Oxymoronic toekomst

Wat zijn de uitspraken van ministers waard?

Als PvdAer vindt minister Dijsselbloem dat de belastingen voor bedrijven  in Nederland omhoog moeten.

Als Minister van Financiën vindt hij dat ze juist omlaag moeten.

Als voorzitter van de eurogroep zal hij ongetwijfeld vinden dat er voor de eurozone een uniform tarief zal moeten zijn.

Wiens broek men draagt…..

Maar wat moet de gewone man, de kiezer er nu van denken.
Maar het is wel verklaarbaar in een toekomstbeeld.

Onverwacht loopt de inflatie in Duitsland op.

Of misschien toch niet onverwacht.

In Groot Brittannië wordt immers ook al gewaarschuwd voor een oplopende inflatie door de daling van de koers van het pond ten opzichte van de dollar.

De export neemt erdoor (zij het tijdelijk) toe maar de binnenlandse prijzen voor ingevoerde producten stijgen.

Datzelfde vindt in de eurozone plaats.

In de loop der laatste jaren is in de EU de euro mede door ingrijpen van de ECB met 20% gezakt ten opzichte van de dollar.

Ook hier stijgen dus de prijzen van ingevoerde grondstoffen en olie en neemt de inflatie toe.

Nemen dan de prijzen ervan in dollars ook toe dan wekt dat dubbel uit.

Maar een geïmporteerde inflatie is anders dan een inflatie veroorzaakt door loonsverhogingen, daardoor grotere koopkracht, stijgende vraag  en daardoor prijsverhogingen.

Geïmporteerde inflatie leidt juist tot koopkrachtverlies bij gelijkblijvende lonen.

Door het doorgaan met bijdrukken van 60 miljard euros per maand en het opkopen daarmee van staatsobligaties en ondernemingsobligaties door de ECB wordt dat effect onderdrukt maar dat is tijdelijk.

Voeg daarbij de geleidelijk toenemende rente in de USA en het daardoor duurder worden van leningen.

Alleen een veel grotere economische groei dan nu kan het tij doen keren, een groei die aanzienlijk hoger is dan het begrotingstekort en die ook de nog veel te hoge werkloosheid sterk doet afnemen.

Maar sinds de invoering van de euro is er steeds het tegenovergestelde gebeurd gekoppeld aan steeds hogere lasten voor de werkende bevolking.

Met vergroten van de geldvoorraad en dus verkleinen van de waarde van het geld en het kunstmatig laaghouden van de rente hetgeen tot uitknijpen van de kleine spaarders leidt kan men alleen tijd winnen maar niet de groei omhoog dwingen.

En door die strategie is de schuldenlast van de eurolanden gestegen tot het tot de top van de hoogste staatsschulden in de ontwikkelde economieën behoort.

En hoe hoger de schulden hoe moeilijker financiële ruimte te scheppen voor investeringen en innovatie.

En kan de ECB ook al zou de inflatie de 2% naderen het QE programma met de lage rente strategie redelijk snel afbouwen en zo de zwakke eurolanden (de meerderheid dus) niet meer te steunen zonder ernstige consequenties voor die landen.

Maar wat staat ons in de verdere toekomst te wachten en hoe bereidt de EU zich daarop voor.

Een aspect.

Volgens demografen lopen landen zoals  Duitsland het gevaar dat door de terugloop van de bevolking de economie al in de nabije toekomst ernstig gevaar zal lopen door een dan falende arbeidsmarkt.

Alleen immigratie kan dat gat opvullen.

Maar volgens innovatieve ontwerpers zullen in de toekomst robots, en dat zijn alle computer gestuurde middelen,  tot volgens sommigen 85% van het werk dat nu door mensen wordt verricht overgenomen hebben.

Robots die ontworpen zijn om dat werk te verrichten, terwijl bij immigratie de binnenkomers moeten worden opgeleid om dat werk te kunnen verrichten.

Willen politici nu de binnenstroom van immigranten rechtvaardigen door te wijzen op de krimp in de autochtone bevolking en zijn zij zo tunnelvisie gevormd dat zij niet buiten hun gebied kunnen zien of geloven zij niet in de robotisering.

Maar al jaren, en in toenemende mate,  zien we dat inderdaad productiewerk in fabrieken en administratief werk wordt overgenomen door robots.

Snel voortgaande robotisering is geen luchtkasteel maar realiteit.

