Griekenland. Schuldenberg, 
Nationale Trots en  Eurozone

Griekenland geeft veel te veel  stof tot overdenkingen.

2% (om de verhoudingen weer te geven) van de totale eurozone economie. Peanuts, niets,  niemendal. Geen enkele economische reden om het land binnen de eurozone en binnen de EU te houden.

Waarom dan al die omhaal? Er gaat geen week voorbij, sorry, geen dag of Griekenland komt in het nieuws omdat ze nu echt niet die terugbetaling aan het IMF kunnen doen. Verrekt, toch weer gelukt. In de pers heeft Griekenland al minsten twintig keer op de rand van de afgrond gebalanceerd om op het laatste moment toch weer overeind te komen.

Wat heeft dat verrekte land dan toch dat het zoveel veerkracht heeft en dat de eurozone het niet wil laten gaan?

Het antwoord is zo simpel dat het ongeloofwaardig is.  Schulden, schulden.

Nu is een schuldenprobleem in Griekenland niet iets ongewoons. Voor ze in 2001 de eurozone inwalsten (of ingewalst werden raad een door wie?) hadden ze al een lange historie aan schuld en devaluatie achter zich.

Maar binnen de eurozone was zo'n devaluatie uitgesloten.

In 2010 was de Griekse schuldentoestand toestand na een aantal jaren van bloemrijk overdreven begrotingen die niet meer vol te houden waren weer aan devaluatie toe maar zoals ik al zei, binnen de eurozone was devaluatie niet mogelijk door de gezamenlijke munt.

De keus was dus uit de eurozone en devaluatie of binnen de eurozone naar een oplossing zoeken.

Die oplossing kwam in de vorm van een door het verdrag van Lissabon verboden bailout, een directe steun aan een lidstaat. De reden was dat een uittreden uit de eurozone een eurozone bankencrisis zou hebben veroorzaakt.

De bailout was in feite een verschuiving van de Griekse schuld van banken naar de Eurozone en IMF, van private crediteuren naar goevernementele. Maar die schulden bleven voor rekening van Griekenland. Niet een stimulans voor de Griekse economie. Het was een redding van de banken en de eurozone. Niet van Griekenland. Griekenland bleef met de schulden achter en daarbij opgelegde bezuinigingen en hervormingen die het land economisch deden instorten, 25% lagere BBP, meer dan 25% werkeloosheid.

In 2012 was de situatie in Griekenland zo ernstig dat de crediteuren in een schuldensanering moesten toestemmen. Van 50 tot 70% van de schulden van niet goevernementele crediteuren  werden kwijtgescholden of omgezet. De grote meerderheid van de crediteuren  stemden erin toe en verloren zo meer dan de helft van hun vorderingen op Griekenland. Maar de goevernementele crediteuren, IMF, EU en eurozone deden niet meer aan deze haircut, hun bailout vorderingen op Griekenland bleven bestaan en een tweede bailout aan Griekenland om het land wederom voor default te behoeden deed deze schulden nog verder aanzwellen.

verdeling van de Griekse schulden over de crediteuren

 Lees voor EFSF het ESM dat alle verplichtingen heeft overgenomen. 

laatste gegevens volgend de World Debt Clock (anders danb die van de EU)
BBP 172.690 miljard euros;  staatsschuld 337,730 miljard;  195%  van het BBP;
rente 22,2 miljard per jaar; inwoners 11.027.100.

Die schuld nu is het cruciale punt.

Griekenland is niet in staat de schulden terug te betalen. Met de grootste moeite zijn de meest recente terugbetalingen aan het IMF, de hoogst preferente schuldeiser, gebeurd. De eurozone lijkt te wachten op het moment dat Griekenland moet verzaken en moet toegeven aan de eisen van de eurozone voor de uitbetaling van de 7,2 miljard euro van de laatste tranche bailout twee vrijkomt. Voor Griekenland alleen voor afbetaling schulden en betaling pensioenen en salarissen. Geen soelaas voor de economie. Daarna wellicht een derde bailout met nog strengere voorwaarden.

Griekenland daarentegen wil geen derde bailout en geen verdere voorwaarden en geen verder toezicht (= bestuur door) de Troika, de Eurozone, ECB en IMF. Zij willen een overgangskrediet (overigens geen enkele kans daarop) om verder zelfstandig binnen de eurozone door te kunnen gaan.

De eurozone eist vasthouden aan alle opgelegde voorwaarden en daarna nog strengere.

Griekenland wijst erop dat juist die opgelegde voorwaarden de economie hebben doen instorten.

Het eindspel wordt dus ingezet door de eurozone zonder enige concessies en door Griekenland met een rode lijn, voorzieningen waaraan niet getornd mag worden.

Geen van beiden wil toegeven. Alle Griekse voorstellen lopen stuk op de eurozone die concessies weigert en de eis van de eurozone, onvoorwaardelijk toegeven aan de voorwaarden loopt stuk op de Griekse "rode lijn" van zaken waarover niet gepraat kan worden.

Zo wordt al maanden en maanden vergaderd zonder enige echte vooruitgang.

De eurozone wacht op het moment dat Griekenland niet meer kan betalen en default om dan toe te slaan.

Griekenland wacht op het moment dat de eurozone moet toegeven dat een Griekse default en exit de gehele eurozone in gevaar brengt.

