O Tempora O Mores

De zomer komt er aan, en met de zomer het mooie weer om de oversteek naar de EU te maken vanuit Afrika en Turkije. Italië heeft dit jaar al haast 38000 migranten opgevangen en uit zee gered, Griekenland  156000, bij elkaar tegen de 200.000.  Een derde van hen zijn kinderen, lees ik. Meer dan 1300 zijn er verdronken. En het seizoen begint nu pas. Dat de een op een uitruil van geen kanten loopt voorspelt niet veel goeds. De opvang schiet op alle fronten tekort, er wordt teveel geëist. Er is geen allesomvattend plan, er is geen aanstalten om beperkingen in te voeren en verdragen aan te passen. Bulgarije stuurt migranten terug naar Griekenland. Een veeg teken.

Ik vraag me trouwens wel eens af hoe het nu zit met die visum vrijheid voor de Turken. Ik begrijp iets niet. Bij de zakelijke overeenkomst met Turkije is visumvrijheid beloofd. Dat is voor Turkije kennelijk heel belangrijk. Dat wilden ze hebben voor juli of juni dit jaar. Tot nu toe hadden ze die vrijstelling niet gehad omdat ze niet hebben  voldaan aan die 72 eisen ervoor. Hadden ze daaraan voldoen dan hadden zij die visum vrijstellling so wie wo gekregen, nietwaar. Of er nu een "één op één" overeenkomst was of niet. Waarom dan opnemen in die overeenkomst? Dat had toch geen zin als het om die 72 voorwaarden ging want daar moeten ze na die overeenkomst ook aan voldoen. Dus overeenkomst of niet, die 72 voorwaarden staan er. Er gaat zelfs een technische overleggroep naar Turkije om erover te spreken. Dat snap ik ook niet. Die voorwaarden zijn toch duidelijk. Maar ik ben maar een leek.

Er  is iets aan het gebeuren op het wereld financiële en economische front. Een tweetal economen van het IMF heeft een doorwrochte studie gepubliceerd over kapitaal stromen, monetaire en fiscale politiek en structuren. Heel interessant omdat het aan de deuren van een aantal heilige stimulatie huisjes rammelt. Daarover later wat meer.

Maar ook het G7 overleg heeft wat opgeleverd.

De G7 waarover ik al sprak is zoals verwacht met een sisser afgelopen. Niets is echt besloten behalve dat volgens de G7 een Brexit slecht voor de wereldeconomie zou zijn. Monetaire politiek is niet toereikend, fiscale politiek moet losser als er ruimte voor is en structurele hervormingen moeten worden doorgevoerd. Business as usual. En sancties tegen Rusland blijven bestaan.

Maar een bijverschijnsel was eigenlijk het meest interessante en veelzeggenste.

Tijdens de G7 kreeg Martin Selmayr, hoofd van het kabinet van Juncker, het kennelijk op zijn zenuwen toen hij een schrikbeeld moet hebben gehad. Want hij twitterde:

#G7 2017 with Trump, Le Pen, Boris Johnson, Beppe Grillo? A horror scenario that shows well why it is worth fighting populism. #withJuncker.

Deze tweet heeft een hoop stof doen opwaaien. De Commissie behoort boven de partijen te staan en om deze namen te noemen en daaraan te verbinden dat ze bestreden moeten worden roept wel wat vragen op. Wat is "bestrijden" en wat is populisme. Dat laatste is eenvoudig te definiëren: populisme is alles wat indruist tegen de ideeën van de EU. Maar bestrijden. Wat houdt dat in.

Want deze uiting moet in een bredere context worden gezien.

Want volgens de Deutsche Wirtschaft Nachrichten moet het Europees Parlement partijen die niet "de waarden van de EU" vertegenwoordigen bestraffen. Het idee komt uit de hoek van de EU socialisten. Het is de  bedoeling te voorkomen, dat "rechtse radicale of vreemdeling vijandige" elementen in het EP komen. Het invoeren van een soort democratie die geen afwijkende meningen tolereert. Die sancties zouden zijn het inhouden van de subsidies waar de partijen in het EP recht op hebben. Zo zou hun inbreng bemoeilijkt kunnen worden. Dat zoiets een wel heel vreemde interpretatie van democratie is wordt uit het oog veloren. Gelukkig nemen andere partijen in het EP deze gedachtengang van de socialisten niet  over.

Want Polen is na de verkiezingen waar de EU getrouwe regering werd vervangen door de EU met wantrouwen gevolgd. Het loopt zelfs kans door de EU aangepakt te worden omdat het de waarden van de EU "the rule of law" niet zou nakomen. Worden daar weer de waarden va de EU mee bedoeld.

