ons leven en de economie

We leven in een wereld met een bevolkingsgrootte van 7 miljard mensen die in 2100 naar schatting nog verder tot 11 miljard mensen zal zijn uitgegroeid.

Nu al leeft 54% van die zeven miljard mensen  in steden en in 2050 zal dat naar verwachting 66% zijn. In totaal ongeveer 6 miljard mensen.

De wereld is verstedelijkt. Mensen trekken al meer dan honderd jaar van het platteland naar de steden om werk te vinden.

Wat is voor die zes miljard mensen de meest essentiële behoefte.

Water en voedsel. Zonder water sterf je binnen een week, zonder voedsel duurt het wat langer.

Maar de allerbelangrijkste factor voor water en voedsel is energie, electriciteit.

Zonder energie is het onmogelijk het nodige water en voedsel te produceren en naar die zes miljard stadsbewoners te transporteren. De tijd van de spade en de waterdragers is voorbij. De menselijke energie van onze voorouders op het platteland  is vervangen door machines en nu al en steeds meer in de toekomst robots.

Ons leven in de natuur en direct van de natuur is voorgoed voorbij, al meer dan een eeuw.

Zonder voortdurende productie van electriciteit en energie is ook ons bestaan voorbij.

Onze voorouders konden de windenergie gebruiken voor de scheepvaart en windmolens  en met zonsondergang naar bed en bij zonsopkomst weer op.

Maar de industriële revolutie heeft daar een einde aan gemaakt en de mogelijkheid tot grote bevolkingsgroei en de concentratie in industriesteden en voortdurend energie om een 24 uurs maatschappij te scheppen.

In 1850 telde de wereldbevolking nog slechts 1,26 miljard mensen. Nu zes keer zoveel. En in 2100 haast tien keer zoveel. Voor hen moet er voedsel en water zijn. En voldoende energie, electriciteit om dat te produceren.

Dat valt niet meer terug te schroeven. Ons leven hangt er letterlijk van af.

Met energie moet je niet marchanderen. Energie moet er voldoende zijn, niet intermitterend maar onophoudelijk. Dat is van levensbelang.

Maar onze topbankiers zijn nu in Jackson Hole aangekomen voor hun jaarlijkse onderonsje.

Ditmaal staat Jackson Hole echt in de schijnwerpers. Er klopt iets niet. De toverdoos van de Centrale Banken is leeg, of werkt niet meer of er zit nog iets nieuws in dat nog niet is gebruikt of liever gezegd nog niet is geprobeerd.

Misschien zal de toespraak van Mevrouw Yellen morgen het konijn uit de hoge hoed toveren.

De kritiek op de monetaire politiek neemt toe.

En op de fiscale politiek die in de EU bijvoorbeeld ook aan theoretisch strenge banden is gelegd.

En het verweer dat zonder structurele hervormingen deze twee niet optimaal kunnen werken of zelfs dan geen oplossing kunnen bieden roept twee vragen bij mij op.

Structurele veranderingen kunnen juist door de fiscale politiek worden afgedwongen maar het keurslijf dwingt tot de austerity die in de verdragen door alle EU leden is onderteked.

De klacht van de centrale banken is dat structurele veranderingen uitblijven.

De oorzaak is naar mijn mening juist de monetaire easing die de noodzaak van die structurele hervormingen wegneemt door geld bij te blijven drukken om de schulden van de lidstaten, de staatsobligaties op te kopen. Door lenen zo goedkoop te maken met dat geld in overvloed dat staatsschulden steeds hoger konden oplopen zonder de rem van een afschrikwekkend hoge rente.

Maar de eurolanden profiteren zo van de lage rente en de overvloed aan geld dat de sociaal aangevochten impopulaire structurele hervormingen vooral van het arbeidsrecht en de bureaucratie onder het vloerkleed kunnen worden geveegd.

En zo kan de ECB geld bij blijven drukken en leningen zelfs met negatieve rente verstrekken maar is dat dweilen met de kraan open zolang daardoor die structurele hervormingen worden voorkomen.

Met andere woorden, de taak van de centrale banken, de prijsstabiliteit, de waarde van de munt dus, te bewaken door een axiomatisch ideale inflatie van 2% te bereiken wordt uitgerekt door geld bij te drukken en de rente omlaag te drukken om zo de economie te beheersen in plaats van te stimuleren.

