Grexit of niet de schulden blijven onbetaalbaar

Ook bij de voorjaars vergadering van het IMF en de World Bank in Washington waren de Griekse perikelen een belangrijk onderwerp van gesprek. In de wandelgangen werd Griekenland naar verluid wat milder beoordeeld dan in de officiële gesprekken maar overduidelijk was dat Griekenland niet als een geisoleerd eurozone probleem werd gezien maar als een probleem met mondiale consequenties.

Draghi benadrukte dat er nu meer instrumenten voorhanden waren dan voorheen, eigenlijk bedoeld voor andere doelen, maar ook inzetbaar in tijden van crisis.  We komen dan in onbekend terrein en te vroeg om daarover te speculeren. Volgens sommige analisten kan dit worden gezien als een aankondiging dat de ECB door extra aankoop van obligaties van gevaarlopende lidstaten zou kunnen ingrijpen. Denk wel, een inzet van QE en OMT dan om bepaalde lidstaten te steunen. Een ingreep verboden in het verdrag van Lissabon en ook een ingreep die in Duitsland grote beroering zou oproepen. Maar dat zijn speculaties.

Draghi sprak zijn vertrouwen uit in de stabiliteit van de euro.

Ook Jack Lew, de USA minister van financiën waarschuwde dat een volledige crisis in Griekenland een nieuwe schaduw van onzekerheid op de Europese en globale economieën zou werpen  en maande Athene om snel met gedetailleerde hervormingen te komen.

Moscovici heeft de midden mei bijeenkomst van de eurozone ministers van financiën genoemd als het beslissende moment voor Griekenland om accoord te gaan met een nieuwe serie economische hervormingen of een mogelijke default tegemoet te zien.

Het IMF eist tijdige terugbetalingen op de vervaldata. Lagarde had als advies voor Athene om beter het saaie technische werk van het ontwerpen van hervormingen van de Griekse economie en een geloofwaardige uitwerkingsplan aan te pakken dan te hopen op een "grand political bargain".

Obama zei later dat hij Tsipiras gezegd had dat hij meer achter een zekere flexibiliteit stond dan een politiek die "just squeezing blood from a stone" is, maar alleen als de Grieken met hervormingen komen.

De Financial Telegraph analist Roger Bootle slaat vandaag de spijker op de kop als hij zegt dat een Grieks default en binnen de eurozone blijven niet werkt. Alleen als Griekenland dan ook de eurozone verlaat en devalueert kan het concurrerend worden.

Er kan natuurlijk doorgegaan worden met het uitstellen van een beslissing maar dat is een doodlopende weg. De hoop dat bij de bijeenkomst in Letland afgelopen vrijdag van de ministers van financiën het laatste ontwerp van de hervormingsplannen zou worden aanvaard en ook het meteen vrijkomen van de fondsen zou volgen leefde bij de Grieken. Maar de EC vice voorzitter eiste dat eerst aantoonbaar met de uitvoering va de hervormingen zou moeten worden begonnen. Ook een mogelijke uitstel van betaling werd door het IMF afgesneden.

Ook de oorspronkelijke sympatie van Frankrijk vervaagt en de andere zuidelijke gebailoute landen zijn juist sterk tegen versoepeling gekant.

Einde route dus.

Maar het kan net zo gemakkelijk nog tijden doorsudderen.

Eigenlijk wordt er alleen maar gedebatteerd over één zaak: de onderwerping van Griekenland aan de eisen van de eurogroep of een default. Dat wordt in allerlei details verpakt maar blijft de issue.

Vergeten wordt daarbij de hoofdreden waarom Griekenland die onderwerping verwerpt. Het is volgens hen geen oplossing maar een voortzetting van dezelfde  politiek waardoor de Griekse economie is ingestort en de schulden verder zijn opgelopen en dan zullen blijven stijgen. Dat een voortzetting daar geen verandering in brengt maar integendeel door de aanvullende eisen nog meer schade zal aanrichten.

Volgens Draghi is de euro nu zo stabiel dat een Griekse exit opgevangen kan worden. Maar een Grexit is niet alleen een uittreden van Griekenland maar ook een devaluatie en een oplossing voor de schulden.

Hoe zal de stand van zaken zijn bij een Griekse exit. Natuurlijk is er de Griekse staatsschuld maar daar blijft het niet bij. Ook de niet government sectoren in Griekenland hebben schulden. En voor de bailout schulden gelden terugbetalingstermijnen tot ver in de toekomst.

