De lage spaarrente is de schuld van Duitsland zelf

wat doen het rentewapen  en QE bazooka nu eigenlijk

Van tijd tot tijd komt je een document onder ogen dat de aandacht trekt omdat het wat buiten de betreden paden ligt. Het is ECB publicatie nummer 161 mei 2015.

Het onderwerp is een verweer of rechtvaardiging tegen de aantijgingen van met name Duitse kant dat door de lage rentepolitiek van de ECB spaarders de dupe worden van de door de ECB zo laag gehouden rente. 62 pagina's lang, overdadig gelardeerd met verwijzingen naar allerlei andere publicaties komt de ECB tot de conclusie dat die verwijten ongegrond zijn en in feite Duitsland zelf de schuldige is.

De kern van het betoog is dat de monetaire interventies van de centrale banken, hier dus ECB, een beperkte invloedsduur hebben:

'By “long term”, we mean everything around or beyond five years. This is a time horizon beyond which monetary policy impulses and exogenous shocks are typically assumed to have had their full impact (mostly, it is assumed in the literature and by central banks that monetary policy impulses are effective over a two-year horizon)'.

Daarmee wordt waarschijnlijk de invloedsduur na afloop van de monetaire ingrepen bedoeld. De periode van ingrijpen kan echter behoorlijk lang zijn. Neem bijvoorbeeld de opstelling van de ECB met de huidige geldverruiming die doorgaat tot het doel bereikt is, die bijna 2% inflatie. Een onbepaalde periode dus. De opeenvolgende USA Qe perioden besloegen 6 jaren.

Bovendien is over de long term effects van QE niets bekend, het is nog onbetreden terrein. Wat erover wordt geschreven is speculatief.

De spaarduur voor de gemiddelde spaarder is echter langer: 20 jaar zegt de ECB. Monetaire ingrepen van een centrale bank hebben daar dus geen invloed op.

"This time horizon is much shorter than that of the typical saver, as working life before retirement is around 40 years, and so the average horizon of savers may be seen as around 20 years"

In die twintig jaren zijn natuurlijk allerlei andere marktinvloeden aan het werk geweest,  inflatie, geldontwaarding, schaarste of overvloed van goederen, dus de marktwerking. Daarbij vergeleken heeft die 5 jaren span van monetaire maatregelen dus geen grote invloed.

Daarbij moet, vind ik, wel opgemerkt worden dat juist die kunstmatige inflatie van (tegen de) 2% een blijvende taak van de centrale banken is. Dat wil zeggen de prijsstabiliteit.  Dat die wordt vereenzelvigd met een alle jaren voortdurende 2% inflatie is een arbitraire keuze, geen vaststaand feit. Bovendien leidend tot een jaarlijkse prijsstijging van 2% en dus  jaarlijkse geldontwaarding van 2%.

Om die standaard  te handhaven gebruiken zij juist dat rentewapen met verhogingen en verlagingen. Zolang zij dit doen beïnvloeden zij wel degelijk de rente over onbepaald lange periodes. Alleen als de inflatie elk jaar bijna 2% bedraagt  door marktwerking grijpen de centrale banken niet in.

Verder moet opgemerkt worden dat ook in die 5 jaren reikwijdte spaarders hun geld op een andere manier zullen proberen te beleggen om toch een redelijk rendement te verkrijgen en zo de marktwerking verstoren. Lage rentes noden ook tot overmatig lenen en kunnen zo opgeblazen assets waarden creëren die bij barsten een grote crisis kunnen veroorzaken. Als voorbeeld de Spaanse huizenbubbel.

Hierbij is een spaarduur van twintig jaar geen relevant gegeven.

Tenslotte als zo'n monetaire rentepolitiek tot negatieve rentes leidt kan men met de klompen aanvoelen dat er iets mis is.

Bovendien houdt het artikel geen rekening met de door dat lage spaarrendement ontstane andere inzet van spaargelden. Die andere inzet is de oorzaak van o.a. bubbel problemen. Zowel de rentepolitiek als de geldverruiming hebben wel is waar onbedoelde maar toch zeer duidelijk aanwezige bijverschijnselen die de economie wel degelijk sterk beïnvloeden. Om enkele te noemen, te gemakkelijk en excessief lenen, geld stuwen naar aandelen beurzen, opdrijven asset prijzen, daling wisselkoersen, speculatieve investeringen voor hoger rendement,  koopdrift (bijvoorbeeld auto's, huizen), en voor staten en bedrijven achteroverleunen, niet hervormen en  niet innoveren.

Een ander aspect van de geldverruiming dat zelden genoemd wordt is dat het in feite toekomstig vrijkomend geld nu gebruiken is. De ECB koopt immers obligaties en andere door assets gedekte waardepapieren op. Deze zullen in de toekomst, na afloop van hun looptijd, verzilverd dus betaald moeten worden.

Dat geld wordt in plaats van in de toekomst nu uitgegeven door de ECB aan de banken ter herinvestering. Maar de verrekening komt toch op de vervaldatum als de ECB dat geld ontvangt van de debiteuren en het uit de circulatie moet nemen omdat het al eerder door de ECB is uitgegeven.  Dan is dat geld dus niet meer aanwezig. De FED doet dat echter nog  niet en koopt, voor zover ik weet, nog steeds onmiddellijk nieuwe obligaties op zodat de ruimere hoeveelheid geld blijft bestaan. Dat kan tot in het oneindige doorgaan.

Maar het principe is dat er niet blijvend meer geld in omloop blijft maar dat dat wordt ingenomen door de centrale bank. Steriliseren. Eerst verruiming dus en dan krimp naar de begintoestand. Dat is de theorie.

Misschien is het ook wel nuttig om naar het nut van dit rentewapen (en in feite ook de geldverruiming) om de inflatie op nabij 2% te houden. Nu in 2015, dus ruim binnen die vijf jaren van invloed van monetaire interventies, is in de USA de grens van deflatie weer bijna bereikt.

In het VK is de deflatiegrens nu reeds overschreden na jaren van geldverruiming.

Dat wil dus zeggen dat de QE in de USA en het VK niet (en nooit)  erin geslaagd zijn om binnen die vijf jaren reikwijdte de inflatie op bijna 2% te brengen en te houden. The proof of the pudding is in the eating. Het echte doel wordt dus niet bereikt maar de onbedoelde bijwerkingen hebben juist wel duidelijk een belangrijk effect.

Wat meestal aan het oog ontgaat is dat de economie geen exacte wetenschap is en dat er naast wat men de mainstream economy pleegt te noemen ook andere stromingen en theorieën  in de economie bestaan.

Natuurlijk wordt er gebruik gemaakt van technieken uit de exacte wetenschappen. In de economie behoeft echter 2+2 geen 4 op te leveren. De economie berust op de waarnemingen van gebeurtenissen in het verleden of heden en op grond daarvan voorspellingen voor de toekomst.

Oneerbiedig gezegd doet hij me wel eens denken aan de t.v.weersverwachtingen.

Meer tijd wordt er besteed aan het bespreken van hoe het weer in werkelijkheid  is geweest en de redenen waarom de weersvoorspellingen niet zijn uitgekomen dan aan de nieuwe weersverwachting die weer gebaseerd  is op waarnemingen waarvan de meteorologen  aannemen dat die tot het uitgesproken resultaat zouden moeten leiden. Maar neem voor alle zekerheid een paraplu mee.

Maar dit zijn alleen maar overpeinzingen van een hobbyist. For my (dis)pleasure only.