Gisteren Deel een  nu Deel twee. 

 En Hoe Nu Verder.

een rotte appel kun je niet gezond krijgen door hem op te poetsen. Daarmee verberg je alleen het rot van binnen.

Als men de twee tabellen van gisteren, die van eurozone leden en de kandidaatleden, vergelijkt  zal men tot de onverwachte conclusie komen dat er zes kandidaat leden zijn die wat betreft begrotingstekort en staatsschuld in aanmerking komen voor toetreden tot de euro zone. Dat dat niet gebeurt kan twee redenen hebben.

Deze staten zijn om afwijkende economische of sociale redenen niet toelaatbaar of ze hebben er zelf geen zin in.

Het laatste is gezien het dwingend karakter van toetreden geen valide reden. En dat betreft zeker Zweden en Polen. Het VK doet niet mee, net zoals Denemarken.

Daartegenover zijn er van de negentien eurozone leden er slechts vier die volgens de criteria in de euro zone thuishoren en drie daarvan zijn pas sinds kort toegetreden.

Dat is dus de toestand na vijftien jaren eurozone, vijftien jaar de tijd om tot een gezonde monetaire unie uit te groeien. De conclusie moet dan ook zijn dat de eurozone niet levensvatbaar is en alleen door allerlei ad hoc noodmaatregelen die tegen de visie van het verdrag van Maastricht en Lissabon ingaan in leven wordt gehouden. In de intensive care.

De eurozone wordt gekarakteriseerd door de opmerking dat doordat men er nu eenmaal in is er niet meer uit kan. Zo zei de Griekse Varoufakis het na zijn aftreden als Grieks minister van financiën en dat is wel de algemeen geldende opinie.

Het enige wat kan is er maar het beste van maken.

De vraag is hoe.

Bij dat "hoe" zien we een scherpe scheiding tussen de noordelijke landen aan de ene zijde en de zuidelijke plus Frankrijk aan de andere.

De noordelijke eurozone leden (niet alleen Duitsland zoals in de internationale pers zo vaak wordt vermeld) zou men de orthodoxe landen kunnen noemen.

Zij willen zich houden aan de bepalingen in het verdrag van Lissabon  en verscherpt in het S&G Pact vastgelegd en hierboven beschreven.

3% maximaal tekort voor Brussel ingrijpt , 60% staatsschuld en een groeiplan voor elk lid uit te voeren om tenslotte na twintig jaar aan deze voorwaarden te voldoen.

Ieder land doet dat zonder financiële hulp van de andere landen door de noodzakelijke hervormingen door te voeren. De zgn austerity politiek.

Pas als alle landen de zaken op orde hebben kan een verdere politieke unie tot stand komen met gelijke wetgevingen.

Voor lidstaten (en banken) in acute liquiditeits problemen is er het ESM dat hiertoe leningen kan verschaffen. Overigens door Duitsland met grote tegenzin aanvaard.

De zuidelijke landen willen een totaal andere aanpak die de laatste maanden steeds meer omvattend wordt.

Vorige jaren waren er al de stappenplannen van van Rompuy cs, daarna met de nieuwe Commissie die zich politieker meer profileert dan de vorige, is er het plan van de vijf presidenten waarover ik al eerder heb geschreven.

Macron, de Franse Minister van Economie, oud bankier, heeft deze voorstellen nog verscherpt want hij vindt ze geen oplossing bieden.

In zijn visie (oorspronkelijk door president Hollande naar voren gebracht) zijn er drie zeer principele elementen.

-De lidstaten behouden hun zelfstandigheid (dat wordt niet expliciet vermeld maar blijkt uit de reikwijdte van dat financiële ministerie)

-Voor de eurozone komt er een apart financieel ministerie "treasury" gecontroleerd door een apart financieel parlement met eigen begroting, fondsen toewijzing en inkomsten (in het laatste stadium door eigen belasting heffing) om calamiteiten in lidstaten te voorkomen. Deze "treasury" omvat ook een investeringsfonds.

De kosten van werkloosheid moeten via een gezamenlijk verzekeringssysteem gedekt worden.

Het ESM zou in gewijzigde vorm bij dit alles kunnen worden benut.

-Permanente geldtransfers van sterke naar zwakke lidstaten

Macron valt Duitsland scherp aan. De eurozone zal in een storm van populistische opstand ten onder gaan tenzij Duitsland zijn hevige tegenstand tegen een fiscale unie en grote transfers naar de armere "regionen" (zo noemt Macron de armere lidstaten alsof de superstaat Europa al bestaat) opgeeft. Zonder een gezamenlijk budget blijven de schuldbeladen periferie landen in voortdurende nood.

Deze aanpak eist een aantal wijzigingen van het verdrag van Lissabon.  Macron ziet daarin geen taboe. Macron hangt daaraan een lokpeen voor het Verenigd Koninkrijk, dat eveneens maar om andere redenen wijzigingen in het verdrag wil. Dan kan namelijk ook gesproken worden over die wijzigingen die het VK en ook andere lidstaten in het verdrag zouden willen aanbrengen.

Een heel principieel verschil met de noordelijke aanpak is dat het noorden hervormingen als sleutel ziet voor convergentie en dat pas als de lidstaten zelf hun problemen hebben opgelost er tot een politieke en fiscale unie kan worden overgegaan.

Hun vrees is dat geldtransfers de noodzaak voor die hervormingen zullen  wegnemen en dat daardoor het noorden blijvend de armere landen zal moeten ondersteunen  zonder dat er convergentie, naar elkaar toegroeien tot stand komt (hetgeen Macron in zijn visie toch ook wil).

