkheid, welvaart en werkgelegenheid als motto voert een slechte ontwikkeling is. Internationaal bezien boezemt het niet veel vertrouwen in. Men kan het niet met elkaar eens zijn en niet tot overeenstemming komen. Maar als beide zijden vinden dat zij het grootste gelijk van de wereld hebben en dat tot wederzijdse bitterheid leidt is het goed mis.

De Europese Commissie gaf vervolgens het laatste voorstel aan Griekenland vrij dat niet veel afweek behalve op details van het oorspronkelijke voorstel  maanden geleden al door de Grieken afgewezen.

Wel was toegevoegd een mogelijkheid dat de EC extra in Griekenland zou kunnen investeren via het nieuwe Juncker investeringsfonds dat echter nog niet bestaat en weer voor het allergrootste deel door leningen zou moeten worden gevuld.

De voorwaarden die de crediteuren stellen zijn strenger dan de tot nu toe door Griekenland gerealiseerde bezuinigingen en zijn een behoorlijke lastenverzwaring. Dat Griekenland niet accoord zou kunnen en willen gaan was te voorzien.

Wat niet werd voorzien is dat Tsipras een volksraadpleging zou uitschrijven a.s. zondag. Kennelijk werd dat niet in dank afgenomen.

Het ECB gaf vervolgens de genadeslag door het plafond van de ELA niet te verhogen waardoor Griekenland de banken tijdelijk moest sluiten en tot capital controls zal moeten overgaan.

Het gevolg daarvan is dat de Griekse bevolking wordt geconfronteerd met wat zou kunnen gebeuren als zij de voorstellen van de crediteuren inderdaad bij het referendum a.s. zondag zouden afwijzen. Paniek kan uitbreken.

 

Dit zou nooit gebeurd zijn als Griekenland een land met eigen munt was geweest. Allereerst zou het nooit zoveel hebben kunnen lenen, want de marktwerking, het grote risico voor geldverstrekkers zou de rente zo hoog hebben doen oplopen dat het land niet meer had kunnen lenen. De rem van de markt.

 

Tot  2010 heeft  Griekenland als lid van de eurozone met alle voordelen ervan van goedkoop lenen tegen lage rentetarieven zoveel schuld opgebouwd dat het niet meer kon terugbetalen.

ECB, EFSF, IMF namen door een bailout de schulden over. Ze moesten wel want door de Lehmancrisis waren de eurozone banken, die de geldverstrekkers waren, zo verzwakt dat als Griekenland zou defaulten, failliet zou gaan, de banken zouden omvallen en de gehele eurozone in gevaar zou komen.

 

Als Griekenland geen lid van de eurozone was geweest zou dus ten eerste die situatie nooit zijn ontstaan en ten tweede zou Griekenland in 2010 zijn gaan devalueren (een situatie die beslist niet nieuw voor Griekenland was) er zou een schuldsanering zijn geweest, steun van het IMF, en een nieuw begin.

Maar als eurozone lid was dat onmogelijk en moest Griekenland dus de bailout, het verstrekken van geld door ECB, RFSF, IMF om de "oude" schulden te kunnen inruilen voor nieuwe maar nu aan publieke instellingen, wel accepteren. Er was dus geen sprake van dat de bailouts een injectie waren voor de Griekse economie.

Deze nieuwe leningen hadden verschillende looptijden bij afloop daarvan ze zouden moeten worden terugbetaald.

Tezelfdertijd moest Griekenland aan allerlei bijkomende voorwaarden door de nieuwe crediteuren opgesteld  voldoen en werd onder curatele van de Troika, vertegenwoordigers van eurozone, ECB en IMF,  gesteld die erop moesten toezien dat Griekenland zich aan de voorwaarden  hield.

 

In de vijf jaren van deze bailoutperiode en de erop volgende tweede is de Griekse economie echtere juist verder ingestort, het BBP 25% gekrompen, werkloosheid gestegen tot 25%, begrotingstekorten sterk opgelopen (hoewel in 2014 een periode van primair surplus was, zij het met kunst en vliegwerk, hetgeen betekent dat als er geen schulden zouden zijn geweest Griekenland de eigen broek zou kunnen ophouden). Het was dus geen periode van opbouw, zoals de bedoeling was geweest, maar van loonsverlagingen, pensioenverlagingen, ontslagen waardoor haast 30%  van de Grieken in armoede leeft.

