Het CETA verdrag symboliseert 

de Europese Unie

Na zes jaren geheimzinnig onderhandelen over een handelsverdrag met Canada is er tenslotte een resultaat.

Uiteraard is dat een resultaat maar geen besluit. Daartoe hebben de onderhandelaars geen mandaat.

Onderhandelaars nemen geen besluit maar doen een voorstel aan de bevoegde gezagen die eventueel na door hen geeiste wijzigingen het verdrag ratificeren.

Zes jaren onderhandelen impliceert dat zo'n verdrag niet over een paar pakjes boter gaat maar uiterst gecompliceerd is en dat comma's en punten een belangrijke rol spelen.

Want beide partijen willen ervan profiteren maar  evenmin te veel toegeven aan de ander.

Dat wil ook zeggen dat het niet in een vloek en een zucht kan worden goedgekeurd.

In Canada is die besluitvorming simpel.

Als het Engelstalige deel en het Franstalige deel accoord zijn beslist het Canadese parlement en c'est ça.

In de EU ligt de besluitvorming ingewikkelder.

In principe zijn handelsverdragen de bevoegdheid van de EU zelf maar binnen die handelsverdragen zijn er talrijke elementen die eveneens tot de bevoegdheden en belangen van de lidstaten behoren en waarover derhalve die lidstaten moeten besluiten.

Niet alleen moet dus het Eropees Parlement zo'n verdrag goedkeuren en de raad van ministers maar evenzeer alle lidstaat parlementen.

Pas dan is zo'n verdrag een feit.

In het CETA verdrag (en het erop volgende TTIP verdrag met de USA) zit een juridische hobbel die uitgelegd kan worden als een aantasting van de nationale bevoegdheden.

Die hobbel wordt gevormd door het Hof van Arbritage, als los onderdeel in het verdrag opgenomen,  dat beslist over conflicten over de uitleg van het verdrag tussen de bedrijven en de staten.

Een hof dat gevormd wordt door een aantal door de partners aangewezen juristen.

Daarmee wordt in alle zaken dat handelsverdrag betreffende de nationale rechtbanken buiten spel gezet en kunnen bedrijven nationale wetgeving die niet met de verdragsinhoud stroken in dat Hof van Arbritage aanvechten.

Wallonië eist nu dat dit competentie vraagstuk wordt voorgelegd aan het Europees Hof van Justitie.

Overigens is het niet alleen de regio Wallonië in België die het verdrag om voornamelijk dit Hof afstopt.

Het zelfde zou kunnen volgen bij het handelsverdrag tussen de EU en de USA.

Want dergelijke gecompliceerde verdragen betreffen niet alleen de handel maar ook de politieke overwegingen die ermee gepaard gaan.

En in die zin moeten deze verdragen ook gezien worden in het licht van de toenemende twijfel aan verder doorgevoerde globalisering die naast voordelen volgens velen ook gevaarlijke nadelen   meebrengen waaronder de toenemende macht erdoor voor multinationals en het daardoor aantasten van kleinere bedrijven die leiden tot een neigng tot protectionisme.

Maar ik denk vooral bij de strubbelingen bij CETA en ongetwijfeld ook TTIP aan de hybride vorm die de EU heeft aangenomen die deze strubbelingen veroorzaakt.

De ongenuancerde Federale eurofiel Verhofstad heeft natuurlijk gelijk als hij stelt dat alleen een Federale EU met eigen echt parlement en eigen regering in staat is zonder interferentie van lagere niveaus dergelijke beslissingen te nemen.

Je kunt ook stellen dat in een dictatoriaal geregeerd land het nog simpeler zou zijn.

Maar dat wil dan nog niet zeggen dat dus een dictatuur te prefereren valt.

Het fundamentele probleem is dat een een aantal landen dat beslist politiek onafhankelijk wilde blijven een overeenkomst zijn aangegaan die (en dat was de opzet van de grondleggers van de EU) die via een economische  en financiële samenwerking en naar elkaar toegroeien van de deelnemende staten zou uitgroeien tot een politieke unie.

