Maak de veiligheidsgordels vast,

er is turbulentie

We hebben een turbulente week achter de rug, zowel wat weer betreft als economie en beurzen.

Nadat we nauwelijks gewend zijn geraakt aan de voorspellingen dat de olieprijzen gezien de economische ontwikkelingen de komende tijd alleen maar zouden blijven dalen zien we tot onze grote verbazing bij een verlaging van de economische groei prognoses voor de komende tijd ineens een stijging , ja,  van die olieprijzen.

Terwijl we nu al een flink aantal maanden bezig zijn met een grootse campagne om door elke maand voor 60 miljard euro waardepapieren van de banken op te kopen om de inflatie omhoog te bengen zien we dat niet gebeuren.  Lage olieprijzen, dalende grondstoffenprijzen, ze brengen de burger vreugde want die hebben meer te besteden door die lage prijzen maar doorkruisen de model voorspellingen van het ECB. Waar dat geld overigens naar toe gaat is raadselachtig want tezelfdertijd doet Juncker pogingen een investeringsfonds van de grond te  krijgen (met geleend geld natuurlijk) om te investeren in de eurozone industrie. Waar gaan dan die 60 miljard elke maand naar toe, ik blijf het me afvragen.

Om de verwarring nog wat te vergroten onstaat omdat China mee wil doen aan de currency war en de yen devalueert omdat de exporten naar Chinese zin teveel teruglopen en de groei daardoor wat afneemt terstond een beurspaniek die de koersen doet weg vallen maar die door toezeggingen van FED en ECB om steun te verlenen weer in een week tijds bezeworen is. Wij moeten dus geloven dat de economie (die bepaalt immers de beurskoersen) inzakt en weer opveert als een duiveltje in een doosje.

De heer Fischer van de FED  bezweert ons bij zijn toespraak in Jackson Hole dat hoewel de inflatie in de USA nog maar steeds niet op dat 2% peil is dat zeker zal gebeuren door een naijleffect en dat dus een renteverhoging daar niet op hoeft af te ketsen. De modellen zeggen het.

Om in een ander vaarwater te komen, NOS weerman Peter Kuipers Munnek en het KNMI delen ons mede dat het ijs op de noorpool de laatste dertig jaar met 65% is geslonken door de opwarming van de aarde die aan de Noordpool nog harder toeslaat dan elders. De modellen zeggen het. We moeten dus aannemen dat als dat zo doorgaat we over zo'n twintig jaar daar overal kunnen rondvaren. Er zijn trouwens oudere voorspellingen die dat nu al mogelijk zouden maken als ze waren uitgekomen.

In ieder geval wat de beurzen betreft kunnen we dus veilig opmerken dat de analisten en economen (op die groep na die al jaren stellen dat in 2015 de grote crash zal plaats vinden en dit misschien  een soort generale repetitie zullen vinden) deze deuk niet hebben zien aankomen en in hun modellen hebben kunnen voorspellen.

Wat dat betreft neemt de weerstand van economiestudenten tegen de inhoud van hun curriculum gestadig toe. De kritiek dat de studie veel te smal is en tal van zaken die de economie beinvloeden zelfs niet noemt. Sinds de opkomst van de econometrie is de ontwikkeling van die mathematische economie steeds meer de kern van de studie geworden. Het is als een paard met oogkleppen, wat buiten het zicht valt doet er niet toe.

We kunnen dat prachtig (of misschien juist vol treurnis) zien in de voorwaarden van de derde Griekse bailout. Die zijn gecentreerd op het bereiken van een primair begrotingsoverschot van 3,5% gedurende een aantal tientallen jaren. Want als dat wordt volgehouden is de Griekse schuld houdbaar want dan kan het land zonder steun van buiten doorgaan en zelfs de schuld gaan aflossen. Die 3,5% wordt gesteld als voorwaarde waaraan Griekenland  moet voldoen.

Om dat te verzekeren moet de BTW worden verhoogd, de pensioenen verlaagd en vertraagd, om maar twee van de voorwaarden te noemen. Lukt het dan nog niet dan nog meer bezuinigingen want er moet groei zijn en lage overheidsuitgaven (dus zwaardere lasten voor de burger en bedrijf) om die 3,5% te behouden. Dat die lastenverzwaringen er juist toe zouden kunnen leiden dat die 3,5% (in de eurozone economie als geheel al pragmatisch gezien een onmogelijkheid) niet wordt bereikt en gehandhaafd wordt niet in aanmerking genomen noch de mogelijkheid dat door bijvoorbeeld een trager groei van de wereldeconomie (zojuist voorspeld, trouwens) de 3,5% alom onhaalbaar zou worden.