Nu loopt die bailout periode definitief af en moet Griekenland de aflopende bailout leningen van IMF, ECB en EFSF (hoewel die tot 2055 zijn uitgesmeerd) terugbetalen.

 

Even een zijsprong. Iedere eurozone lidstaat heeft een staatsschuld (die veel te hoog is). Lenen op de kapitaal markt blijft toch tegen lage rente mogelijk omdat Draghi via zijn uitspraak "kost wat kost" het uitleenrisico uiterst laag heeft gehouden. Als de looptijd van een obligatielening van een eurolidstaat verlopen is  moet deze worden afbetaald. Maar de landen hebben daar geen geld voor. Er wordt dan een nieuwe lening uitgeschreven  en met de opbrengst ervan de oude lening afbetaald. Door Draghi kan dat tegen redelijke rente.

 

In Griekenland is dat nu ook het geval. Bailout leningen  van ECB en IMF vervallen dit jaar, 15 miljard euro,  en Griekenland moet ze dus aflossen. Net zo min als andere eurolanden heeft Griekenland daar geld voor. Griekenland heeft echter  geen toegang toe de kapitaalmarkt. De enige optie is dan ook dat de ECB, IMF nieuwe leningen aan Griekenland verschaft van 15 miljard euro waarmee dan de oude worden afbetaald.  Griekenland krijgt dus niet de beschikking over dat geld, de Griekse schuld wordt er ook niet hoger of lager door. Het is gewoon dat de ene schuld door een nieuwe wordt vervangen. Net zoals Nederland dat altijd doet. Maar voor Nederland zitten daar geen extra voorwaarden aan verbonden. Voor Griekenland wel. Want de ECG en het IMF eisen daarbij dat Griekenland nog zwaardere voorwaarden moet accepteren dan de al toegepaste, die dus de instorting van de Griekse economie en de diepe armoede met zich hebben meegebracht.

Dus als één dosis wonderolie niet heeft geholpen maar wel kolieken heeft veroorzaakt verhogen we toch  de dosis.

Dat nu is het geval. Griekenland krijgt geen extra geld, schiet er financieel en economisch niet mee op, integendeel. Griekenland zit in een situatie die bij eigen munt nooit had bestaan. Griekenland kan kiezen: geen schuldverlichting en nog grotere armoede en de "crediteuren" doen wat anders de kapitaalmarkt zou doen, het verstrekken van een nieuwe lening om de oude af te lossen of  anderzijds het weigeren en geen hulp krijgen en beperkte hulp financiering van de ECB waardoor banken tijdelijk moeten sluiten en de paniek bij de bevolking toeslaat.

 

Het referendum.

 

Ik verdeel de Griekse bevolking in drie groepen.

-De eerste heeft genoeg inkomen om nog zwaardere lasten te kunnen verdragen zonder in de armoede val te komen.

-De tweede heeft een inkomen dat net voldoende is om armoede te ontlopen maar verder verlaging van dat inkomen zou armoede kunnen betekenen.

-De derde groep is die van werklozen, onderbetaalden, afhankelijken van pensioenen van ouders of zelfs grootouders.

 

De derde groep zal de voorstellen van de "crediteuren" verwerpen. Zij zijn al de verworpenen der aarde waar de oude  socialistische krijgsliederen over gaan.

De eerste groep zal voor de voorstellen van de crediteuren stemmen.

Bij de tweede groep zal het erom spannen. Zou een "neen" hun situatie nog meer verslechteren dan het aanvaarden van de voorwaarden zal doen. Met dat in het achterhoofd moeten ze dat kiezen.

 

Door de geldkraan zo ver dicht te draaien bij een lid van de eurozone dat de banken moeten sluiten en geldbeperkingen ingesteld heeft de ECB een duidelijk signaal afgegeven.

Juncker, in zijn persconferentie zojuist, legt de schuld  vierkant bij de Grieken. De crediteuren zijn tot het uiterste gegaan om Griekenland tegemoet te komen. Het is allemaal de schuld van Tsipras. Die heeft het Griekse volk voorgelogen. Het was nooit de bedoeling de pensioenen te korten. ???

 

Natuurlijk had een land als Griekenland met zijn historie van devaluaties, geldtekorten, bureaucratie, corruptie, belastingontduiking en vriendjespolitiek nooit tot de eurozone moeten worden toegelaten. Uit politieke overwegingen is dat toch gebeurd. Dat schept ook voor de eurozone een verantwoordelijkheid, niet alleen voor Griekenland.