Dat verklaart de toewijzing aan de EU als overkoepelend orgaan van enkele essentieel samen te organiseren taken en verder taken die in samenwerking zouden worden uitgevoerd.

Het gevolg nu is dat voor de EU taken, te besluiten door de Raad van Regeringsleiders, nauwelijks de vereiste unanimiteit te vinden is daar elk land zijn specifiek belangen vooropstelt.

Het tweede gevolg dat het Brusselse administratieve ambtenaren apparaat zo overdadig is uitgebreid en de knowhow heeft verworven dat zij vrijwel alle taken die gedeeld worden door EU en zelfstandige landen beter kunnen uitvoeren (naar eigen mening) dan de parlementen van de lidstaten die de nodige knowhow missen.

Het derde gevolg is dat door die te grote afstand tussen bevolking (en de staat dient de bevolking te dienen en niet omgekeerd) en de Brusselse bureaucratie er een steeds grotere wordende weerstand tegen de gecentraliseerde vaak onbegrijpelijke technocratische beslissingenstroom uit Brussel ontstaat.

De culminatie vindt plaats in wat juist de sterkst bindende factor zou hebben moeten zijn om de eenwording van de Europese Unie te garanderen: de euro, de gezamenlijke munt die de EU zou moeten omvormen tot een Economische en Monetaire Unie.

Alles wat die EMU had moeten karakteriseren is afgeschaft.

De eurolanden zouden op eigen benen moeten staan: directe financiële steun was verboden, ook voor de ECB.

In plaats daarvan zijn de bepalingen hierover in het verdrag van Lissabon opzij geschoven en is het ESM, met de ridicule naam Europees Stabiliserings Mechanisme, euphenisme voor Steunfonds, met het doel eurolanden in liquiditeitsproblemen te helpen weer liquide te worden.

Liquiditeit of solvabilitiet lijken daabij synoniem te zijn geworden.

Om de eurolanden in het gelid te houden werd vastgelegd dat een begrotingstekort van 0.5% en een staatschuld van 60% maximaal aangehouden moesten worden.

Bij overschrijding van 3% zou ingegrepen moeten worden.

Bekijk de grafieken van mij in vorige blogs en zie dat er niets maar dan ook niets van is uitgekomen.

De ECB steunt zij het indirect want dat is niet verboden de zwakke landen met QE en rentepolitiek en zelfs dat zet geen zoden aan de dijk.

De ECB moet doorgaan met geldbijdrukken en allerlei dubieuze assets op kopen om de rente laag te kunnen houden omdat anders de rentelasten bij de overgrote schulden van de zuidelijke landen tot hun failliet zouden leiden.

Daarbij is de groei nog steeds kleiner dan de tekorten en nemen de schulden verder toe.

In  plaats van nader tot elkaar te komen drijven de noordelijke en zuidelijke eurolanden steeds verder uit elkaar, hetgeen tot conflicten over de te volgen fiscale politiek leidt.

Après nous le déluge of misschien eerder. Wie zal het weten. Maar dat het zo niet verder kan is wel duidelijk hoewel het lijkt of dat in de hogere regionen nog niet is doorgedrongen.

Verdraagzaamheid, 

de kritiek op de euro, 

 globalisering en de gewone man.

Misschien is de inleiding op mijn overpeinzingen over de EU en de euro dit keer een wat heikel onderwerp. Want men moet tegenwoordig voorzichtig zijn met wat men zegt en schrijft om niet het slachtoffer van bedreigingen en scheldpartijen te worden.

Ik heb Nederland nog in de tweede wereldoorlog meegemaakt gedurende de Duitse onderdrukking toen elk Nederlands vrijheidsgevoel onderdrukt werd.

Ik heb de opbouw van Nederland meegemaakt toen er een eenheidsgevoel was van dat nooit meer en een gezamenlijk werken aan nieuwe welvaart.

Dat liep uit op de alles moet kunnen periode, grote verdraagzaamheid, dus tolerantie tegenover de medemens en ander gedachtengoed.

Maar in de 21ste eeuw is dat alles snel veranderd en  is er een verharding en onverdraagzaamheid ontstaan.

