De Vluchtelingen en hun Voorgeschiedenis

 van Dictator naar Chaos en Geweld

Terwijl deze mensen als vluchtelingen voor de chaos en het geweld in hun vaderlanden  in zulke mensonwaardige omstandigheden moeten leven in de regio's en  nu als een stortvloed door ellende en nood  gedreven hun leven wagen om een veilig bestaan in Europa te vinden vraag ik me af als ik hoor dat er veel hoogopgeleiden onder hen zijn en dat deze  dus in het verleden toch een goed bestaan hadden in hun eigen land hoe het zover heeft kunnen komen en welke rol wij, het vrije democratische westen,  daar in hebben gespeeld. Wat moet ik denken van deze gecompliceerde tragedie. En leren we er iets van. Hieronder mijn gedachten erover en meer. Een lang en triest  verhaal voor mijn blog.

De vluchtelingen crisis eist terecht vrijwel al onze aandacht. Het gezicht van  volgepakte rubberen bootjes die  op wonderbaarlijke manier in Europa zijn aangekomen of waarvan de als sardines op elkaar gepakte mensen door de kustwachten in volle zee worden gered en de velen die we niet zien omdat ze de oversteek niet gehaald hebben en mischien ergens aanspoelen.

De horden vluchtelingen die Europa zo bereikt hebben en nu allemaal naar het noorden willen gaan waar zij, zoals zij via internet en smartphones hebben gehoord van Mevrouw Merkel, welkom zijn. Duitsland verwacht er dit jaar 800.000.  Duitsland, Zweden en Nederland zijn geliefde bestemmingen.

Maar ze mogen dan in Duitsland welkom zijn, er is een grote afstand tussen de Middellandse zeestranden en het gastvrije noorden. 1800 kilometer in vogelvlucht, 2500 kilometer per auto. Door Griekenland, Macedonië, Servië, Hongarije, Oostenrijk of Kroatië, Slovenië. Door landen die geen van alle voorbereid zijn op het doorgang organiseren voor zo'n stroom mensen, ook complete gezinnen, zonder voedsel, zonder 's nachts onderdak, en het hun verschaffen van vervoer per trein of autobus. En als dat niet mogelijk was en is, drommen zij lopend naar het noorden. Grenzen die gesloten worden omdat men de stroom niet meer aan kan zodat een weg over andere landen die dezelfde problemen hebben gevonden moet worden. De tocht wordt voor de vluchtelingen een lijdensweg met een onmachtige Europese Unie die zelfs niet tot een accoord kan komen over de verdeling van de vluchtelingen over de EU lidstaten, maar wat betreft de logistiek voor deze volksverhuizing, die niet te stoppen valt, want die vormen heeft het aangenomen, vrijwel niets doet. Het zijn de vrijwilligersorganisaties die deze humanitaire arbeid verrichten. De individuele landen die het vervoer proberen te regelen. De EU die vergadert en vergadert en er niet uitkomt.

Afgezien van het forse aantal dat ongeteld Europa binnenstroomde zijn er tussen januari en augustus  meer dan 350.000 vluchtelingen geteld. 230.000 in Griekenland, 115.000 in Italië en enkele duizenden in Spanje. In augustus en september is de toestroom niet afgenomen zoals we op de tv elke avond kunnen weer kunnen zien. En gezien het onverminderd voortwoekeren van de conflicten in de Noord Afrikaanse landen zal die stroom niet afnemen.

Theoretisch is het vluchtelingen vraagstuk in de Europese Unie goed geregeld. Immigranten melden zich in het EU land waar ze binnenkomen en vragen daar asiel aan. Daar wachten ze de uitslag van de aanvraag  af. Dus is het goed geregeld. Burocratisch wel, praktisch een chaos.

Voor het overgrote deel veroorzaakt door de oorlogen in het Midden Oosten en Noord Afrika. Waarom is daar sinds 2011 de vlam zo in de pan geslagen. Waarom is niet voorzien dat door het sinds die tijd toenemende aantal vluchtenden voor de burgeroorlogen opgevangen in de buurlanden de levensomstandigheden daar onaanvaardbaar werden. Waar dus Europa, alleen door de Midellandse Zee ervan gescheiden een droom paradijs was.

In hoeverre zijn wij mede verantwoordelijk voor de sinds 2011 ontstane toestand met onze bevoorrading en wapenleveranties aan de onderling ook twistende rebellen stammen en ons meestrijden. Voor die tijd heerste er toch een zekere rust in die landen.

In 1990 bezette de iraakse president Sassam Hussein het aangrenzende Kuwait hetgeen tot de Eerste Golf Oorlog leidde die door een door de USA geleide coalitie snel in 1991 een Iraakse nederlaag opleverde. Maar Hussein bleef aan de macht met zijn Soenniten aanhang, een minderheid vergeleken met de Shiïten.