Want, de modellen en de berekeningen erdoor uitgevoerd krijgen de status van een werkelijkheid in plaats van een veronderstelling die uit zou kunnen komen als alle omstandigheden gunstig zijn. Want zodra de invoer in de modellen wijzigt wijzigt ook de uitkomst.

Eenzelfde schijnzekerheid proef ik in de toekomstplanning van de eurozone en de EU. Iedereen is het er nu wel over eens (hoewel wat verholen) dat er lidstaten zijn die simpelweg niet mee kunnen komen in die eurozone. Wat de oorzaak is interesseert kennelijk niet want de oplossingen die gezocht worden pakken die oorzaak niet aan maar alleen de symptomen.

De heer Coeure, Frans lid van het bestuur van de ECB heeft een interview aan een Duitse krant gegeven en een toespraak gehouden. In beide vermeldde hij dat tot nu toe in feite bij elke crisis een verandering in de eurozone tot stand kwam, crisis gedwongen. Impliciet dus niet in een totale structuur verpakt. In plaats daarvan moest er een gewone niet crisisgestuurde ontwikkeling komen waarbij een structuurverandering tot stand kwam. Hierbij doelde hij, maak ik uit zijn woorden op,  op bijvoorbeeld het voorstel van de vijf presidenten van de EU (!) en onafhankelijk daarvan door de Franse president op een aparte bestuurslaag voor de eurozone. Hijzelf noemde het EU parlement en een Ministerie van Financiën. Afgezien van het feit dat dat niet alleen niet vermeld wordt in de Verdragen maar er zelfs tegenin gaat, is zo'n constructie zinloos.

Want je lost het het probleem van totaal verschillende talen, wetgevingen, economieën niet op door ze onder één parlement te stoppen.  Dat is een typisch modelmatige truc. Stop ze in hetzelfde model en het werkt. Niet. En bovendien heeft  het EU parlement wel banden met de eurozone, maar die bestaat eigenlijk niet volgens de verdragen en is in een onderonsje bijeengebonden door een intergoevernementale  b.v. het ESM. Dat ondervond Varoufakis toen hij vroeg of de eurogroep vergadering wel een statement kon doen uitgaan zonder Griekenland. Hij kreeg toen te verstaan dat de eurogroep geen status had en dus ook geen reglement.

Maar wat moet het machteloze EU parlement met een groep lidstaten die reeds de euro ingevoerd hebben en een eigen Centrale Bank hebben. Alleen een volslagen parlement met wetgevende bevoegdheid en recht van initiatief waardoor de parlementen van de lidstaten een zeer beperkte bevoegdheid over zouden houden zou dat kunnen. Maar in dat geval zou de gehele EU de euro moeten invoeren en dezelfde wetgeving. Met andere woorden een Federale Europese Staat.

Krijg dat eens de regeringsleiders en parlementen door de strot gedouwd, afgezien van de groeiende weerzin bij de bevolkingen tegen de EU.

Natuurlijk is het wel een oplossing in die zin dat via geldstromen bepaald door dat parlement en Ministerie de manco's kunnen worden verhuld. Maar het is geen oplossing van het probleem, integendeel want het neemt de nijpende noodzaak van aanpassing weg.

Een fiscale unie is onwerkbaar door het verschil in (sociale) wetgevingen tussen de lidstaten. Dan is er geen zicht op de bestedingen. Nu al is  er geen enkel inzicht in en harde controle op de naleving van het S&G Pact. Laat staan wanneer het geld toch wel binnenkomt.

Schauble's oplossing, een super functionaris, die alle volmachten heeft om naleving van de bepalingen van het S&P pact  af te dwingen en dat ook doet (in tegenstelling tot de Commissie die die taak nu heeft maar dat niet doet) zou de juiste zijn als inderdaad de austerity aanpak de juiste is. Maar dat wordt steeds sterker betwist, niet te verwonderen juist door die lidstaten die zich of onttrekken aan de echt noodzakelijke hervormingen of daar niet toe in staat zijn door tegenwerking van maatschappelijke groeperingen.

Maar uit de woorden van Coeure moet je toch wel opmaken dat door crisis afgedwongen of  daardoor opportuun gemaakte ad hoc maatregelen niet de EU op de duur houdbaar (of duurzaam als je dat woord mooier vindt) gemaakt kan worden.

Ook wat dat betreft had Veroufakis gelijk toen hij zei dat als je eenmaal een Monetaire Unie bent binnen gekomen er geen redelijk mogelijke weg terug meer is. Die brug zei hij is achter je ingestort. Of hij dat vriendelijk bedoelde, dat instorten, weet ik niet.

Dus wat?