Wij leven nu in een tijd van extremen,  een soort van mentale oorlog waar het niet eens zijn met de gangbare ideeënwereld gezien wordt als heulen met de vijand en verboden zou moeten worden en zelfs bestraft.

Een tijd waar het individualisme als een geestelijke afwijking wordt gezien die niet mag worden getolereerd en moet worden gekeerd door een ostraciceren, een uitsluiting uit de maatschappij.

Een tijd van zwart wit denken waar nuances niet kunnen bestaan.

Het heeft de onbegrijpelijk naam "politiek correct" gekregen alsof instemmen met een  politieke visie een "must" is.

Politiek correct heeft, denk ik,  twee invalshoeken.

De kwetshoek die het verbiedt uitingen te doen of ideeën te hebben die mogelijkerwijze door groepen in de samenleving gezien zouden kunnen worden als denigrerend voor die groep.

De andere invalshoek is het oneens zijn met door bepaalde groepen algemeen geldend geachte overtuigingen hetgeen als gevaarlijk gezien wordt voor de toekomst van de mens.

Dat politiek correcte geldt dus niet alleen voor gevoelens maar ook voor overtuigingen.

De doctrine van niets zeggen dat mogelijkerwijs zou kunnen worden uitgelegd als  kwetsend voor diegenen die zich erdoor gekwetst denken te moeten of kunnen gevoelen.

De uitspraak van Mevrouw Merkel dat de Duitsers op kerstavond kerstliederen zouden moeten zingen en deze op de  blokfluit begeleiden als uiting van hun Christelijke cultuur moet in dat licht worden gezien.

Een troosteloze uitspraak.

Ik zelf heb nog gedurende de Duitse bezetting van Nederland ervaren dat elke uiting die uitgelegd zou kunnen worden als kritiek op de Duitse overheersing een wegsturen naar een concentratiekamp kon betekenen.

Politiek Correct hield in dat er  geen enkele kritiek op de bezetter getolereerd werd.

In de USA kwam na de oorlog Mc Carthy naar voren die een beweging ontketende die iedereen die terecht of meestal ten onrechte  van communistische sympathieën verdacht werd, het maatschappelijk leven onmogelijk werd gemaakt en van wie de carrière werd gekraakt.

Gelukkig kwam er niet te laat een einde aan en een algemeen gevoel van schaamte.

Want een wereld waarin men  zich geen andere meningen kan of mag vormen en waar tolerantie plaats heeft gemaakt voor onverdraagzaamheid heeft geen toekomst.

Maar dat neemt niet weg dat er nog andere knellende vraagstukken zijn binnen onze EU die ook de toekomst onzeker maakt.

Door een aantal economische zwaargewichten is er kritiek geuit op het functioneren van de euro. De essentie van de kritiek is dat de euro in de huidige opzet van het begin af aan niet heeft gefunctioneerd, dat de eraan gestelde voorwaarden zijn geschonden en dat hij bij doorgaan op deze wijze tot de ondergang is gedoemd en daarbij  de EU zou  kunnen meeslepen in zijn val.

Dijsselbloem probeert de kritiek te weerleggen.

Het ziet niet het afschaffen van de wisselkoersen door de euro als de grote fout maar het goedkope krediet doordat de kapitaal markten geen verschil maakten in risico tussen de lidstaten hoewel er enorme potentieel verschillen waren tussen die lidstaten. De lage rentetarieven leidden tot een krediet over aanbod terwijl de verschillen in concurrentievermogen juist toenamen.

Door de crash van 2008 moesten de staten ingrijpen om de banken te redden.

Hij treft een vergelijking met Tjechie en Slowakije waar Slowakije met de euro sneller groeide dan Tjechië zonder. Maar beide scoorden 0.9% in juli 2016.

Volgens hem is het niet de euro maar zijn het de nationale economische omstandigheden.

Hij wijst  op de maatregelen zoals esm, het bankentoezicht, de bailin voor banken.

