de Centrale Banken dansen op de Muziek van de Aandelenbeurzen en omgekeerd

De gedachtengang  van een amateur over de financiele stand van zaken in de eurozone, een andere invalshoek. 

Terwijl nu niet alleen in Syrië de bevolking al jarenlang lijdt onder de strijd van door  de VS en het westen bewapende rebellenstrijders tegen het door Rusland en Iran gesteunde regeringsleger van Assad en de strijd van deze beide tegen IS en Turkije tezelfdertijd tegen de Koerden breken nu ook voor de inwoners van het Iraakse Mosul bange dagen of zelfs maanden aan nu het Iraakse leger met westerse steun de aanval heeft ingezet op dat laatste grote bolwerk van de IS.  Grote stromen vluchtelingen lijken al op gang te komen.

En IS is nog maar verdreven uit 25% van zijn veroverd gebied. 

En Rusland en de VS verwijten elkaar steeds dreigender hun rol in deze burgeroorlog en beide lijken overtuigd van hun eigen gelijk. 

Politiek die strijdt en bevolking die lijdt. 

Dat is altijd zo geweest.

Maar de EU heeft ook zijn zorgen. Vluchtelingen blijvende crisis, meningsverschil tussen Visegrad lidstaten en de Oude Garde, onenigheid over de aanpak van de euro tussen zuid en noord eurozone en een Brexit die twee scenarios kent, de harde breuk en het toegeven van beide kanten, maar met dat laatste de vrees dat er dan meer landen weg zouden willen uit de EU. En dan de beoogde three pronged attack op groei met de ECB in een hoofdrol

Enige weken geleden circuleerde het gerucht dat de ECB overwoog om de maandelijkse 80 miljard euro die zij nieuw bijdrukken om van de banken eurozone staatsobligaties te kopen en bedrijfsobligaties langzaam te gaan verminderen met bijvoorbeeld 10 miljard euro per maand tot in april 2017 de zaak zou zijn afgebouwd. Taperen voor de insiders.

Onmiddellijk reageerden de aandelenbeurzen ongerust, steeg de rente op de obligaties.

De ECB moest de geruchten snel ontkennen om de rust op de markt weer terug te brengen.

En dalen de koersen dan zijn daar steeds weer de Centrale Banken met het aankondigen van steun ingrepen om vervolgens de koersen weer te zien stijgen.

De rondedans van Centrale Banken en Markten.

Geen vreugdedans maar een danse macabre.

Maar officieel is er voor de ECB als enige echte doel van die QE en lage en negatieve  rente  het bereiken van de heilige graal, de 2% inflatie.

Maar net als de graal onbereikbaar.

Want steeds in het vooruitzicht gesteld voor de toekomst en dan weer uitgesteld.

Dit keer wordt dat 2019.

Voor de ECB gaat het (en niet alleen naar mijn mening) in feite meer om het steunen van de zwakke zuidelijke eurolanden dan om die 2% inflatie.

Dat heeft Draghi beloofd toen hij zei de euro kost wat kost in stand te houden. "Whatever it takes", zei hij in 2012.

Want alleen de obligatie opkoop politiek en de lage en negatieve rente politiek houdt die landen op de been, overigens zonder uitzicht op verbetering van hun economie.

Natuurlijk moet er een verband bestaan tussen de op onnatuurlijke wijze laag gehouden rentelast voor staatsobligaties voor de eurolanden en hun torenhoge staatsschulden vergeleken met die van de meeste andere ontwikkelde wereld economieën.

Meer dan 90% voor de eurozone als fictief geheel.

Door die lage rentelast konden de schulden van de zwakke eurolanden veel hoger stijgen dan bij normale rente tarieven mogelijk zou zijn geweest, stijgen tot soms ver boven de 100%.

Zo hoog dat er nu geen enkele ruimte is voor een fiscale lossere politiek voor die hoge schulden landen.

Een ander gevolg is de invloed ervan op structurele hervormingen.

Door die monetaire steun en lage rente is de noodzaak voor structurele hervormingen op de lange baan geschoven en door hogere schuldvorming vervangen.

Bij een normale rente vorming hadden die landen nooit zo'n hoge schuld kunnen opbouwen.

De rente zou steeds verder gestegen zijn (kijk naar Griekenland voor de bailout) zodat lenen onbetaalbaar zou worden.

Dan zouden structurele hervormingen de enige mogelijkheid zijn geweest om de financiën op orde te krijgen.

Want ruimte voor fiscale maatregelen was er niet meer en devaluatie door de gezamenlijke munt, de euro, uitgesloten.

Langzamerhand begint het besef door te dringen dat monetaire easing, QE, bijdrukken van steeds meer honderden miljarden niets helpt maar ook niet gestopt kan worden.

Natuurlijk heeft de ECB gewaarschuwd dat zonder hervormingen de QE niet afdoende zou zijn maar door diezelfde QE is tevens de noodzaak voor hervormingen weggenomen.