In 2003 brak de Tweede Golf oorlog uit na de verdenking (nooit bewezen) dat Hussein over chemische wapens zou beschikken. Hussein werd in het voorjaar van 2003 snel verslagen en gevangen genomen en drie jaar later geëxecuteerd. Er bleef een Amerikaanse troepenmacht tot 2011 die probeerde een marginale vorm van vrede te handhaven. In 2014 was er weer een korte periode van Amerikaanse aanwezigheid om de stabiliteit te herstellen. De strijd tussen Sunnieten en de Shiïten laaide op, er was een onmachtig officiëel bewind en de diverse stammen bakenden hun gebieden af.

De stabiliteit tijdens Husseins uiterst wrede bewind werd vervangen door een ondemocratisch op wapengeweld berustende chaos. Duidelijk dat bij deze stammen gedomineerdeerde maatschappij geen democratie mogelijk was.

Deze Iraakse ervaring had het westen moeten leren dat Noord Afrika en het Midden Oosten niet rijp zijn voor het laten ontstaan van democratierën. Dat in plaats daarvan vele verschillende partijen de macht willen maar niet die delen.

De Arabische Lente, the Arab Spring, begon in december 2010 in Tunesië en waaide van daar over naar de andere Arabische landen en bracht een machtswisseling in Tunesië, Egypte, Libye, en Yemen en een opstand in Syrië. De Arabische lente kreeg veel steun, ook militaire, van het westen dat de komst van de democratie in plaats van de gevestigde dictatoriaten of half democratieën aanmoedigde en steunde. Helaas is bleek die democratie een hersenschim en chaos want wrede stammenoorlogen en godsdienstoorlogen namen de plaats van de dictatoriale macht in.

In 2011 brak in Libye in het kader van de Arab Spring een burgeroorlog uit tegen het bewind van Khadaffi. Er  kwam een nationale overgangsraad  in de door rebellen beheerste gebieden. Op 21 maart 2011 werd een internationale troepenmacht ingezet om de burgers te beschermen tegen de aanvallen door het leger. De rebellen groepen namen tenslotte Sirte, geboorteplaats van Khadaffi in die ontdekt werd en vermoord. Daarna ontstond een periode van onderlinge gevechten van de rebellen stammen, door het westen voorzien van wapens die later tegen ons werden gebruikt, die uitliep op de tweede burgeroorlog. Nog steeds heerst er instabiliteit en geweld in het land waarbij de komst van IS een nieuwe factor heeft toegevoegd. Ook hier is het duidelijk dat democratie ver te zoeken is en blijft.

In Egypte werd Mubarak in februari 2012 gedwongen af te treden en het leger trok de macht naar zich toe. Bij verkiezingen in 2012 kwam de Islamitische Muslim Brotherhood met grote meerderheid aan de macht. De Brotherhood aanhanger Morsi werd tot president gekozen. Hij herriep het vorige decreet dat zijn macht beperkte, stuurde het parlement naar huis en verving de militaire top.

Toen Morsi nog meer macht naar zich toe trok en middels een grondwet een islamitische staat wilde stichten  trok greep het leger in, en er werd een nieuwe grondwet ontworpen. De legerleider Sisi werd president. In  december zullen er nieuwe parlementsverkiezingen komen. Ook hier is er geen sprake van een echte democratie maar het leger heeft voorkomen dat er een chaos zou uitbreken.

Syrië is eveneens sinds 2011, ik geloof dat ik dat mag zeggen, slachtoffer van de Arab Spring. Assad wil, ondanks heftig verzet tegen zijn gezag,  niet aftreden en vecht sindsdien een verbeten oorlog met een onbekend aantal rebellengroepen waaronder de IS, Islamitische  Staat. Het verschil met de (burger)oorlogen in de andere Arabische staten is dat hier vele buitenlandse partijen in het conflict een rol spelen en dat mede daardoor de gewone bevolking nu al vier jaren lang door het geweld geteisterd wordt.

Turkije neemt naast de VS en een aantal Europese landen deel aan de strijd door IS stellingen te bombarderen maar strijdt tezelfdertijd ook tegen de PKK de Koerdische vrijheidsbeweging die juist ook tegen Assad strijdt. Ook Nederland zal aan de bombardementen tege IS in Syrië gaan deelnemen. Het westen wil de val van Assad.

Iran van zijn kant steunt Assad met logistieke middelen en manschappen evenals Hezbolla.  Rusland staat ook aan de kant van Assad en is bezig zijn tegenwoordigheid met militaire uitusting en waarschijnlijk manschappen in Syrië uit te breiden. Hij wil IS vernietigen voor het een voor Rusland gevaarlijke macht wordt.

Dat zou de VS en Rusland recht tegenover elkaar kunnen doen komen te staan en de betrekkingen tussen beide (en de EU) die door de economische sancties tegen Rusland al behoorlijk antagonistisch zijn geworden nog verder verslechteren.

Putin is van mening dat er zonder Assad geen oplossing is voor Syrië. Voor zover ik het probeer te begrijpen is Rusland voorstander van een geleidelijke vermindering van Assad's absolute macht en machtsdeling met andere partijen. Maar welke.

Gezien de situatie in Irak en in Libye en de vele rebellenbewegingen in Syrië ligt het voor de hand te veronderstellen dat indien Assad verdreven zou worden en IS hopelijk verslagen al de andere rebellenbewegingen niet zozeer geneigd zouden zijn een nieuw centraal gezag te erkennen maar analoog aan wat in de andere landen is gebeurd elk hun machtsgebied opeisen.  Want met zoveel rebellenbewegingen is Syrië evenmin als de andere rijp voor de democratie.