Maar niettemin valt het niet te ontkennen dat de euro niet tot eenwording en algemene welvaart leidt maar tot steeds grotere verschillen in voorspoed en  werkloosheid

Vreemd genoeg noemt hij niet het monetaire beleid van de ECB dat de lage rentetarieven mogelijk maakte  die tot de leengolf leidde en na maart 2015 zelfs de kredietgolf met eerst 60 en later 80 miljard euro per maand heeft verhoogd.

Om een voorbeeld te noemen, de totale Bad Debt groot 370 miljard euro van de Italiaanse banken is maar 4.4 maanden geldbijdrukken en obligaties opkopen van de ECB.

De balans van de ECB, 3.5 biljoen euro bezittingen, dus schulden van landen e.d. aan de ECB, is meer dan een derde van de totale staatsschuld van de eurozone.

Zonder deze schuldenopkoop door de ECB en daardoor lage rentelasten ervoor door de "whatever it cost" garantie en de negatieve rente door de ECB zouden de zwakke eurolanden  het al lang niet vol hebben kunnen houden.

Zelfs nu, met al deze hulp door opkoop en lage rente heeft Griekenland een derde bailout nodig om niet failliet te gaan.

De  Commissie heeft Italië om uitleg gevraagd over de begroting 2017 die een groter begrotingstekort toont dan was overeengekomen.

Italië had al gewezen op de extra kosten door migranten opvangst die niet in de oorspronkelijke begroting waren opgenomen.

Laten we daarbij maar   niet praten over het Griekse en Italiaanse migranten drama dat op een papieren regeling niet bestaat maar waar beide landen wel vrijwel zonder hulp van de EU het hoofd moeten bieden.

Renzo staat onder enorme druk; mede door het referendum dat over zijn plannen moet oordelen.

Maar niet alleen Italië is het doelwit van de pijlen van de Commissie.

Ook Spanje, Portugal, Litouwen, Finland en Cyprus hebben soortgelijke schrijven van de Commissie ontvangen.

Al deze landen kunnen ondanks alle bezuinigingen in de loop van de 15 eurojaren niet aan de eisen van het Stabiliteits en Groei Pact voldoen.

De schuldengroei blijft steeds groter dan de groei van het BBP in vrijwel alle eurolanden.

Misschien wat vreemd dat Frankrijk niet is aangeschreven.

Het is een teken dat het niet goed gaat met de eurolanden.

Dijsselbloem kan zeggen wat hij wil maar de euro was op slechte grond gebouwd en is alleen nog maar instabieler geworden. Kijk maar naar de grafieken.

De laatste weken lijkt de Brexit eindelijk toe te slaan.

Binnen het VK is er geen eenheid in gedachten en handelen.

In de EU evenmin. Ieder zingt zijn eigen lied.

De verhouding tot de EU van 27 is van beide kanten onduidelijk.

Hard of zacht, economisch voordelig voor beide of politiek straffen om een voorbeeld te stellen.

Dat heeft meer invloed op de Britse economie dan de economie zelf.

Het Engelse pond daalt pijlsnel in waarde ten opzichte van de dollar, dus de prijs van de import stijgt, maar de concurrentiepositie van het pond neemt daardoor ook toe,  zodat de export en de economie ook snel groeit.

Het gevaar, nu ineens gevaar, van inflatie, geldontwaarding, dreigt toe te slaan.

Maar als ik de  wisselkoers van de euro ten opzichte van die zelfde dollar bekijk dan zie ik niet veel verschil over de afgelopen jaren. De euro is eerder ingezakt dan het pond maar het verschil is enkele procenten.

Dat het inzakken in de eurozone minder is opgevallen is door de steun van de ECB. Maar je kunt niet eeuwig doorgaan met geld bijdrukken en wellicht waardeloze obligaties daarvoor opkopen.

 1.39 euro naar 1.09 per dollar vanaf begin 2014

 22% in waarde gedaald

 1.70 pound naar 1.23 per dollar vanaf begin 2014

 28% in waarde gedaald

In Groot Brittannië wordt nu al voor inflatie gevreesd

In de eurozone doet men zijn best om juist inflatie te kweken

In de USA stijgt de inflatie al.

