de toekomst van de eurozone

en misschien ook van de EU

is

de weg naar een politieke unie

Natuurlijk zijn er nu andere zaken die in het middelpunt van de belangstelling staan. Het vluchtelingen probleem dat meer het karakter van een volksverhuizing zou kunnen krijgen gezien het feit dat de bevolking van Afrika tussen nu en 2050 zal verdubbelen en dat we niet kunnen verwachten dat de EU nu  zelfs maar een beetje zicht op dat probleem heeft. Ad hoc beslissingen, as usual.

Daarnaast komt de rol van de Centrale Banken en de effecten van Quantitative Easing met desondanks een blijvende lage inflatie en de gevolgen ervan voor de wereldeconomie ook in het geding. En de oorzaken van de heftige op en neer bewegingen van de beurskoersen en welke organisaties daar een rol  in spelen.

Maar verder in de toekomst van onze eurozone blikken zoals die gezien wordt door de ogen van de regenten van de Europese Unie is ook van belang. Komt die Europese Politieke Unie inderdaad via de achterdeur binnen? Het rapport van de vijf presidenten geeft een goed houvast voor een oordeel daarover. Het is saaie kost maar doet de wenkbrauwen flink fronsen.

Zoals beloofd heb ik me wat verdiept in het rapport van de vijf presidenten over de toekomst van de eurozone.  Het is niet zozeer een rapport maar een beleidsstuk dat de beoogde verdere ontwikkeling van de eurozone in kaart brengt.

Wat me opvalt is dat het alleen betrekking lijkt te hebben op de euro zone alsof die volledig los staat van de Europese Unie of er misschien identiek aan is. Dat is uiteraard niet zo want beslissingen die de verdragen aangaan moeten door de gehele EU worden genomen en niet door een ad hoc sub groep. Het draagt een beeld met zich mee alsof de euro zone boven de Europese Unie uitgaat en dat leden van de EU zich als zij aan de voorwaarden voldoen zich erbij kunnen aansluiten terwijl de andere (toekomstige) leden van de EU er volkomen buiten staan in een totaal ander verband, nationaal zelfstandig welke zelfstandigheid in één klap verdwijnt als zij tot die euro zone toe treden. Een soort omgekeerde wereld.

Natuurlijk is wat ik er uitgelicht heb maar een deel. Het gehele rapport telt zo'n 25 pagina's. De taal is vaak suggestiever dan definitief

Completing Europe's Economic and Monetary Union

  

luidt de titel van dit beleidsstuk van de Vijf Presidenten. Het telt vijf hoofdstukken:

-De aard van een Diepe, Echte en Rechtvaardige Economische en Monetaire Unie.

-Op weg naar een Economische Unie -  Convergentie, Voorspoed en Sociale Cohesie

-Op weg naar een Financiële Unie - geïntegreerde Financiën voor een geïntegreerde Economie

-Op weg naar een Fiscale Unie - een geïntegreerd raamwerk voor gezonde en Geïntegreerde Fiscale Politiek

-Democratische Verantwoording, Legitimiteit en Institutionele Versterking

Ik probeer de essentie van het stuk weer te geven. De term "Politieke Unie" wordt niet in de namen van de hoofdstukken genoemd maar duikt daarna al snel op. Hier en daar zal ik door dik gedrukte letters kernpunten aangeven

Het eerste hoofdstuk geeft de weg aan.  Als niet als vijfde genoemde unie valt daar als eindpunt de politieke unie vermeld die het fundament voor de vier unies is door democratische verantwoording, legitimiteit en institutionele versterking.

Elk van de vier Unies is afhankelijk van de andere en de unies moeten zich dus parallel met elkaar voor alle lidstaten ontwikkelen in korte en langere stappen.  Van overleven naar bloeien.

Om de euro zone zich te laten ontwikkelen van nationale regels en richtlijnen tot een stelsel van verdere deling van souvereiniteit binnen de veelal reeds bestaande gemeenschappelijk instituten. In de praktijk accepteren van gezamenlijke besluitvorming over elementen van de nationale begrotingen en economische politiek. Dit zou de weg voorbereiden voor publiek risico delen.

Stap één. (1 juli 2015 tot 30 juni 2017)

Voortbouwen op bestaande instrumenten door het best mogelijk gebruik van de bestaande Verdragen. Vergroten van de concurrentiekracht en structurele samensmelting, het completeren van de Financiële Unie en het bereiken van verantwoorde fiscale politiek op nationaal en euro niveau en de democratische verantwoording vergroten.