Polen laat nu weten dat de EU niet moet proberen een Superstaat te worden. De minister van buitenlandse zaken waarschuwt voor te veel Europa en stelt dat de landen eindelijk meer rechten moeten krijgen. Hij uit duidelijke kritiek op de de vluchtelingen politiek van Mw Merkel en op de zaak Jan Böhmermann. Problemen moeten op het laagst mogelijke niveau opgelost worden. Er is nieuw nadenken over de toekomst van Europa nodig. De reflexmatige eis naar meer Europa bij elke uitdaging is fout.

Ook over de Brexit komt in de EU meer los. Tot nu toe was er een fulmineren tegen de Leave voorstanders vanuit de EU en dreigen. GB zou uitgesloten worden van de single market, GB zou bestraft worden, werd beschouwd als een deserteur en zou tegengewerkt worden. Het was alsof GB ten onder zou gaan.

Maar langzamerhand breekt het besef door dat ook voor de EU een Brexit negatieve  economische gevolgen zal hebben. Enige tijd geleden rapporteerde Nederland al dat bij ons een Brexit behoorlijke economische schade zou veroorzaken. Bijvoorbeeld veel Britse export naar de wereld gaat via de Rotterdamse haven. Nu komen ook uit Duitsland berichten dat daar de industrie behoorlijk zou lijden onder een wegvallen van de Britse markt. Ook Denemarken vreest dat zijn economie zal lijden onder een Brexit. Langzamerhand begint dus het besef door te dringen dat het iets meer is dan GB bestraffen voor desertie. Er zijn al geruchten dat er overleg plaats vindt in Brussel ter voorbereiding van wat te doen in het geval dat. Natuurlijk wordt er ontkend dat er een plan B in voorbereiding zou zijn.
Overigens zouden noch de EU noch de Britse economie lijden indien GB binnen de bestaande handelsverdragen zou blijven. Maar Brussel zal liever schade ondervinden dan dat toe te geven, dunkt mij.

Het is typerend dat gedurende de laatste jaren in de handel tussen GB en de rest van de EU er  een toenemende grotere export naar dan import uit GB tot stand kwam. Dus bilateraal is een Brexit voor de EU schadelijker dan voor GB als het uit de single market wordt gezet. Maar natuurlijk is de Britse handel met Europa minstens 40% van het totaal.

Het is dus niet zo dat de EU vanuit een overweldigende machtspositie GB is de greep houdt. Het is daarom ook voor mij onbegrijpelijk dat ten eerste Cameron zo weinig eisen heeft gesteld en ten tweede dat de EU zelfs daarbij blijk gegeven heeft de unieke positie van GB in de EU als vrijwel het enige lid dat de euro nooit zal invoeren niet op waarde te schatten.

Wat ook opvalt is de waarschuwing bij een Brexit voor een domino effect. Dat moet het meest te denken geven. Wat houdt de EU eigenlijk bijeen als het uittreden van één lidstaat een domino effect zou kunnen hebben. Dat gevoel betekent dat er iets fundamenteel mis moet zijn met de EU dat zo'n gevaar dreigt.

Bekijk dit alles in het licht van die alarmerende tweet. In de ogen van de EU is populisme alles wat tegen de visie van de EU elite ingaat.  De sterk groeiende wens naar minder zeggenschap van de EU en meer zeggenschap voor de lidstaten en het verwerpen van het streven naar een Europese Superstaat en het stellen dat de eurozone een economisch en financiëel onmogelijk project is, een verzet tegen de Brusselse bureaucratie, een verwerpen van de financiële politiek van de EU. Dat is populisme en dat moet dus bestreden worden. Waardoor het is ontstaan doet er niet toe.

Het zou, zo denk ik, verstandiger zijn de opkomst van nationalistische partijen die de EU minder macht willen overlaten, te zien als een teken dat de centraliserende politiek van de EU contra productief werkt. Kijk naar Oostenrijk, een goed lid van de EU waar 50% van de bevolking een eurosceptische nationalistische president wil hetgeen slechts voorkomen kan worden door tegenstemmers van alle andere partijen te bundelen. Kijk naar Polen waar een eurosceptische regering is gekozen. Kijk naar Griekenland waar door financieel geweld een EU sceptische regering onmachtig is gemaakt. Kijk naar Italië, Spanje en Portugal waar nationalistische partijen snel groeien. Finland dat openlijk voor en tegens van de euro bespreekt, Frankrijk met Mw Le Pen, Nederland met de PVV en tenslotte Groot Brittannië waar voorlopig zowel Remain als Leave aantonen hoe diep de onvrede is.

Een houding van bestrijding door bestraffing van andersdenkenden zoals de socialisten in het EP zouden wensen doet echt denken aan de opmerking van Plato dat democratie het dictatorschap van de meerderheid is.

En dat is nu juist de vrees die in Groot Brittannië leeft.