Daar zal toch in december wel een tweede rente verhoging moeten volgen om te hoge inflatie te voorkomen.

Zoals je al kunt lezen in sommige publicaties: de monetaire politiek in de wereld gaat uit elkaar lopen en het tegenovergestelde beogen.

Dat houdt in kapitaalvlucht van het ene naar het andere gebied.

Neemt de armoede en gevaar voor ontbering inderdaad toe in de eurozone?

En wat zijn de achtergronden bij het stokken van uitgebreide handelsverdragen die meer dan alleen handel betreffen.

Neemt de macht van de multinationals er te veel door toe ten koste van die van de staten.

Wordt inderdaad de middengroep er extra door getroffen en verdwijnt deze erdoor zoals  we horen dat in de USA plaats heeft gevonden.

Gaat men de nadelen van de globalisering groter inschatten dan de voordelen.

Is staatshuishoudkunde te veel op de staat gericht en te weinig op de staatsbevolking.

Verklaart dat de opkomst van anti establishment partijen en staan de belangen van de establishment en de gewone bevolking inderdaad zo ver van elkaar.

De komende referenda en verkiezingen zullen er een oordeel over vellen.

de Centrale Banken dansen op de Muziek van de Aandelenbeurzen en omgekeerd

De gedachtengang  van een amateur over de financiele stand van zaken in de eurozone, een andere invalshoek. 

Terwijl nu niet alleen in Syrië de bevolking al jarenlang lijdt onder de strijd van door  de VS en het westen bewapende rebellenstrijders tegen het door Rusland en Iran gesteunde regeringsleger van Assad en de strijd van deze beide tegen IS en Turkije tezelfdertijd tegen de Koerden breken nu ook voor de inwoners van het Iraakse Mosul bange dagen of zelfs maanden aan nu het Iraakse leger met westerse steun de aanval heeft ingezet op dat laatste grote bolwerk van de IS.  Grote stromen vluchtelingen lijken al op gang te komen.

En IS is nog maar verdreven uit 25% van zijn veroverd gebied. 

En Rusland en de VS verwijten elkaar steeds dreigender hun rol in deze burgeroorlog en beide lijken overtuigd van hun eigen gelijk. 

Politiek die strijdt en bevolking die lijdt. 

Dat is altijd zo geweest.

Maar de EU heeft ook zijn zorgen. Vluchtelingen blijvende crisis, meningsverschil tussen Visegrad lidstaten en de Oude Garde, onenigheid over de aanpak van de euro tussen zuid en noord eurozone en een Brexit die twee scenarios kent, de harde breuk en het toegeven van beide kanten, maar met dat laatste de vrees dat er dan meer landen weg zouden willen uit de EU. En dan de beoogde three pronged attack op groei met de ECB in een hoofdrol

Enige weken geleden circuleerde het gerucht dat de ECB overwoog om de maandelijkse 80 miljard euro die zij nieuw bijdrukken om van de banken eurozone staatsobligaties te kopen en bedrijfsobligaties langzaam te gaan verminderen met bijvoorbeeld 10 miljard euro per maand tot in april 2017 de zaak zou zijn afgebouwd. Taperen voor de insiders.

Onmiddellijk reageerden de aandelenbeurzen ongerust, steeg de rente op de obligaties.

De ECB moest de geruchten snel ontkennen om de rust op de markt weer terug te brengen.

En dalen de koersen dan zijn daar steeds weer de Centrale Banken met het aankondigen van steun ingrepen om vervolgens de koersen weer te zien stijgen.

De rondedans van Centrale Banken en Markten.

Geen vreugdedans maar een danse macabre.

Maar officieel is er voor de ECB als enige echte doel van die QE en lage en negatieve  rente  het bereiken van de heilige graal, de 2% inflatie.

Maar net als de graal onbereikbaar.

Want steeds in het vooruitzicht gesteld voor de toekomst en dan weer uitgesteld.

Dit keer wordt dat 2019.