En is die 2% wel de koopaanjagende stimulans die de centrale banken er in zien. In de EU zien we ondanks de uiterst lage inflatie en soms zelfs deflatie juist een toenemende vraag.

Kennelijk vindt men de lage prijzen juist een stimulans om te kopen omdat door die dalende prijzen de koopkracht toeneemt.

En koopkracht is het magische woord, niet inflatie.

En de neutrale inflatie waarbij de economie voortkabbelt is voortdurend laag en toont geen enkele neiging tot stijgen.

Zo suggereert men nu het inflatiedoel van 2% naar 4% te brengen om zo meer rente spelingsruimte te hebben.

Een andere suggestie is het doel te switchen van inflatie naar nominale groei (dus ongecorrigeerd voor inflatie/deflatie.

De FED is waarschijnlijk de belangrijkste Centrale Bank.

Zij speelt al tijden met een renteverhoging maar stelt die steeds uit. Zou die nu komen. Want alle doelstellingen die daarvoor gesteld waren zijn bereikt.

Maar toch worden steeds de prognoses verlaagd.

De groei van 2,5% naar 1,8% binnen vier jaren.

En de eis van 6% werkeloosheid voor renteverhoging is bijgesteld tot 4,7%.

En dus blijft de vraag wanneer zal de FED de rente (zij het met een fractie) gaat verhogen. Of niet.

Ook daar wordt in Jackson Hole op gewacht.

En de bank van Japan en natuurlijk ook de ECB zullen aan het woord komen om de resultaten van hun enorme geldverruiming en voor de ECB negatieve rente politiek te verklaren.

En de FAZ stelt daarom de pregnante vraag: hebben we nog wel de juiste theorie om de wereld te begrijpen.

Alle oude zekerheden lijken langzamerhand niet meer te bestaan.

Die Welt snijdt een thema aan waar ik al eerder over heb gedacht en geschreven.

Door de aankopen van de Japanse Centrale Bank schreef ik wordt de CB in feite de eigenaar van bijna de totale staatschuld van Japan. Dat kan omdat een centrale bank geld kan bijdrukken. Natuurlijk moet dan de staat de rente aan de bank betalen maar die rente is winst voor die bank en dus ook voor de staat.

En de bank kan bij aflossing van de schuld onmiddellijk de nieuw ontstane schuld opkopen zodat afbetaling een theorie zou worden en de schuld nooit wordt afbetaald. De staat Japan zou dus in feite schuldenvrij zijn.

Die Welt schrijft nu dat dat ook in de Eurozone zou kunnen gebeuren en berekent in hoeveel jaren elk euroland dan schuldenvrij zou zijn.

Nu is de ECB nog gebonden aan bepaalde regels, zoals minimum rente en solvabiliteit, bij het opkopen van de staatsobligaties en het percentage.

Maar regels kunnen veranderd worden en zo zou de ECB in feite alle staatsobligaties, dus alle schulden van alle eurolanden kunnen opkopen.

Maar in tegenstelling tot de CB van Japan heeft de ECB met negentien landen in plaats van een enkel land te maken.

En elke lidstaat heeft een aandeel in de ECB gekoppeld aan zijn GDP.

Stel dat de ECB inderdaad in de loop der jaren om de inflatie op 2% te brengen al die staatsobligaties opkoopt. Die obligaties hebben een hoge koers door de garantie van de ECB en een lage rentelast.

Stel dat een zwak land dan uit de Eurozone treedt omdat het niet langer de austerity economisch kan dragen.

Op dat moment zijn de obligaties van dat land niet meer gedekt door de ECB garantie en dus vrijwel waardeloos.

Het verlies wordt dan naar rato door de andere eurolanden gedragen. Maar dat geeft niet want de ECB drukt dat geld bij.

Maar dat betekent dat de eurozone nooit zou kunnen worden opgeheven omdat ieder land dan naar rato aansprakelijk zou zijn voor de daardoor enorm hoog geworden balans van de ECB.

Een financiële ramp.

Natuurlijk is dat een uiterst onwaarschijnlijk scenario maar niet onrealisisch.

Ik vraag me soms af of de economie nu een proeftuin voor de centrale banken is of zijn ze een steunpilaar..

Want uit de resultaten valt eerder het eerste te vrezen dan het tweede te hopen. Maar ik ben maar een leek.