Staat en Mens.

Mijn persoonlijke visie op de toekomst van de Europese Unie

Al jaren vraag ik me af of er wel een visie bestaat op de toekomst van de Europese Unie. Er leeft in Brussel een soort uitbreidingsdrift waarbij alleen gelet wordt op geografische ligging en dan nog  breed uitgelegd. Of deze uitbreidingslanden passen in de economische  structuur van de Europese Unie met als doel de invoering van de euro in alle lidstaten of zelfs in de culturele structuur wordt mijns inziens buiten beschouwing gelaten. Ik vraag me af waarom dat nooit ter sprake wordt gebracht. Want als ik me er in de geest over buig dan vraag ik me af hoe deze EMU ooit tot stand kan komen. Hoe de omstandigheden geschapen kunnen worden waaronder zo'n totale Europese Munt Unie verwezenlijkt kan worden. Hieronder mijn gedachtengang. Misschien volkomen fout, misschien toch wel reëel.

  Soms krijg ik het idee dat voor de centrale banken de bevolking een instrument lijkt om de staat in stand te houden. Daarom spelen zij met rente, geldcreatie om hun staat in de wereld vol andere staten een zo gunstig mogelijke plaats te bieden. De bevolkingen zijn de pionnen die de centrale banken de munitie hiervoor moeten verschaffen. Productie tegen de laagst mogelijke prijs. De strijd om de prijsstabiliteit. Als het lukt dan profiteren ook de burgers. Als het niet lukt dan moeten zij dat ontgelden. De economische verhouding tussen staat en burger. Een precair evenwicht tussen financiële stabiliteit van de staat en welvaart van de burger. Zoals blijkt in Japan, de VS, China is het koorddansen op de wisselkoersen. met het grootste gevaar dat zij om de bevolking te sparen tekorten met leningen gaan compenseren.

In de Europese Unie en de eurozone is de situatie veel complexer dan in die landen. De Europese Unie bestaat uit twee delen, de eurolanden en de niet-eurolanden. Een fatale beslissing om de euro in te voeren voordat de EU er rijp voor was. Voordat het een politieke unie was met een gekozen almachtig parlement en een normale regering en desnoods een president met ceremoniële functie. Want dat was toen een onmogelijk bod.

Haastige spoed is zelden goed.

Want de ene groep bestaat uit financieel geheel zelfstandige landen met elk een eigen centrale bank die de prijsstabiliteit bewaakt, de eigen munt drukt, de monetaire politiek dus bepaalt,  waar het parlement en regering de begrotingen, belastingen, de uitgaven bepalen en beheren, de fiscale politiek dus en deze beide op elkaar kunnen worden afgestemd.. Zij zijn alleen gebonden hun schulden en tekorten binnen zekere grenzen te houden maar dat is theorie. Zij verkeren dus in de situatie van Japan, China, de VS. Hun toekomst is echter aanvaarding van de euro als munt en

aansluiting bij de voorhoede.

De andere groep bestaat uit landen die de officiële munt van de Europese Unie al  hebben ingevoerd, de euro. Gezamenlijk hebben zij één centrale bank, de ECB. Deze ECB bepaalt de monetaire politiek die de prijsstabiliteit van de euro bewaakt.

Maar elk euroland heeft zijn eigen parlement en regering die de eigen begroting, belastingen en uitgaven bepaalt en beheert.
Er is dus een centrale monetaire politiek maar een gescheiden fiscale politiek.
Dat zou niet bezwaarlijk zijn als de landen dezelfde behoeften aan monetaire en fiscale sturing hadden, een optimal currency area vormden.
Dat is in geen enkel opzicht het geval.
Duitsland, bijvoorbeeld, zou om optimaal te functioneren een volkomen andere monetaire politiek moeten volgen dan Portugal en omgekeerd natuurlijk. Nu zijn beide gebonden aan die ene ECB die dus een monetaire politiek moet bedrijven die voor geen der landen optimaal of zelfs geschikt is.

Een paar dagen geleden, nadat ik mijn gedachten had laten gaan over het Paet interview, vond ik dat ik wat verder moest denken over zijn losse woorden over werkeloosheid en banenverlies.