De overheidsschuld van Griekenland is 316 miljard euros; 177% van het bruto binnenlands product. (Volgens het World Debt Clock 346 miljard euro schuld, 194% van het BBP dat 178 miljard euro bedraagt, per persoon een schuld van  31400 euros. Er zijn diverse methodes om BBP en schulden te berekenen).

De schuldeisers zijn:

   

80% van de Griekse staatsschuld is in handen van het ESM (voortzetter van het EFSF) dus van de belastingbetaler, de ECB, dus van de belastingbetaler en het IMF. De private sector, de banken dus, nog slechts voor 17%.

De Europese belastingbetaler is dus de grootste schuldeiser van Griekenland.

Waar werd het bail-out geld aan besteed.

De leningen van IMF en ESM zijn voornamelijk gebruikt om oude schulden aan de banken te betalen, de Griekse banken te herkapitaliseren en staatsbetalingen te verrichten.

De Griekse economie is er nauwelijks door gesteund.

 Hoe is de terugbetaling geregeld

 

 

Deze grafiek geeft een beeld van het tempo van het schema van terugbetalingen door Griekenland aan de diverse schuldeisers. De termijnen lopen tot ver in de toekomst, 2054.

En onder de terug te betalen bedragen wordt vermeld aan welke organisatie en in hoeveel termijnen.

Welke landen zijn target 2 schuldeisers van Griekenland

Naast de staatsschuld heeft Griekenland  bij het Target 2 betalingssysteem van de ECB een schuld van nu 49 miljard euros.  Het target 2 systeem is het betalings stelsel van de eurozone landen onderling georganiseerd door de ECB. Dat bedrag is 9 miljard meer geworden sinds de tabel van de verdeling van deze vorderingen over de andere landen is opgesteld. Het principe van target 2 was dat het saldo juist 0 zou zijn door een snelel verwerking. In werkelijkheid is het een soort bank van lening geworden. Hierboven een verdeling ervan per schuldeisend land.

 Totaal wordt een totaal lijst van de schuldeisers van Griekenland als volgt.

 

De stelling is dat een staat niet failliet kan gaan maar "default", dat wil zeggen zijn schulden niet meer kan betalen.

Bij een default van Griekenland, die al heel snel kan komen als het land niet in staat is zijn terugbetaling aan het IMF te doen en een uittreden erna uit de eurozone waarbij het land uiteraard ook de schulden aan het ESM en  het ECB niet kan terugbetalen zit men in een vacuum.

Griekenland zou dan de drachme weer invoeren en deze snel devalueren. In welke munt dan de schulden zullen worden berekend en hoe terugbetaling ervan geregeld moet worden is onduidelijk.

Die schulden staan nu vooral op de balansen van ESM en ECB. De ECB kan ze natuurlijk dekken zoals ze nu de obligaties opkoopt van banken, door het geld ervoor te creëren. Voor het ESM is dat moeilijker en op een gegeven moment zal dat fonds een beroep moeten doen op de overblijvende eurolanden (een "call") waarop deze meteen hun aandeel  van dat bedrag zullen moeten betalen inclusie het aandeel van Griekenland zoals in de reglementen van het ESM geregeld.

Een complicatie is dat de Griekse bevolking in de meerderheid in de eurozone wil blijven en Griekenland kan ondanks een default in de eurozone  blijven en kan er niet uitgegooid worden. De reglementen van de eurozone regelen namelijk alleen het lid worden ervan. Het beëindigen van het lidmaatschap wordt niet geregeld. De reden hiervoor is dat op de duur alle leden van de EU  verplicht lid van de eurozone worden, het eindstation van de EU voor alle lidstaten ervan, zodra ze aan de voorwaarden ertoe voldoen, Denemarken en het VK (voorlopig) uitgezonderd.

De impliciete consequentie van het toch uittreden uit de eurozone zou het uit de Europese Unie gezet worden zijn.  Immers als een land geen lid meer is van de eurozone kan hij het verplichte eindstation van de EU niet meer bereiken en heeft hij dus niets meer in die EU te zoeken.

Maar aangezien het verlaten van de eurozone nog niet is voorgevallen is dat een tot nu toe theoretische kwestie geweest.

Wel is het vrijwillig verlaten of uitgezet worden uit  de Europese unie wel geregeld met allerlei nader overeen te komen voorwaarden omgeven die jaren lang blijven gelden.

Een hoofdpijn dossier als je het allemaal zo in gedachten over je heen laat komen. Hoe heeft het toch zover kunnen komen met al die commissies en Brusselse experts.