De ECB en ons pensioen

 

en andere gevolgen van de geldverruiming

 

Het ABP kan in 2016 geen inflatie correctie voor de pensioenen toepassen omdat de dekkingsgraad te gering is. Die lage dekkingsgraad is niet een gevolg van de kapitaalspositie maar een gevolg van de lage rekenrente. Die lage rekenrente is weer een gevolg van de rente politiek van de ECB. De ECB houdt de rente kunstmatig laag. Die rentepolitiek wordt gevolgd om de zwakke eurozone landen financiëel op de been te houden. Voor Nederland is dat beslist niet nodig. Voor Duitsland evenmin. De Nederlandse gepensionneerden worden dus, net als alle andere spaarders, verarmd door de monetaire politiek van de Europese Centrale Bank.

De rente op Duitse en Nederlandse leningen is in toenemende mate negatief. Dat wil zeggen dat grote investeerders aan Duitsland en Nederland geld toebetalen om deze landen leningen te verschaffen. Dat doen ze niet uit liefdadigheid maar omdat ze toch ergens met hun overvloedige geldvoorraad heen moeten. En dan zijn die twee landen betrouwbaar.  Het is heel goed mogelijk dat binnenkort  particulieren geen rente meer ontvangen over hun spaargeld maar rente aan de bank zullen moeten betalen voor dat voorrecht. Zo worden spaarders naar de beurs gedwongen als enige mogelijkheid om hun geld nog te kunnen beleggen. Daardoor kan een aandelen bubbel ontstaan door grote overwaardering.

 

Griekenland betaalde als lid van de eurozone voor de staatsleningen een redelijk rentepercentage. Een percentage dat in werkelijkheid in geen enkele verhouding stond tot de risicos die ze inhielden. De reden van die lage rente was de belofte van Draghi dat hij alles zou doen om de euro te redden. Griekse leningen werden dus niet gedekt door Griekenland maar door de gehele eurozone. Door de Griekse crisis nu en de kans dat Griekenland uit de eurozone zal stappen of verwijderd wordt  stijgt die rente pijlsnel want zonder de Draghi dekking is de Griekse nationale schuld geen cent waard. Die rente is dus volslagen kunstmatig en wordt niet meer door de economische situatie in het lenende land bepaald maar door de Draghi garantie. Een constructie die een hoop van de eigen verantwoordelijkheid van elke  lidstaat afwentelt op de andere en hervormingen  kan tegenhouden.

De eurozone financiële wereld en daarmede ook de eurozone economie worden zo bepaald door de ECB. De ECB die geen verantwoording schuldig is aan de nationale parlementen van de eurozone landen noch aan het eurozone commissies of eurozone parlement. Hij is zelfstandig en onafhankelijk en zelfs kritiek erop is volgens de Europese Commissie uit den boze. Maar hij wordt wel bestuurd door vertegenwoordigers van de lidstaten.

 

In de eurozone is dus de rente kunstmatig laag en wordt 1140 miljard euro bijgedrukt en aan de banken verstrekt is ruil voor hun staatsobligaties of andere activa met een snelheid van 60 miljard euro per maand. Het doel is de inflatie op de denkbeeldig ideale stand van 2% te brengen. De idee is dat de banken dat geld in de eurozone economie beleggen en dat daardoor bedrijven kunnen investeren en innoveren zodat de groei toeneemt en daarmede de inflatie. Nergens elders gelukt.

Maar de eurozone is geen gesloten systeem. Wat zich in de eurozone afspeelt beinvloedt de gehele wereld. Wij leven niet meer in een zwaar protectionistisch stelsel maar in een wat opener globale economie.

Door die enorme geldvermeerdering neemt de waarde van de euro wereldwijd af. Dat leidt tot groter concurrentievermogen door lagere exportprijzen maar duurdere import. Zoals wel wordt gezegd, de binnenlandse problemen worden geexporteerd. Dat leidt tot soortgelijke maatregelen door daardoor getroffen landen. Het leidt ook tot koopkrachtverlies in het binnenland zoals ik al eerder heb gezegd. Het lost bovendien het onderliggende probleem niet op, geeft een korte stimulans waarna weer een evenwicht wordt gevonden mede veroorzaakt door die duurdere import. Het neemt de noodzaak van ingrijpende hervormingen, niet kaasschaaf bezuinigingen, tijdelijk weg, geeft daardoor een vertekend beeld van de werkelijke situatie die daarna weer tot nieuw ingrijpen noopt.

 

Maar zoals de politiek van de ECB niet alleen de eurozone treft maar weerkaatst wordt in de globale financiële en economische wereld zo zijn ook de ontwikkelingen daar van invloed op de eurozone. De ontwikkelingen in de dollar zone zijn vooral van belang. Niet alleen door de VS maar omdat de dollar nu eenmaal de globale reserve munt is, zoals de euro een tiental jaren geleden aspireerde.

 

Volgens veel economen is er geen liquiditeits val meer in de wereldeconomie. De M3 geld voorraad groei in de VS en ook in Europa toont dat aan volgens het Brugel Instituut in Brussel dat het groei nivea van M3 weer op het peil van 2007 ligt. In de VS neemt het aantal leningen nu sneller toe dan gedurende de vijf jaren die tot de Lehman crisis leidden.  Dat brengt de mogelijkheid met zich mee dat de FED de rente eerder moet verhogen dan markten verwachten. De tijd van reflatie lijkt begonnen te zijn. Hoe vreemd het ook moge klinken, er zijn analisten die nu al weer wijzen op het gevaar van weer opkomende inflatie en stijgende lonen.

En een rentestijging in de USA zal een enorme invloed hebben op de 9 biljoen dollars door het buitenland geleend nog versterkt door de krediet bubble in Oost Azië. 

En de ECB doet precies het tegenovergestelde van wat de FED zal moeten doen. Hoe valt dat in de globale financiële wereld te rijmen?

Verlaging van de rente hier, verhoging daar met alle gevolgen voor het geldverkeer.

 

In Duitsland neemt de kritiek op Draghis geldpolitiek toe. Draghi bleek tijdens de persconferentie tevreden over de utiwerking van de geldverruiming. Maar de vraag reist of eer geen overkill is. Zoals het effect op rente van staatsleningen die in Duitsland voor achtjarige leningen ook al negatief is. Noch in de VS noch in het VK heeft de QE geleid tot negatieve  rentetarieven. Zelfs in Japan niet. Geld zonder rente heeft de sturing verloren. Is het moment van de QE door de ECB in een periode dat juist de economie weer begon aan te trekken wel juist geweest. Maar natuurlijk was de val in de olieprijs die een enorme invloed op koopkracht en bedrijfskosten heeft geleid niet te voorzien. Maar komt er een onderbreken van de QE als blijkt dat die stimulans voor de economische groei niet meer nodig is. Draghi blijft gezien zijn uitlatingen bij het bereiken van dat doel: 2% inflatie.

De tijd zal het leren. Maar achteraf is achteraf. De gevaren blijven.