Macron ziet denkelijk in het investeringsfonds onder de "treasury" die convergentie tot stand komen.

Macron vindt dat de ontwerpfouten in de EMU er toe geleid hebben dat de kern het levenssap uit de rest van de muntunie wegzuigt.

Volgens mij is dat een denkfout. Het is niet Duitsland maar de euro die ondanks de devaluatie van 20% te duur is voor de zuidelijke landen. Dat veroorzaakt het grote verschil tussen noord en zuid, dat er trouwens ook voor de invoering van de euro was en steeds werd opgevangen door devaluaties.

Het stichten van een muntunie met landen met zo ver uit elkaar liggende economieën met de gedachte dat die op natuurlijke wijze naar elkaar toe zouden groeien  is de fout geweest. Zo'n muntunie kan nooit tot bloei komen, zoals uit de euro zone blijkt.

De opvatting van Macron dat dan maar geldtransfers van het ene land naar het andere een evenwicht moeten scheppen veronderstelt een solidariteitsgevoel tussen verschillende talen, culturen, sociale regelgeving dat onnatuurlijk is en gezien de gevoelens in de euro zone landen uitgesloten is. Bovendien lost die het verschil in economische potentie niet op.

Te denken dat dat dat potentie verschil door extra investeringen kan worden opgelost is wishful thinking. Er is door de EU al zeer veel in de zuidelijke lidstaten geïnvesteerd zonder tot convergentie te leiden. Wel tot volledig uitgeruste maar totaal ongebruikte vliegvelden.

Een fiscale unie is pas mogelijk wanneer, ik heb het al eerder gezegd, het speelveld voor iedereen hetzelfde is. Solidariteit zoals Macron veronderstelt of door wetgeving dwingend wil opleggen leidt tot onvrede en onmacht.

Geldtransfers van landen met een hoge pensioenleeftijd naar landen met een vroeger pensioen zijn niet houdbaar. Datzelfde geldt voor vakanties, feestdagen, uitkeringslengtes en hoogtes, pensioenen uit de begroting en pensioenen door spaarsystemen.

Pas als dat allemaal geharmoniseerd zou zijn, als er dus een echte politieke unie is gevormd met centrale wetgeving, kan een fiscale unie tot stand komen. Maar die wetgeving kan pas geharmoniseerd worden als dat economisch mogelijk is. Neem als klein voorbeeld een Europees minimumloon. Voor de ene lidstaat rijkdom, voor de andere pure armoede.

Wat ook een gevolg van Macrons plan zou zijn is dat de Europese Unie in twee delen wordt gesplitst, de euro zone met een apart financieel parlementen en de "niet euro zone".

Tenzij zijn plan tot doel heeft alle EU staten te binden, dus de euro voor alle staten (behalve Denemarken en het VK) in te voeren.

Want als men met een apart financieel ministerie met aparte begroting, aparte fondsentoewijzing daaruit, aparte belastingheffing gaat werken omdat euro zone  landen niet op eigen kracht de criteria voor de euro kunnen bereiken of handhaven maar via investeringen en geldtransfers wel bij de eurozone kunnen behoren is het onredelijk  EU staten die nog niet tot de euro zone behoren van dat lidmaatschap uit te sluiten omdat zij niet die financiële hulp krijgen die eurolanden wel krijgen om er kunstmatig bij te kunnen blijven behoren.

Maar gezien de lokpeen voor het VK denk ik dat met Macrons plan de eurozone kunstmatig in leven zou kunnen worden gehouden maar dat er daarnaast een blijvende "EU niet euro zone" zou ontstaan.

Het resultaat zou ongetwijfeld zijn dat er dan flink wat eurozonelanden zijn die uit de euro  zouden willen overstappen naar die "niet euro EU"  en zo weer hun eigen monetaire verantwoordelijkheid terugkrijgen, eigen munt met eigen wisselkoers en toch in de vrijhandelszone blijven.

Want de EU vrijhandelszone zonder euro is voor vele euro zonelanden verre te prefereren boven het lidmaatschap van de euro zone en is tenslotte de kern van de EU.

Maar de verdragen spreken over een Europese Unie met als munt de euro. Niet over een euro zone en niet eurozone.

Maar eens temeer, of nu de noordelijke of de zuidelijke stroming wordt gevolgd, het feit dat de eurozone een kostbare idealistisch politiek en niet economisch gefabriceerde constructie is wordt door niemand ontkent.

In de huidige politieke realistische visie zou een economisch verantwoorde langzame afbouw te beginnen met een duaal munstsysteem, elke lidstaat een eigen munt voor intern gebruik en de euro als grensoverschrijdende centrale munt een echte oplossing zijn. De eigen munt kan dan een eigen wisselkoers hebben ten opzichte van de euro zodat devaluatie en economische inpassing van elk land in de eurozone mogelijk wordt. Dus een munt met aangepaste waarde voor de positie in de eurozone.

De invoering van een duaal muntstelsel is een haalbare zaak.

Maar die overgang moet gepaard gaan met het allermoeilijkste, de schuldsanering. Want een van de ergste zwakheden van de euro is dat de eurozone staatsschuld binnenkort bijna 100% van het BBP zal gaan bedragen, internationaal gezien bijzonder hoog voor een staatsschuld (niet de totale schuld dus van staat, financiële en andere sectoren samen).

De Herculiaanse en levensstandaard verlagende taak dat  aan te pakken zal voor vele belanghebbenden een misschien onbewust aanwezig motief zijn om maar op de huidige voet door te strompelen. Tot er een renteverhoging komt die niet meer door de ECB kan worden geremd.

De euro wordt duur betaald