Een misschien woest speculerende blik op een ongewisse toekomst.

Davos is weer achter de rug, Brexit onderhandelingen geven weer aan dat globalisering (economisch gelukkig) nog alleen maar bestaat in multi of bilaterale handelsovereenkomsten en er nog altijd voor de eigen economie beschermende invoer rechten zijn.

Want bij een echte handels globalisering zou er geen probleem zijn tussen EU en de UK en de handel op de huidige voet worden voortgezet.

Maar handelsovereenkomsten bevatten ook andere voorwaarden en dat geldt ook voor de single market.

In mijn vorige blog heb ik op mijn leken wijze nagedacht over het belang van menselijke arbeid en de dubbele functie van de mens als leverancier van arbeid en tevens als consument, koper van de eindprodukten.

Machines hebben de arbeid voor de mens vergemakkelijkt en zijn produktiviteit verhoogd en hebben daardoor economische groei mogelijk gemaakt, de koopkracht van de werknemers opgevoerd.

Maar steeds stond de mens daarbij centraal, de machines waren zijn hulpmiddelen.

Bij robots ligt dat anders, zij nemen de taak van de mens geheel of gedeeltelijk over.

De mens hoeft niet meer centraal te staan, de robots zijn binnen hun takenpakket zelfstandig.

Hoe zou dat in de toekomst uitpakken……

De robots nemen alle arbeid over

Ik stel me de extreme situatie voor dat de robots de mens overbodig

maken, zelfdenkend en zelfontwikkelend zijn.

Het meest vergaande scenario dat de AI wetenschappers ons voorhouden.

Een afschrikwekkend science fiction verhaal.

Hoogst onwaarschijnlijk maar als werkhypothese toch wel het overdenken van de gevolgen ervan waard.

In de hiervoor getoonde opstelling is dat het geval.

Vanuit het kapitaal gaat er geen geldstroom meer naar de menselijke arbeid, uitsluitend naar robots en door robots gestuurde machines.

Er zijn twee gevolgen.

De mens heeft geen inkomen meer uit arbeid en is dus van de overheid afhankelijk voor zijn levensonderhoud.

Maar de geldstroom menselijke arbeid naar overheid droogt eveneens op.

Omdat er geen geld meer kan stromen van menselijke arbeid naar consumptie, de verkoop van de eindprodukten, loopt de gehele cyclus in het honderd.

Ook het kapitaal raakt zijn inkomsten kwijt.

Het heeft geen zin te produceren als er geen afnemers zijn.

De mens heeft zijn dubbelfunctie: arbeid en eindprodukt kopen verloren.

Zo wordt het in het schema voorgesteld.

Natuurlijk is dat een uiterst extreme voorstelling van de toekomst maar het geeft het principe aan: robots en machines ontvangen geen loon (naast natuurlijk dat ze geen arbeidstijden hebben, niet ziek worden of staken)

Maar verder nadenkend lijkt het logisch  dat er minder extreme ontwikkelingen zullen zijn die wel niet de financiële gevolgen van een totale robotisering hebben maar wel degelijk de geldstroom naar de overheid uit menselijke arbeid en financiële afhankelijkheid aan de overheid beïnvloeden door grotere inzet van robots.

Neem bijvoorbeeld tussen  50% en 80% robotisering (de percentages door experts geopperd) die zo de balans tussen kapitaal en arbeidsinkomsten totaal verstoren.

Menselijke arbeid levert de overheid geld op via o.a. loonbelasting.

Het eindprodukt levert de overheid geld op via de btw.

Maar robots en machines ontvangen geen loon en leveren de overheid dus geen loonbelasting op.

En, laat ik er eens over nadenken dat indien robots 50% van het nu door menselijke arbeid verrichte werk overnemen, dus de lage schatting, dat inhoudt  dat  voor die 50% andere productieve arbeid gecreëerd moeten worden.

Los gezegd werk dat leidt tot een hogere btw waarde, dus niet werk in sectoren waar geen waardevermeerdering optreedt, hoe belangrijk geen btw verhogend werk ook maatschappelijk moge zijn.

Zoals ik de arbeid/kapitaal verhouding hierboven heb geschetst ging ik uit van een gesloten systeem, een autarkisch geheel waar alles binnen dat systeem plaats vindt.

Maar in een globaal systeem waar handel tussen de deelnemende landen plaatsvindt in een verband van multilaterale of bilaterale handelsovereenkomsten en deelname aan de WTO (World Trade Organisation) met een scheidsrechtersrol, want echte globalisering zonder handelsbelemmeringen bestaat nog niet, is de situatie gecompliceerder.

Eigenlijk zien wij daardoor in de huidige tijd al zonder grote robotisering al een zij het geringere verstoring van de balans arbeid/ kapitaal.

Door  verplaatsen van productie naar goedkoper producerende buitenland  ziet men dat de banen die voor die verdwenen productiebanen in de plaats komen vaak minder betaald worden.

We zien dat de balans tussen manufacturing en service zo steeds verder verschuift naar de dienstensector.

We zien dat regios die voorheen bloeiden door de aanwezige industrie nu een kwijnend bestaan hebben.

Dat lijkt een van de oorzaken te zijn van de toenemende kloof tussen rijk en arm in het algemeen en de onvrede hierover in de USA.

Maar in de USA is er een zeer geringe werkloosheid (eigenlijk werkzoekenden waardoor een scheef beeld van de echte werkloosheid wordt gegeven, de drop outs blijven buiten beschouwing).

Maar indien er niet voldoende andere werkgelegenheid geschapen kan worden komen veel werknemers in een werkloosheid situatie terecht waardoor ze voor rekening van de overheid komen, een overheid die juist aanzienlijk minder belastingopbrengst krijgt door het afnemen van die werkgelegenheid.

Een ander gevolg is dat de koopkracht zal afnemen waardoor de verkoop van de eindproducten economie afgeremd wordt en de kapitaalverschaffers daardoor minder rendement op hun kapitaalinbreng krijgen en de overheid minder belasting van de bedrijven.

Als afsluiting van deze nachtmerrie overdenkingen lijkt het mij dat robots niet plaatsgebonden zijn en dus gerobotiseerde productie units gesitueerd zullen worden in gebieden die de laagste electriciteitskosten hebben.

Daardoor zal apart belastingheffen op gerobotiseerde arbeid een groot probleem worden, zeker in een eventuele wereld met globale vrijhandel.

In een wereld met een zeker protectionisme zou import heffing bescherming kunnen bieden.

Zo’n robot/mechanische belasting en/of heffing zou  immers voor de overheid een  compensatie zijn voor de gederfde belastingopbrengst van menselijke arbeid en een arbeidsloos inkomen kunnen verschaffen aan de ex werknemers.

Zo’n belasting zou weer de vraag doen ontstaan of menselijke arbeid in goedkope lonen regios in dat geval misschien voordeliger zou zijn dan robot arbeid.

Ik sluit de ogen.