Want zijn interview ging over de financiële stabiliteit van de landen, niet over de welvaart van de bevolking.
En passant noemde hij werkeloosheid en banenverlies.
Overigens is de financiële stabiliteit van de eurolanden gemeten naar groei, begrotingstekort en staatsschuld niet bijster florissant zoals ik enige tijd geleden in een tabel heb laten zien.
Ik wilde voor mezelf een beeld scheppen van hoever die landen in de Europese Unie en de eurozone van elkaar verschillen en dus hoe onmogelijk of mogelijk het is voor de ECB een politiek te voeren die voor alle aanvaardbaar is.

En welvaart,  dus  werkeloosheid, armoede, inkomen dat zijn de menselijke aspecten, andere aspecten dan de financiële stabiliteit. Daarover wil ik vandaag wat verder piekeren op basis van tabellen van  werkeloosheid,  armoede, minimum loon, BBP per persoon.

Wat dat betreft staat de eurozone er in de "misery index" gebaseerd op werkloosheid en inflatie er ook niet best voor, 20ste op een schaal van 51.

Ik baseer me op tabellen over werkloosheid, armoede, minum lonen en BBP Per Persoon.

Allereerst de tabel met de werkeloosheid.

De werkeloosheid varieert van 24,5% in Griekenland tot 4,5% in Duitsland met daartussen veel variatie. Een enorm verschil. Het gemiddelde in de eurozone is 10,4%.
Wellicht is de werkloosheid in de eurozone fractioneel teruggelopen maar dat zegt  weinig over de kwaliteit van dat werk. Als ik de situatie in Spanje bezie dan staat het nieuw geschapen werk vaak niet in verhouding tot het traditionele. Voor korte periodes, deeltijd en slecht betaald.
In Andalusia is er bijvoorbeeld werk geschapen door de overheid voor diegenen die anders totaal zonder inkomsten uit de sociale maatschappij zouden vallen. Tegen een loon van 550 euro per maand.
Wel is het gevolg dat straten, stranden en parken er piekfijn onderhouden uitzien. Maar het is lang geen living wage. Want welswaar neemt de economische groei toe maar de welvaart nauwelijks.
Daarmee wil ik zeggen dat statistieken wel cijfers maar geen kwaliteit aanduiden.
Ter vergelijking zijn ook Noorwegen en IJsland, beide geen EU landen, opgenomen. Beide met een zeer lage werkeloosheid.

Een vergelijking tussen eurolanden en EU landen

Een vreemd verschijnsel is dat de werkeloosheid in de eurozone hoger is dan in de totale Europese Unie. Vreemd, want de eurolanden zijn immers de voorhoede voor de andere EU landen die de euro nog moeten invoeren (uitgezonderd Denemarken en het VK die de euro niet zullen invoeren)

  

Dan een tabel die de armoede grens in de EU toont

De armoede in de eurozone is het afgelopen jaar wel toegenomen. Een rode cirkel betekent toegenomen, een groene afgenomen.

Deze grafiek toont de omvang van de armoede in de EU en de ontwikkeling ervan. Een verschil tussen bijna 45% van de bevolking onder de armoedegrens en in andere landen enkele procenten. Ook hier zijn Noorwegen en IJsland toegevoegd met zee lage waarden.
De verschillen tussen de landen zijn dus enorm. We moeten constateren dat van die "ever closer union" in de Europese Unie op het gebied van de welvaart bitter dus weinig is terecht gekomen.
Opmerkelijk dat dat zelfs in Duitsland en ook, zij het in geringe mate in het VK de armoede is toegenomen. Opmerkelijk omdat juist daar een behoorlijke economische groei aanwezig is. Ook opmerkelijk dat in sommige zwakke landen de armoede juist is afgenomen. De grootste armoede zie je in de oostelijke landen en de zuidelijke met uitzondering van Spanje.

De tabel hierna laat het minumum loon zien

Een andere indicatie van de enorme verschillen blijkt uit de tabel voor het minimum loon (er zijn landen waar geen  minimum loon bestaat en ook landen waar beneden dat minimum loon wordt gewerkt.

Een groot verschil is te zien bij de minimum lonen in Europa en de USA. Niet EU landen zijn in een lichtere kleur aangegeven.
Hier is eveneens duidelijk de scheiding tussen oostelijke landen, zuidelijke en de noordelijke te zien.

