What about the workers?

De Centrale Banken spelen dus met geld, heel veel geld.  Het is in de eurozone al zover gekomen dat je als je  een hypotheek afsluit die ver onder de waarde van het pand is en je bent kredietwaardig dat de bank je dan nog rente toe zou moeten geven. Dat moeten ze toch ook als ze dat bedrag veilig bij de centrale bank stallen. En dat doen ze toch ook als ze de superveilige leningen aan Duitsland en Nederland verstrekken.

Lenen kost geld wordt bij elke reclame erover vermeld. Voor Nederland en Duitsland levert lenen juist extra  geld op.

Als het echt zover is gekomen dat er zoveel geld in omloop is dat de grote geldbezitters niet weten hoe het veilig weg te zetten en daarvoor dan nog geld toe willen betalen is de grens van het normale toch behoorlijk overschreden. Maar voor bedrijven en particulieren die willen lenen gelden andere tarieven. Daar geldt nog het risico dat de rente bepaalt.

Wat de waarde van het geld betreft, waar is de dekking? Verdubbel de geldhoeveelheid en de waarde ervan is nog maar de helft als je tenminste vindt dat er dekking tegenover dat geld moet staan. Dat lijkt logisch maar is niet waar. Wat er wel tegenover komt te staan zijn steeds hogere schulden.

Tussen 2007 en midden 2014 zijn wereldwijd de schulden toegenomen met $ 57 biljoen tot $ 199 biljoen. Dat is 286% van het totale wereld product. In 2000 bedroeg dat percentage nog 246% (McKinsey). Dat wil ook zeggen dat de denkbeeldige geldhoeveelheid daarmee is toegenomen en de denkbeeldige waarde verminderd. De centrale banken hebben hierbij inderdaad de centrale rol gespeeld.

In de eurozone heeft de ECB inderdaad de rentetarieven zo laag gemaakt en zelfs negatieve rente ingevoerd voor het parkeren van gelden door banken bij die centrale bank. Tevens wordt er elke maand 60 miljard euro extra in omloop gebracht door het opkopen door de ECB bij banken van staatsobligaties en andere gedekte waardepapieren. Heel precies beschouwd is het niet het zomaar creëren van geld, er staan immers obligaties tegenover. Zo beschouwd is het eenvoudigweg het alvast innen van het geld dat toch los zou komen bij het aflopen van de termijn van de obligaties. Op dat punt moet de obligatiehouder de bank immers het bedrag van die obligatie terugbetalen.  Het is dus geld dat in de toekomst vrij zou komen nu al gebruiken. Een wissel op de toekomst die in de toekomst betaald moet worden. Maar ieder geval is het nu honderden miljarden die naar de banken gaan vloeien. 

De ECB heeft nog meer gedaan. Naast die uiterst lage rente die lenen voor banken en staten zo goedkoop maakt heeft de ECB ook nog een soort staatsgarantie voor leningen geschapen. Draghi heeft verklaard dat hij de euro kost wat kost in stand zou houden. Dat heeft dus het risico voor het lenen aan landen die anders een groot risico zouden vormen en dus hoge rentetarieven zouden moeten betalen beperkt tot het lenen aan de gehele eurozone, want de ECB vertegenwoordigt alle lidstaten van de eurozone en als de ECB zich dus met deze toezegging garant stelt voor die leningen dan doen in feite alle lidstaten dat. Het nadeel is natuurlijk dat die risicovolle lidstaten niet meer in hun leengedrag geremd worden door hoge rentes.

Het komt erop neer dat de centrale bank alle normale economische remmingen en impulsen vervangt door een centralistische monetaire protectie politiek en dus de eigen verantwoordelijkheid van de individuele lidstaten voor een flink deel wegneemt. Dat alles kan worden gevangen onder de taken van de centrale bank prijsstabiliteit en waarde bewaking van de munt. 

De centrale bank dekt zich overigens wel in voor de gevolgen van deze monetaire politiek. Herhaaldelijk stelt zij dat monetaire politiek alleen niet voldoende is en dat de echte politiek die hervormingen moet plegen die, als men het goed beschouwt, die monetaire ingrepen overbodig moeten maken. Maar het is die monetaire politiek die dus voor een groot deel palliatief is, dwz de pijn verzacht en daardoor juist die noodzaak van die hervormingen die de ECB wil, zij het tijdelijk, wegneemt. Dat is het logische gevolg.

Frankrijk bijvoorbeeld kan een deel van de extra door de Eurozone opgelegde bezuinigingen financieren door de lagere rentebetalingen die het moet verrichten en de geldverruiming. Logisch maar het maakt een aantal echte hervormingen (tijdelijk) overbodig. Overigens praat men zo gemakkelijk over hervormingen maar de meeste "bezuinigingen" zijn niet veroorzaakt door hervormingen maar door lastenverzwaringen.