Voor de ECB gaat het (en niet alleen naar mijn mening) in feite meer om het steunen van de zwakke zuidelijke eurolanden dan om die 2% inflatie.

Dat heeft Draghi beloofd toen hij zei de euro kost wat kost in stand te houden. "Whatever it takes", zei hij in 2012.

Want alleen de obligatie opkoop politiek en de lage en negatieve rente politiek houdt die landen op de been, overigens zonder uitzicht op verbetering van hun economie.

Natuurlijk moet er een verband bestaan tussen de op onnatuurlijke wijze laag gehouden rentelast voor staatsobligaties voor de eurolanden en hun torenhoge staatsschulden vergeleken met die van de meeste andere ontwikkelde wereld economieën.

Meer dan 90% voor de eurozone als fictief geheel.

Door die lage rentelast konden de schulden van de zwakke eurolanden veel hoger stijgen dan bij normale rente tarieven mogelijk zou zijn geweest, stijgen tot soms ver boven de 100%.

Zo hoog dat er nu geen enkele ruimte is voor een fiscale lossere politiek voor die hoge schulden landen.

Een ander gevolg is de invloed ervan op structurele hervormingen.

Door die monetaire steun en lage rente is de noodzaak voor structurele hervormingen op de lange baan geschoven en door hogere schuldvorming vervangen.

Bij een normale rente vorming hadden die landen nooit zo'n hoge schuld kunnen opbouwen.

De rente zou steeds verder gestegen zijn (kijk naar Griekenland voor de bailout) zodat lenen onbetaalbaar zou worden.

Dan zouden structurele hervormingen de enige mogelijkheid zijn geweest om de financiën op orde te krijgen.

Want ruimte voor fiscale maatregelen was er niet meer en devaluatie door de gezamenlijke munt, de euro, uitgesloten.

Langzamerhand begint het besef door te dringen dat monetaire easing, QE, bijdrukken van steeds meer honderden miljarden niets helpt maar ook niet gestopt kan worden.

Natuurlijk heeft de ECB gewaarschuwd dat zonder hervormingen de QE niet afdoende zou zijn maar door diezelfde QE is tevens de noodzaak voor hervormingen weggenomen.

En nu, ironisch genoeg, zijn mede door die losse geld politiek en lage, negatieve rente van de ECB de schulden zo hoog opgelopen dat er geen ruimte is voor een lossere fiscale politiek van de eurolanden met die hoge schulden om te kunnen investeren.

Structurele hervormingen, een prachtige uitdrukking maar in de praktijk neerkomend op versobering van de sociale en arbeidswetgeving, zuivering van de bureaucratie en daardoor betere kansen voor het bedrijfsleven.

Structurele hervormingen voor een zuiniger huishouden, want de enige reden waarom de landen zo in de schulden steken is dat er vanaf de invoering van de euro stelselmatig meer door de eurolanden is uitgegeven dan er door groei verdiend werd.

En structurele hervormingen om door een beter managen van de economie meer groei te verkrijgen.

Want alleen grotere economische groei dan begrotingstekorten kan het tij doen keren.

Want de monetaire losse politiek van de Centrale Banken hebben geen grotere economische groei gebracht. Niet in de eurozone, niet wereldwijd want de prognoses door IMF en OECD voor economische groei, de enige weg om uit de schulden te komen worden steeds lager, keer op keer.

Secular stagnation, oftewel stilstand in plaats van toenemende groei, dreigt of is al een feit.

Zie in de grafiek hieronder hoe de prognoses voor de wereldeconomie steeds naar beneden worden bijgesteld. 

Een ander ironisch gegeven is dat die losse monetare politiek juist de sterke eurolanden bevoordeelt en dus de onderlinge verschillen nog vergroot.

Want zoals ik onlangs in een grafiek heb laten zien wordt hun globale concurrentiepositie, die al redelijk was, nog vergroot door de lage eurokoers veroorzaakt door het honderden miljarden bijdrukken, terwijl hij voor de zwakke eurolanden nog steeds te hoog is.

En voor de handel in de eurolanden onderling maakt het geen verschil doordat er die euro is die onderling niet van waarde verschilt.