Een complicatie is dat het IMF iets welwillender staat tegenover Griekenlands problemen.

Een andere complicatie is dat uit geheime notulen zou blijken dat het in 2010 inderdaad niet om Griekenland ging maar om de banken en de eurozone.

Ook schijnt te blijken dat ook bij de Ierse bailout financiële druk is uitgeoefend om een bailout te aanvaarden.

Vandaag wijdt de Financial Telegraph een gedegen  artikel aan deze kwestie:

"Greece's war cabinet prepares to battle EU creditors as anger mounts", waarin ook de betrokkenheid van Rusland en de VS wordt genoemd.

Waar men vrij weinig over hoort is de positie van Griekenland na een default. Griekenland kan lid van de eurozone blijven want de eurozone kan het land niet als lidstaat uitstoten. Eens eurozone altijd eurozone. Maar dat houdt in dat de bescherming die Draghi via zijn belofte om de euro kost wat kost te redden ook voor Griekenland blijft gelden. Politiek mag de ECB zich er immers niet in mengen, alleen de prijstabiliteit van de euro moet beschermd worden.  Probeer dat maar te interpreteren. De Grieken beschuldigen de ECB ervan hun mandaat verre te overschrijden.

Default houdt in dat Griekenland de schulden niet kan betalen. 17% ervan is aan private schuldeisers en Griekse banken maar de rest is aan het IMF, ECB  en Eurozone. Daar komt ook nog een fikse portie schuld via het target 2 systeem bij.

Hoe wordt dat verrekend, want voor de ECB zijn de lidstaten financieel aansprakelijk, hetgeen ook geldt voor het ESM (=eurozone).

Zal de ECB het doen verzinken in zijn geldverruiming? Zal het ESM het pas in het oneindige terugeisen (zoals nu in feite al bijna)?  Of zal er toch, net als in 2012 met de private schuldeisers nu toch een haircut komen met de goevernementele (van zeg 50%) zoals het IFM suggereert.

Dat zal niet goed vallen bij al die lidstaten die zelf gebaat zouden zijn bij een gedeeltelijke schuldkwijtschelding. Of zal alle schuld  de waarde verliezen door een overdadige  inflatie?

Een ding is zeker, de lidstaten zullen die schuldenvloed niet graag op hun balans zien.

Griekenland is niet erg,  maar de schuldenverrekening wel.

Als ochtend aanvulling hierop: Vanochtend hoorde ik weer dat de ECB de geldkaan voor Griekenland verder zou kunnen dichtdraaien. Er werd geopperd dat dat niet de taak van de ECB is maar van de Europese Commissie. De ECB mag zich immers (officieel) niet met de politiek bemoeien. Maar de ECB is onafhankelijk en laat zich niet door de politiek voorschrijven wat te doen.

Maar als de ECB zelf de geldkraan verder dichtdraait heeft dat duidelijk politieke consequenties en de ECB zou buiten haar mandaat gaan door zich met politieke zaken in te laten. De bescherming van de prijsstabiliteit en de waarde van de euro in het geding te brengen doet daar niets aan af.

Maar de ECB wast ook de handen in onschuld wat de koersval van de euro als gevolg van  de QE betreft, dat is een onbedoeld bijverschijnsel,  maar wel oorzakelijk verbonden aan de QE.

Geen rechter zou daar intrappen.

Het S&G verdrag (overigens alleen geldend voor de eurozone leden en mede ondertekenaars) dat de eurozone regelt bevat allerlei voorschriften en strafmaatregelen maar voorziet niet in het uit de euro bannen van lidstaten.

Dat alles omdat in 2010 de bepaling over het verbieden van onderlinge directe financiële steun van lidstaten aan lidstaten alsook directe steun door de ECB werd genegeerd met de eerste bailout.

Door het instellen van het ESM werd daarna die bepaling omzeild. Maar het ESM is wel een ontkrachting van de bedoeling van het verdrag van Lissabon en daaruit zijn al de huidige impasses en crises het gevolg. Niet bedoeld maar wel het geval.

En het gebrek aan liquiditeit van Griekenland nadert het punt van lege schatkist. Buigen noch Griekenland noch de andere 18 dan volgt de default. Dan blijft Griekenland in de eurozone, kan daardoor niet devaluerenen maar kunnen alle strafmaatregelen uit het S&G verdrag erop worden losgelaten. Maar dat lost het schuldenprobleem niet op.

Een rare en nare situatie.

En Griekenland kan zelf officieel ook niet uit de eurozone stappen. Daar is evenmin in voorzien. Wel  uit de EU en dat houdt automatisch in ook uit de eurozone want dat lidmaatschap is voorbehouden aan EU lidstaten. Mocht Griekenland tegen de regels in wel uit de eurozone stappen dan neemt men aan dat het daarmee ook het lidmaatschap van de EU verliest want de euro is immers het verplichte einddoel van alle EU lidstaten. 

Sommigen suggereren zelfs een tijdelijk uit de euro stappen om daarna als aan de criteria voor toetreding weer  wordt voldaan wederom eurozone lid te worden. Ik zie Griekenland in dat geval toch niet opnieuw lid worden. Het waarom zal voor iedereen duidelijk zijn.

De EU is ontworpen voor voortdurend succes, niet voor  tegenslagen. Geblinddoekt vooruit.