 Een van de bijwerkingen, althans volgens de analisten, van de ECB QE. Van 1.39 dollar tot 1.08 vandaag.

De ECB staat met haar monetaire politiek ver buiten het echte leven. De ECB werkt met modellen, prognoses, veronderstellingen. Abstracties. Kijk naar  het doel van de rentepolitiek en geldverruiming. Het enige doel is de inflatie op of iets onder de 2% te brengen. Waarom? Omdat hoger en lager gevaarlijk zouden zijn voor de economie. Waardoor afwijkingen in dat percentage veroorzaakt worden doet er niet toe, via die monetaire ingrepen, zo verzekert Draghi komt dat percentage daar. Nu heeft die monetaire politiek een aantal bijwerkingen zoals (en dat komt heel goed van pas vindt men, misschien wel ten onrechte) een waardevermindering van de euro die zou moeten leiden tot een betere positie op de export markt. Zoals een geldstroom naar de effectenmarkten die gemakkelijk tot een bubbel zou kunnen leiden. Zoals een gebrek aan obligaties voor andere gegadigden omdat de ECB ze allemaal koopt. Zoals een vermindering van de noodzaak tot, daar komt het weer, de noodzakelijke hervormingen. Een impuls voor andere landen om het voorbeeld van de eurozone  te volgen  om niet de eigen positie in gevaar te brengen. De USA kijkt met argusogen naar wat er in de eurozone gebeurt. De lage euro en sterke dollar maken de USA producten erg duur in de eurozone, die toch een van de grootste economische blokken in de wereld vormt. Wat de eurozone doet weerkaatst in de wereld. Maar daar heeft de ECB geen boodschap aan. Het gaat om die 2%. Nergens gehaald, in de USA weer terug bij bijna deflatie, in het VK idem.

Overigens leidt 2% inflatie per jaar want het moet continu plaats vinden na tien jaar tot meer dan 20% prijsverhoging. Niet gecompenseerd een enorme verarming voor de consument. Loonsverhogingen moeten dat weer compenseren die de productie weer duurder maken en dus weer inflatie dus prijsverhogingen veroorzaken. Een oneindig durende stap van prijs/loon verhogingen die zo gemakkelijk tot een niet te stoppen spiraal leidt waar de percentages steeds hoger worden tot ze de pan uit vliegen. Hyperinflatie. Duitsland huivert alleen bij de gedachte al.

Nu kan de ECB gemakkelijk praten over hervormingen. Zelf is de ECB onafhankelijk, geen verantwoording schuldig, het enige protest kan zijn een meisje dat in Frankfurt op de tafel springt en graffiti rondstrooit, als symbool voor de geldstrooierij van de ECB. Want de ECB staat ver van het volk in de Frankfurter ivoren toren.

Maar hervormingen, wat zijn dat. Is dat wat in Griekenland gebeurt, in Spanje en Portugal en goed verlopen schijn te zijn in Ierland misschien wel dank zij de vele multinationals die daar gaarne neerstrijken. Tussen Griekenland en de eurozone zien we de twee gezichten. De eurozone die van geen wijken wil weten en de Grieken die uitgeput zijn en beter willen. Want er is overal een steeds grotere kloof tussen degenen die getroffen worden door de austerity en degenen die er juist beter door worden. Ook in Griekenland. De kloof tussen rijk en arm, steeds groter. De eerste groep heeft zich, en kan dat ook, veilig gesteld, de tweede vangt de klappen op.

Want, zoals ik al zei, de austerity, de bezuiniging, de hervormingen, bestaan voor het grootste deel uit lastenverzwaringen via belasting en heffingen, loonsverlagingen, pensioenverlagingen, die door de rijkeren ontweken kunnen worden maar voor de anderen kan vluchten niet.

Hervormen van de bureaucratie van wat men zo fraai noemt de arbeidsmarkt. Maar is de Europese Unie zelf, met de oneindige stroom directieven en aanwijzingen, het overstelpend aantal commissarissen en commissies, het half nomadische parlement niet een cartoon voorbeeld van een "gestroomlijnde" bureaucratie. Dat geldt evenzeer voor de eurozone, voor de ECB, voor het ESM. Er zijn met de Europese Unie vele bestuurslagen toegevoegd aan de al bestaande. De bestuursbureaucratie in Europa is verveelvoudigd.

Het hervormen van de arbeidsmarkt. Multi-inzetbaarheid, sneller overstappen van bloedende naar bloeiende sectoren, flexibiliteit.  Bureaucratisch zo gemakkelijk uitgesproken.

Maar..... what about the workers indeed.

Voor morgen.