Stap twee. (completeren van de EMU)

Concrete verder strekkende maatregelen om de economische en institutionele structuur van de EMU af te maken. Een binderder convergentieproces door een reeks gemeenschappelijk overeengekomen benchmarks voor convergentie die een wettelijke basis zouden kunnen krijgen. Dit is een van de voorwaarden voor elke lidstaat van de euro zone om deel te nemen aan een schok opvang systeem voor de euro gedurende deze tweede stap

Laatste stap (op zijn laatst tegen 2025).

Bij het einde van stap twee zou een diepe en echte EMU een stabiele en voorspoed brengende plaats zijn voor alle inwoners van de EU lidstaten die de euro delen, en aantrekkelijk voor andere EU lidstaten die toe willen treden als zij er rijp voor zijn.

Hoofdstuk twee. Geen verdere "Pacts" met een niet bindende kracht maar vooruitgang op basis van EU wetgeving naar een economische unie van samensmelting (convergence), groei en banen.

Vier pilaren.

-een euro zone systeem van Concurrentie Autoriteiten

-versterkte implementatie van de macroeconomische Imbalance Procedure

-groter nadruk op werkgelegenheid en sociaal functioneren

-sterkere coordinatie van de economische politiek binnen een herschreven European Semester.

Die autorieiten moeten onafhankelijke eenheden zijn met een mandaat om te evalueren  of  de lonen evolueren in lijn met de productiviteit, dit vergelijken met andere eurozone landen en vergelijkbare handelspartners. Ook een mandaat om voortgang te evalueren van economische hervormingen.

Een eurozone stelsel van Concurrentie Autoriteiten brengt deze samen met de Commissie die de acties van de nationale CA's op jaarlijkse basis coordineert.

De MIP (macroeconomische Imbalance Procedure) moet op twee fronten werken.

Niet alleen het ontdekken van imbalances maar structurele hervormingen aanmoedigen. De corrigerende arm ervan moet met kracht worden gebruikt. Hij moet in werking treden zodra imbalances zijn geïdenfificeerd en gebruikt om de uitvoering  van hervormingen te monitoren.

Ook het beter ontdekken van imbalances voor de eurozone als geheel. Dus focussen op het corrigeren van schadelijke externe tekorten die een risico vormen voor het goed functioneren van de euro zone (bijvoorbeeld stoppen van kapitaalstromen).

Ook het kweken van effectieve hervormingen in landen die grote en voortdurend rekening overschotten hebben als die veroorzaakt worden door onvoldoende binnenlandse vraag en/of lage groei potentie.

Werkgelegenheid.

De arbeidsmarkt: meer mensen van alle leeftijden aan het werk, de juiste verhouding tussen flexibele en vaste arbeidscontracten, de scheiding vermijden tussen insiders met grote bescherming en anderen, wegschuiven van belastingen op arbeid, herintrede steun voor werklozen, etc etc.

Sterkere coordinatie van economische politiek.

De lidstaten heldere aanbevelingen geven om te focussen op prioritaire hervormingen die noodzakelijkzijn om potentiele groei te bevorderen, banen schepping bevorderen,  lidstaten zouden een raad van vrijheid moeten hebben over de exacte uit te voeren  maatregelen.

Lidstaten moeten aansprakelijk worden gesteld voor het uitvoeren van hun verplichtingen. Het MIP daarbij ten volle gebruiken.

Betere integratie van euro zone en de nationale dimensie.

Formaliseren van het convergentie proces.

In stap twee moet het convergentie proces naar steviger economische structuren binderder worden. Gemeenschappelijke hoog niveau standaarden in de EU wetgeving gedefiniëerd als souverein over (met zeggenchap over) politiek van gemeenschappelijke aard worden gevestigd. Dat vereist verdere harmonisering.

Belangrijke en aanhoudende convergentie naar soortgelijke schokbestendige economieën moeten een voorwaarde zijn voor een schok opvang stelsel zijn dat voor de euro moet worden opgezet.

Op weg naar een Financiële Unie - geïntegreerde Financiën voor een geintegreerde Economie

De bankenunie

De Bank Resolution and Recovery Directive moet in alle nationale wetgevingen worden opgenomen. Cruciaal voor de risico deling met de private sector

Een adequaat overbruggings financierings systeem om genoeg geld te hebben als een bank opgeheven moet worden zelfs al is het Single Resolution Fund nog niet volledig gevuld.