De volgende tabel geeft het Bruto Binnenlands Product per Persoon aan.

In deze tabel zijn ook de toekomstige (vermoedelijke) leden van de EU opgenomen en de EFTA landen.
De welvaart in een land valt ook af te lezen uit het Bruto Binnenlands Product per Persoon. Dat wil dus ruw gezegd hoeveel inkomen het land (niet de persoon zelf) opbrengt per inwoner.
Ook hier zijn de enorme verschillen te zien tussen oostelijke, zuidelijke en noordelijke landen. Verschillen die de werkloosheid en armoede weerspiegelen.

Na het bekijken van al deze tabellen komen bij mij toch een aantal, vind ik, wezenlijke vragen op.

Hoe is het mogelijk al deze landen met de enorme verschillen in armoede, werkeloosheid, inkomen en economische status in één Europese Munt  Unie (EMU) onder te brengen. Want dat is volgens de woorden van de heer Juncker bij het voorstel van Cameron de ongewijzigde  opzet van de Europese Unie. Alle moeten de euro invoeren, behalve het VK en Denemarken.

Want dat het landen in verschillende stadia van ontwikkeling zijn valt na meer dan 20 jaar niet vol te houden. En zoals uit de laatste tabel blijkt zijn de toekomstige EU leden er nog slechter aan toe.
Het is voor mij duidelijk dat het in de EU om landen gaat die wat economisch potentieel betreft sterk van elkaar verschillen en daarom nooit naar elkaar zullen kunnen toegroeien.
Dat is ook gebleken uit de Duits georiënteerde austerity politiek.
Daardoor, en toegegeven dat hij slecht is uitgevoerd door de landen,  is er alleen een wat betere concurrentiepositie onstaan ten koste van de binnenlandse koopkracht en dus vraag.
De bailouts hebben voornamelijk de schulden van de gesteunde landen verhoogd tot boven de houdbare grens.
Dat houdt voor mij in dat een verdere eenwording van de eurozone en later de gehele EU met de euro als munt een onmogelijkheid is tenzij er een enorme nivellering niet van de economieen  maar door continue geldstromen van rendabele  naar onrendabele landen plaats vindt. Een herverdeling dus van het totale GDP van de eurozone en later Europese Munt Unie over alle lidstaten. Zoals wel als argument ervoor gebruikt wordt Vlaanderen Wallonië steunt.
Het argument dat dat ook in de VS min of meer plaats vindt gaat niet op. In de VS is de mobiliteit van de beroepsbevolking onbeperkt omdat taal en dipoma's overal identiek zijn. Er is daar dan ook inderdaad een grote arbeids mobiliteit van staat naar staat.
Maar zolang de EU nog meer dan 24 officiële talen heeft en een oerwoud van van elkaar in kwaliteit en inhoud verschillende opleidingen en diploma's telt is daar geen sprake van zo'n arbeids mobiliteit, geloof ik. 
Ik bespeur ook geen enkele neiging om tot één Europa Taal te komen noch om de opleidingen op elkaar af te stemmen. Integendeel, Frankrijk bijvoorbeeld doet alles om de plaats van het Frans te handhaven.
Zelfs het Europees Parlement moet in twee verschillende landen vergaderen  om geen keus te hoeven maken.
De diepere oorzaak hiervan is dat de lidstaten hun eigen identiteit niet willen opgeven en dat indien zij dat toch zouden nastreven zij hun eigen bevolking van zich zouden vervreemden.
Nu al is er de opkomst en sterke groei van nationalistische partijen die zich tegen verdere eenwording verzetten. Een duidelijk verband met het streven naar meer macht voor Brussel.
Europa is wel verbonden door de wens naar vrijhandel, vrijheid van beweging van goederen en diensten en inwoners.
Maar niet door een wens naar een afstaan van de politieke macht aan een centrale regering.
Maar een bureaucratie is in staat zich zelf in stand te houden, hoe vreemd het ook moge klinken, zonder zich naar buiten te keren.

Maar dat idee van een "Ever Closer Union". Wishful thinking of tewel streven naar het onbereikbare. Althans zo zie ik het.