Van Maastricht tot Nu.

Wat in 1992 zo idealistisch fraai klonk en in 2000 in de praktijk beproefd ging worden, een Europese Monetaire Unie met een aantal landen als voorhoede voor de rest, heeft het tegenovergestelde gebracht van wat bedoeld werd. Geen convergentie maar uit een drijven, geen welvaart maar bittere armoede voor grote delen van de bevolkingen, geen werkgelegenheid maar werkloosheid van 11% gemiddeld en meer dan 25% in sommige landen en meer dan 50% jeugd werkeloosheid daar. Geen groter vriendschap maar soms zelfs verbittering tussen de landen.

In twee delen om het kort te houden.  Eerst de wereld dan wij.

Hoe staat de wereld er midden 2015  voor vergeleken met 1990.

Ondanks de jarenlange Quantitative Easing door Japan heeft ook daar de deflatie toegeslagen. De deflatie of de lage inflatie die maar niet wil stijgen is een wereldomvattend verschijnsel geworden.

De FED laat als waarschuwing voor de markten doorschemeren dat toch een renteverhoging dit jaar voor de hand ligt

De ECB maakt zich op, indien Draghi dat nodig acht, om de inflatie omhoog te dwingen (gezien de ervaringen elders in de wereld een zeer optimistische houding) de QE van 60 miljard euro per maand nog wat te intensiveren of langer door te voeren. Internationale fondsen speculeren daar volgens het Wall Street Journal al op door het opkopen van eurozone obligaties.

Mede door die ECB 60 miljard injecties wordt het stopzetten van de geldverruiming door de FED voor de Emerging Markets wat gecompenseerd.

De beursbeleggers volgen deze rente en QE ontwikkelingen met argusogen want die bepalen de aandelen koersen.

Al deze kunstgrepen zijn nodig om de markten en de economie niet te zeer te verstoren. De Centrale Banken, niet de economie bepalen de beurswaarde van ondernemingen.

Dit is zo bepalend geworden dat ze zich niet terug kunnen trekken en de ene monetaire maatregel met de volgende moeten compenseren.

Zoals al wel wordt gezegd een eeuwigdurende Quantitative Easing, een voortdurende lage rente. Niemand kan bevroeden hoe het gaat eindigen. Prognoses blijken keer op keer gebakken lucht te zijn en de Centrale Banken hebben volgens vele analisten hun kruit verschoten en zullen niet in staat zijn een volgende recessie in toom te houden. Een zorgelijke ontwikkeling.

Om het kort en bondig te zeggen, de gevolgen van beslissingen zijn vaak totaal anders dan de doeleinden als welhaast vaststaand  aannemen.

en zo ook Maastricht

waar de beslissing werd genomen de Europese Unie op te richten, de Europese Monetaire Unie (EMU) van de aan de EU deelnemende landen met als munt voor die gehele unie de euro.

De Economische Unie die welvaart en werkgelegenheid had gebracht moest worden uitgebreid naar het politieke vlak.

Die monetaire unie zou leiden tot welvaart, naar elkaar toegroeien van de lidstaten, werkgelegenheid, kortom een verenigd aantal zelfstandige landen met dezelfde munt die door de Unie in voorspoed zouden groeien.

en de EU nu na 15 jaren.

De EU is tot nu toe geen monetaire unie geworden.

Van de 28 lidstaten zijn er 19 lid van een onderafdeling van de EU en vormen zo inderdaad een monetaire unie met een gezamenlijke onafhankelijke  centrale bank, de ECB,  die de monetaire politiek bepaalt maar de leden hebben volgens het verdrag van Lissabon de eigen fiscale zeggenschap behouden.

Dus eigen begroting, fondsenverdeling, belastingen, uitgaven en schuldvorming.

De andere lidstaten hebben elk hun eigen munt, hun eigen centrale bank en bepalen hun eigen monetaire en fiscale politiek.

Er zijn grote crises geweest die door bail-outs, overname van schulden van landen door de overheid deels zijn opgevangen maar niet echt opgelost.

Het is de bedoeling dat mettertijd alle lidstaten van de EU de euro aanvaarden en dus tot de euro zone toetreden. Of dat ooit zal gebeuren wordt steeds twijfelachtiger want de euro zone waar eveneens verwacht werd dat de leden ervan naar elkaar zouden toegroeien en weer de bekende welvaart en werkgelegenheid zou toenemen is op een crisispunt beland waar men het erover eens is dat zo verder doorgaan geen oplossing biedt.

Indertijd is er, ondanks de waarschuwingen van vele economen, geen rekening mee gehouden dat een monetaire unie alleen kans van slagen heeft als de leden ervan economisch geen grote verschillen tonen.

Evenmin dat de verschillende landen ook uiteenlopende optimale mogelijkheden hebben.

Evenmin dat verschillen in cultuur van grote invloed zijn op de werk omstandigheden.

De leden van de euro zone verschillen onoverbrugbaar sterk van elkaar en dus is een monetaire unie onmogelijk en dat is nu duidelijk gebleken.

In het verdrag van Maastricht en dat van Lissabon zijn wel voorwaarden gesteld waaraan alle EU landen moeten voldoen, die in het Stabilisatie en Groei Pact later zijn aangescherpt en voor de eurozone door het Fiscal Compact nog verzwaard zijn.

Zo moeten de EU lidstaten komen tot een situatie waarin (zoals bepaald in de verdragen en aangescherpt in het Stabitiliteits en Groei Pact compleet met groeipaden en sancties) het maximale begrotingstekort 0,5% bedraagt en de staatsschuld 60% beide van het Bruto Binnenlands Product.

Dat befaamde 3% begrotingstekort dat steeds vermeld wordt  is de grens waarboven de eurozone voor haar leden ingrijpt met maatregelen tegen de lidstaat.

Maar bedenk wel dat het aanhouden van die 3% als normale grens al leidt tot het oplopen van de staatschuld elk jaar met die 3% van het BBP.

Zodra EU lidstaten aan die voorwaarden voldoen moeten zij verplicht de euro invoeren, Groot Brittannië en Denemarken uitgezonderd want die hebben bij het verdrag van Lissabon een uitzonderingspositie geëist voor zij wilden tekenen.

Uit bijgaande tabel blijkt hoe de situatie in de eurozone zich ontwikkeld heeft sinds het begin in 2000.

Het valt uit deze gegevens op te maken dat de eurozone in een hachelijke situatie verkeert.

Doorgaan op de huidige voet kan gezien de enorme verschillen niet.

Er zijn nu twee stromingen binnen de EU (want de EU is hoe vreemd het ook klinkt ook het gezag over die fundamenteel anders georganiseerde euro zone) hoe de  eurozone zo te wijzigen dat hij in stand gehouden zou kunnen worden.

Mogen ga ik nadenken over de merites van die twee recht tegenovergestelde stromingen.

 tabel een de toestand van de eurozone landen in miljarden

tabel twee tabel toestanden niet eurozone EU landen en kandidaat landen

bedragen van nationale valuta omgerekend naar miljoenen euros 

 ______________________________________________________________