Een geloofwaardige backstop voor het Single Resolution Fund en een gelijk speelveld voor banken is alle lidstaten. Bijvoorbeeld door het ESM.

Een Europees Deposit Insurance Scheme omdat de huidige nationale regelingen kwetsbaar zijn. Een, gemeenschappelijk systeem zou sterker zijn bij toekomstige crises.

De doelmatigheid van het  ESM banken herkapitalisering  system moet herzien worden wat betreft de restrictieve aard van de criteria om ervoor in aanmerking te komen met in stand houding van de bail-in regels. Een eenvoudiger in te zetten mechanisme zou het vertrouwen van de depositoren vergroten.

De Capital Markets Union

Risico deling, risico poolen en verzekeren dat alle financiële instellingen voldoende risico beheersings structuren hebben en potentieel gezond zijn.

Cross-border-risk-sharing Daarvoor is een enkele Europese capital markets supervisor nodig. Dit is niet alleen van belang voor de eurozone landen maar voorde gehele EU.

-Op weg naar een Fiscale Unie - een geïntegreerd raamwerk voor gezonde en Geïntegreerde Fiscale Politiek

Fiscale politiek is een zaak van levensbelang voor een Monetaire Unie. De som van de nationale begrotingen moet leiden tot een fiscale opstelling  van de eurozone als geheel. In een financiële crisis kunnen nationale begrotingen  overweldigd worden en zijn de nationale absorbers niet genoeg. Daarom moet er op de duur een eurozone omvattende fiscale stabiliserings functie zijn als eindpunt van een proces van aanzienlijke economische convergentie, fiscale integratie en verdere coordinatie van het samen beslissingen nemen over nationale begrotingen met een versterking van de democratische verantwoording.

Er zou dus een adviserend Europees Fiscaal Bestuur moeten komen. Dat zou de nationale Fiscale Raden coordineren en complementeren die al bestaan in het kader van de EU directive over budgetary frameworks, (begrotings raamwerk).

Het mandaat zou moeten berusten op de beleidsprincipes neergelegd in bijlage 2.

Een Fiscale Stabilisatie Functie voor de eurozone

Alle volwassen Monetaire Unies hebben een gemeenschappelijke macroeconomische stabilisatie functie om beter de schokken op te vangen die niet op het nationale niveau opgevangen kunnen worden. Dit zou een natuurlijke ontwikkeling in de eurozone zijn op langere termijn. Het eindpunt van een proces van convergentie en verder poolen van beslissingen nemen over nationale begrotingen. Het ontwerpen daarvan vereist meer diepgaand werk. Het zou een van de  taken van de voorgestelde expert groep.

Democratische Verantwoording, Legitimiteit en Institutionele Versterking

Een sleutelrol voor het Europese Parlement en de Nationale Parlementen.

Intergouvernementale oplossingen moeten gebracht worden  binnen het wettelijk  raamwerk van de EU.

De beheersing over het ESM is te complex en langdurig. Het beheer ervan zou volledig moeten worden geïntegreerd binnen de EU verdragen.

De eurogroep heeft een centrale rol. Dit kan op de korte duur leiden tot een versterking van het presidentschap ervan en de middelen waarover de groep beschikt.  Op de langere duur een full-time president met een helder mandaat binnen het raamwerk van dit rapport. Wellicht een grotere rol in het vertegenwoordigen van de euro binnen en buiten de eurozone.

Een euro zone ministerie van financiën (treasury).

Gemeenschappelijke besluitvorming over fiscale politiek.

Geen centralisatie van alle aspecten van belasting en uitgaven.

Maar sommige beslissingen zullen in toenemende mate gezamenlijk moeten worden genomen met inachtneming van democratische verantwoording en legitimiteit.

Een toekomstige Treasury zou hiervoor de plaats kunnen zijn.

------------------------------------------------------------------------------------------

In feite verandert er wat democratische verantwoording en legitimiteit betreft niets. Een mogelijk eurozone Ministerie van Financiën verandert daar niets aan. Het enige is dat door de centralisatie, samensmelting, coordinatie en integratie de macht van Brussel toeneemt terwijl de bestuurssstructuur niet verandert alleen door het benoemen van nog meer centraal werkende functionarissen wordt verdiept.

sleutelwoorden:

convergentie = samensmelten, naar elkaar toe groeien

integratie

gezamenlijk