Wat men maar heel zelden hoort is dat het westen door het ingrijpen in de Arabische landen en het stimuleren van een utopisch ideaal, een plotselinge overgang van dictators naar parlementaire democratieën heeft meegewerkt, zij het onbedoeld, aan het ontstaan van de chaotische toestanden in die landen waarvan zoals altijd de gewone burgers die er geen enkele zeggenschap in hebben het slachtoffer worden. In de tijd van die dictators waren er niet die op volksverhuizingen lijkende vluchtelingen stromen en waren er niet de vernietigingen van leven en goed zoals nu. Nu, nadat de regio's tot overstromen gevuld zijn met vele miljoenen vluchtelingen voor dit geweld en het leven daar door geldgebrek en uitzichtloosheid ondragelijk is geworden is de stroom vluchtelingen naar Europa maand na maand gegroeid tot de lidstaten als Griekenland en Italië de toestroom niet meer aan kunnen. De EU heeft daaruit geen lessen getrokken maar heeft zoals gewoonlijk businesss as usual gedaan tot de crisis in volle kracht losbrak en geen lidstaat erop was vorbereid.

Nu wordt zelfs nog overlegd over hoe de nu aanwezige vluchtelingen te verdelen. Maar de stroom, gevoed door het welkomst geluid uit het noorden, zal alleen nog maar aanzwellen. Hij zal alleen stoppen als de toestand met name in Syrië maar evenzeer in Irak en Libye veilig is geworden en toekomst biedt. Dat lijkt mij de bittere realiteit.

Sissy in Egypte heeft dan mischien het begrip democratie wat opgerekt maar hij als sterke man heeft er tenminste voor gezorgd, ondanks de onwil van de VS om zijn gezag te erkennen, dat Egypte nu een redelijk veilig goed bestuurde staat is.

Laten we hopen dat de council of Ministers deze week tot een strategie van aanpak komen van het vluchtelingen drama en de Raad van Regeringsleiders er mee instemt.

Maar nu het volgende.

Gaat de EU weer in dezelfde fout vervallen? De EU is bezig een associatieverdrag met de Ukraine te sluiten. Zie de overeenkomst met het Midden Oosten. Deze Ukraine is failliet en wordt door het IMF en de EU financieel op de been gehouden. In de Ukraine woedt al jarenlang een uitzichtloze burgeroorlog waar de ene partij gesteund wordt door de VS en de EU, de andere partij door Rusland. Voor de EU is de westers geörienteerde partij de erkende regering en het wettige gezag. Maar voor de andere partij is de wettig gekozen president afgezet en  in ballingschap in Rusland. In de burgeroorlog eist de andere partij, de oostelijke zijde, onafhankelijkheid van de westelijke kant op. De ene zijde in de westerse invloedssfeer, de andere in de Russische.

Er is geen enkel zicht op hoelang deze burgeroorlog nog zal doorgaan. Geen van beide partijen wil van wijken weten en de kloof tussen beide wordt steeds dieper.

De financiële en wapensteun van VS en EU en voor het oosten door Rusland  kan de strijd alleen maar nog langer en langer laten voortduren. De bevolking is, zoals altijd, het slachtoffer.

Het lijkt er naar mijn mening wel op of het een prestige strijd is geworden tussen west en oost dat door de tegenstelling VS en Rusland gevaarlijke consequenties kan hebben nog versterkt door de commerciële sancties van de EU tegen Rusland die weer sancties van Russische zijde oproepen.

Ook de vrees van de Baltische staten met veel etnische Russen voor een soortgelijke situatie wordt erdoor gevoed. Maar zij vallen onder de beschermende macht van de NAVO, net als Polen.

In dat associatieverdrag wordt financiële en politieke steun,  vrijhandel en vrij verkeer van personen geregeld. Ukraine van zijn kant belooft de EU standaarden in voeren. Delen van dat verdrag zijn al getekend.

Steekt de EU zich weer in een wespennest. Wat wordt er van de EU steun voor het westelijk deel van de Ukraine als het oosten zich niet alleen metterdaad maar ook wat regering betreft zich afscheidt. In hoeverre wordt de steun door de EU dan voor de strijd gebruikt. Levert de EU dan ook militaire bijstand.

Wat is de toegevoegde waarde van de Ukraine voor de EU landen. De doorvoer van Russisch gas, zoals aangevoerd, kan het niet zijn. Die ligt in Russische handen. Allemaal vragen die bij mij opkomen.

Maar bovenal, heeft de EU al niet genoeg interne problemen die om een oplossing vragen. Is het niet verstandiger die eerst aan te pakken voor zich in een nieuw avontuur te storten.

Het zijn lange dit keer lange overpeinzingen geworden en ze geven me alleen maar een somber gevoel voor de toekomst en een diep medelijden met de slachtoffers, de gewone burgers, die niets liever zouden willen dan een rustig leven in eigen land.