En nu, ironisch genoeg, zijn mede door die losse geld politiek en lage, negatieve rente van de ECB de schulden zo hoog opgelopen dat er geen ruimte is voor een lossere fiscale politiek van de eurolanden met die hoge schulden om te kunnen investeren.

Structurele hervormingen, een prachtige uitdrukking maar in de praktijk neerkomend op versobering van de sociale en arbeidswetgeving, zuivering van de bureaucratie en daardoor betere kansen voor het bedrijfsleven.

Structurele hervormingen voor een zuiniger huishouden, want de enige reden waarom de landen zo in de schulden steken is dat er vanaf de invoering van de euro stelselmatig meer door de eurolanden is uitgegeven dan er door groei verdiend werd.

En structurele hervormingen om door een beter managen van de economie meer groei te verkrijgen.

Want alleen grotere economische groei dan begrotingstekorten kan het tij doen keren.

Want de monetaire losse politiek van de Centrale Banken hebben geen grotere economische groei gebracht. Niet in de eurozone, niet wereldwijd want de prognoses door IMF en OECD voor economische groei, de enige weg om uit de schulden te komen worden steeds lager, keer op keer.

Secular stagnation, oftewel stilstand in plaats van toenemende groei, dreigt of is al een feit.

Zie in de grafiek hieronder hoe de prognoses voor de wereldeconomie steeds naar beneden worden bijgesteld. 

Een ander ironisch gegeven is dat die losse monetare politiek juist de sterke eurolanden bevoordeelt en dus de onderlinge verschillen nog vergroot.

Want zoals ik onlangs in een grafiek heb laten zien wordt hun globale concurrentiepositie, die al redelijk was, nog vergroot door de lage eurokoers veroorzaakt door het honderden miljarden bijdrukken, terwijl hij voor de zwakke eurolanden nog steeds te hoog is.

En voor de handel in de eurolanden onderling maakt het geen verschil doordat er die euro is die onderling niet van waarde verschilt.

En, de eurolanden onderling concurreren natuurlijk wel waarbij doordat de totale eurozone groei zo gering is de winst voor het ene euroland het verlies voor een ander betekent.

Kijk naar de balans van het target 2 euro betaalsysteem onder dit blog en zie de grote verschillen tussen de landen.

Kan de ECB stoppen met het bijdrukken en opkopen.

Als een gerucht erover al zoveel gevolgen heeft wat zou dat dan worden bij stoppen.

En (net zoals bij de FED) stoppen betekent nog niet eens het uit de markt halen van het bijgedrukte geld, zoals de ultieme bedoeling is, maar het in de circulatie houden van het in die tijd bijgedrukte geld.

Een ander ironisch gevolg is dat uitstappen uit de eurozone of opheffen ervan steeds onmogelijker wordt naarmate de ECB meer geld bijdrukt.

Want de eurolanden zijn naar rato van hun BBP deelnemer in de ECB en voor dat percentage aansprakelijk voor de balans ervan.

En welke reële waarde zouden de met dat geld aangekochte assets, eurolanden staatobligaties en bedrijfsobligaties dan hebben.

Van staatsobligaties wordt bijvoorbeeld aangenomen dat die geen ricico opleveren en dus hun waarde behouden.

En bedrijven zijn ook geen absolute zekerheid.

Zie aan het einde van dit blog de grafiek met de balans van de ECB om het verloop van het bijdrukken te volgen.

En de wens van Frankrijk (onlangs weer uitgesproken door Hollande) en de zuidelijke landen voor een euro financieel parlement met eigen begroting en eigen uitgavenpatroon is alleen al door de onderling zo verschillende sociale en belastingwetgevingen onmogelijk, afgezien van het feit dat het in strijd zou zijn met de Duitse grondwet.

Bovendien zou het doel alleen zijn een herverdeling van de schulden en structurele geldstromen noord zuid die de gehele zone zouden aantasten.

En als laatste zou het ook die gevreesde hervormingen weer op de lange lange baan kunnen schuiven.

Wat zullen de komende jaren ons dus brengen.

De laatste tijd verschijnen er veel artikelen over de euro perikelen. Oner andere van Professor Stiglitz en dit keer Professor Issing, een van de grondleggers van de euro en oud bestuurslid van de ECB, die beide de toekomst van de euro somber inzien.

grafieken:

                 balans van de ECB waarop de QE te zien is

de balans van de ECB vanaf 2008. De eerste aankoopgolf was in 2012, daarna werd de balans afgebouwd tot maart 2014 het huidige QE programma begon en de balans nu boven de

3,5 biljoen euro ligt. Tot april 2017 komt daar nog 560 miljard euro bij. Daarna blijft de balans constant.

 balans van het Europees betalingsysteem dat vorderingen en schulden van de eurolanden in kaart brengt

  

een chart van het target 2 systeem, het ECB Europees Betaalsysteem van de landen onderling  uit 2016 die laat zien dat er na de daling na 2012 wederom een sterke stijging van de hoogte van vorderingen en schulden optreed.

Er is een duidelijke correlatie met de twee periodes van obligatie opkoop, QE,  door de ECB