En, de eurolanden onderling concurreren natuurlijk wel waarbij doordat de totale eurozone groei zo gering is de winst voor het ene euroland het verlies voor een ander betekent.

Kijk naar de balans van het target 2 euro betaalsysteem onder dit blog en zie de grote verschillen tussen de landen.

Kan de ECB stoppen met het bijdrukken en opkopen.

Als een gerucht erover al zoveel gevolgen heeft wat zou dat dan worden bij stoppen.

En (net zoals bij de FED) stoppen betekent nog niet eens het uit de markt halen van het bijgedrukte geld, zoals de ultieme bedoeling is, maar het in de circulatie houden van het in die tijd bijgedrukte geld.

Een ander ironisch gevolg is dat uitstappen uit de eurozone of opheffen ervan steeds onmogelijker wordt naarmate de ECB meer geld bijdrukt.

Want de eurolanden zijn naar rato van hun BBP deelnemer in de ECB en voor dat percentage aansprakelijk voor de balans ervan.

En welke reële waarde zouden de met dat geld aangekochte assets, eurolanden staatobligaties en bedrijfsobligaties dan hebben.

Van staatsobligaties wordt bijvoorbeeld aangenomen dat die geen ricico opleveren en dus hun waarde behouden.

En bedrijven zijn ook geen absolute zekerheid.

Zie aan het einde van dit blog de grafiek met de balans van de ECB om het verloop van het bijdrukken te volgen.

En de wens van Frankrijk (onlangs weer uitgesproken door Hollande) en de zuidelijke landen voor een euro financieel parlement met eigen begroting en eigen uitgavenpatroon is alleen al door de onderling zo verschillende sociale en belastingwetgevingen onmogelijk, afgezien van het feit dat het in strijd zou zijn met de Duitse grondwet.

Bovendien zou het doel alleen zijn een herverdeling van de schulden en structurele geldstromen noord zuid die de gehele zone zouden aantasten.

En als laatste zou het ook die gevreesde hervormingen weer op de lange lange baan kunnen schuiven.

Wat zullen de komende jaren ons dus brengen.

De laatste tijd verschijnen er veel artikelen over de euro perikelen. Oner andere van Professor Stiglitz en dit keer Professor Issing, een van de grondleggers van de euro en oud bestuurslid van de ECB, die beide de toekomst van de euro somber inzien.

grafieken:

                 balans van de ECB waarop de QE te zien is

de balans van de ECB vanaf 2008. De eerste aankoopgolf was in 2012, daarna werd de balans afgebouwd tot maart 2014 het huidige QE programma begon en de balans nu boven de

3,5 biljoen euro ligt. Tot april 2017 komt daar nog 560 miljard euro bij. Daarna blijft de balans constant.

 balans van het Europees betalingsysteem dat vorderingen en schulden van de eurolanden in kaart brengt

  

een chart van het target 2 systeem, het ECB Europees Betaalsysteem van de landen onderling  uit 2016 die laat zien dat er na de daling na 2012 wederom een sterke stijging van de hoogte van vorderingen en schulden optreed.

Er is een duidelijke correlatie met de twee periodes van obligatie opkoop, QE,  door de ECB

Papier en Praktijk

De Europese Unie lijkt in een cirkel gevangen. Dezelfde thema's komen om de beurt weer in de belangstelling.

Maar oplossingen zijn er niet, alleen nieuwe maatregelen om de gevolgen ervan te beperken.

Neem het illegale migranten vraagstuk van de economische migranten en migranten die via andere landen uit oorlogsgebieden en armoede landen naar de Europese Unie komen.

2015 was een crisisjaar, de Schengenzone werd overlopen, er was niets voorzien, er was geen beleid.

Laat ik alleen Griekenland nemen.

Hoeveel migranten zijn er in Griekenland die naar het noorden willen, het in hun ogen allesbiedende Duitsland.

Er waren al eind 2015 zo'n 170.000 die over de EU landen verdeeld zouden moeten worden, reallocatie.

In maart dit jaar besloot de EU er 6000 per maand te verdelen.