Banken, verzekeringsmaatschappijen, de service sector automatiseert in hoog tempo daarbij gesteund omdat de nieuwe generaties consumenten in de computerrevolutie zijn opgegroeid en zo aan de groei van de robotisering meewerken.

Of dat nu tot 50 of tot 85 % overbodig maken van menselijke arbeid leidt, het betekent een nieuwe industriële revolutie.

Zo zou het heel goed kunnen zijn dat in de toekomst een bevolkingsgroei alleen de consumptie, de vraag, zal stimuleren maar overbodig is bij de productie of dienstverlening.

Maar dan rijst de angstwekkende vraag op hoe de koopkracht voor die, voor de productieve economie overbodige mensen, grof gezegd, werklozen, op te brengen.

Want de nu ontslagen administratieve of productie medewerkers verdienen dan geen salaris meer en de staten zijn voor hun inkomen juist afhankelijk van de belastingen en heffingen op te brengen door de werkende bevolking en zijn verantwoordelijk voor de uitkeringen aan de niet werkenden.

Want hun  koopkracht is essentieel voor de productie want zonder vraag geen aanbod.

Nu is er nog, met de vooral in Nederland aantrekkende economie, ruimte op de arbeidsmarkt en kunnen de meeste door automatisering direct of indirect overbodig geworden arbeidskrachten in andere sectoren een baan vinden.

Misschien loopt het ook zo’n vaart niet en is het maar 50% werk dat door robots overgenomen wordt.

Maar dat maakt het niet minder rampzalig.

Of, zoals bij de industriële revolutie, verdwijnen er banen, maar komen er andere voor in de plaats. Maar daar bestaat veel twijfel over.

In een andere tunnelvisie leeft het terug dringen van het energie verbruik. Alternatieve energiebronnen moeten de traditionele fossiele brandstoffen vervangen en het verbruik van energie moet met vele tientallen procenten worden teruggebracht in de zeer nabije toekomst.

De Europese Unie is een voorloper in deze visie.

Alleen op deze manier kan de natuur in stand worden gehouden en de opwarming van de aarde worden gestopt.

Daarbij begeef ik me niet in de discussie of dat nu feitelijk juist is, maar geef alleen de visie en uitvoering daarvan aan.

Maar indien die 85% van robotisering verdringing van menselijke arbeid werkelijkheid wordt is zal juist de vraag naar energie enorm toenemen.

De menselijke energie wordt in stand gehouden door voedsel en water die beide door de natuur worden voortgebracht.

Robot energie moet echter worden opgewekt door andere energie bronnen die de daarvoor benodigde elektriciteit moeten leveren in de periodes waarin dat nodig is.

Door de robotisering zal de behoefte aan energie juist enorm toenemen in plaats van afnemen indien de robotiseringsvisie juist blijkt te zijn.

Robotisering en terugdringen van het energieverbruik zijn dan elkaars tegengestelden, de een sluit de ander uit.

Robotisering houdt in dat niet langer de kosten van menselijke arbeid maar de kosten van robotarbeid de concurrentie positie zullen bepalen.

Dat wil zeggen dat de prijs van energie de concurrentiepositie mede gaat bepalen.

Of de robots nu in de VS werken of in Japan of in een ontwikkelingsland, het is de energieprijs  daar die bepalend is.

Een daaruit voortvloeiend probleem is de belastingheffing.

Neem een onderneming die duizend werknemers ontslaat.

De onderneming moet investeren in de robots en de energiekosten ervoor betalen.

De onderneming bespaart echter niet alleen de salarissen van de ontslagenen maar ook de werkgevers bijdragen in de sociale lasten.

De staat echter ontvangt geen belastingbetaling over salaris van de ontslagenen maar draait wel op voor een groot deel van de sociale uitkeringen.

Een glimpje van dit probleem zien we nu in de VS waar de President Elect productie naar de VS wil terughalen.

De strategie daarbij is, naar ik met mijn lekenverstand vermoed,  de gelijkschakeling van de concurrentie.

Door invoerheffingen die de prijs van importproducten gelijk maakt aan die van  binnenlands vervaardigde producten ontstaat er een concurrentie op kwaliteit, niet op prijs.

Niet een verlaten van de globalisering maar regulering ervan.

En tevens een inkomstenbron voor de overheid om te investeren en uitkeringen te bekostigen en een middel voor banengroei.

Bij robotisering kan zo’n aanpak een beslissende rol spelen.

Daarover denk ik verder na.