Voor minder dan 4000 is dat tot nu toe gebeurd.

Een aantal lidstaten wil niet meeweerken.

Er zijn dit jaar in Griekenland tot nu toe meer dan 168.000 bijgekomen.

En het terugsturen naar Turkije is een farce. Ongeveer 500 migranten zijn naar Turkije teruggestuurd.

Het enige in ruil voor de 3 miljard euro steun aan Turkije (toegezegd maar niet betaald) is een vermindering van het aantal boot migranten vergeleken met het crisisjaar 2015.

En Griekenland is hermetisch van het noorden afgesloten, er zijn slechts enkele spaarzame vluchtroutes. Schengen is een loze kreet.

Dus kunnen wij in het noorden zeggen dat er dit jaar veel minder migranten naar ons zijn toegekomen.

Maar dat is alleen omdat Griekenland en vooral de eilanden nu één groot vluchtelingen opvang centrum zijn geworden en zij zullen op een gegeven moment de druk niet meer kunnen weerstaan. 

En wat gebeurt er dan.

Het aantal incidenten neemt al snel toe.

De EU (en vooral Duitsland) zitten na 2015 vol met illegrale migranten die profiterend van de grenzenloze Schengen zone vanuit Griekenland (en ook Italië) zonder zich te laten registreren en zeker zonder asiel aan te vragen ongecontroleerd konden rondzwerven. In Duitsland zijn er 500.000 gewoon zoek.

Nu wordt Frontex, verantwoordelijk voor de bewaking van de buitengrenzen, vervangen door een uitgebreider, beter uitgerust grensbewakings corps.

The European Border and Coast Guard Agency met 1500 beschikbare grensbewakers.

Zo zullen de land buitengrenzen beter bewaakt kunnen worden en alleen visum houders de EU binnenkomen.

Maar voor de zee buitengrenzen is het totaal anders.

Via de zeegrenzen is het niet te voorkomen dat zij binnenkomen, steeds vaker door kustwacht of vrijwilligers boten gered uit wrakkemikkige overvolle niet zeewaardige boten.

Vaak wordt de kustwacht zelfs getipt dat de boten in aantocht zijn, maar ondanks dat zijn er rampen waarbij honderden migranten het leven laten.

Volgens de Dublin overeenkomst en internationaal recht  hebben zij als zij eenmaal  op EU grondgebied zijn het recht, ook al zijn het overduidelijk economische migranten, om asiel aan te vragen en tot het moment dat er een definiteve beslissing is in het aankomstland te blijven met recht op onderdak, levensmiddelen en zakgeld.

Tegenhouden kan niet, alleen registreren en eventueel asiel aanvragen. Zomaar terugsturen kan niet.

Is de asielprocedure afgewikkeld dan mogen zij bij verkrijgen van de asielstatus via relocatie naar andere EU landen vertrekken waar zij dan kunnen inburgeren en een verblijfsvergunning verkrijgen.

Wordt hun asielaanvrage afgewezen dan zouden zij moeten worden uitgezet naar het land van oorsprong.

Beide blijken in de praktijk een ondoenlijke zaak.

Papier en Praktijk.

Op papier kunnen er prachtige oplossingen in bloemrijke taal worden bedacht.

Maar een bureau is ver verwijderd van de barre werkelijkheid.

Een probleem is de wetgeving, niet de inspanning van kustwacht en grenslanden.

Het probleem is het feit dat iedereen die zich op EU grondgebied bevindt het recht heeft asiel aan te vragen.

Zolang dat niet veranderd wordt is het dweilen met de kraan open.

En je kunt rustig zeggen dat zolang deze wetgeving niet verandert de kustwacht de zeegrenzen niet bewaakt maar optreedt als reddingsorganisatie.

Het andere probleem zijn de voortdurende (burger)oorlogen in Noord Afrika, waarvoor wij onze handen niet in onschuld kunnen wassen en de armoede in vaak dictatoriaal geregeerde landen.

Het eerste is op te lossen door een opzeggen van verdragen en verandering van wetgeving.

Het tweede eist, zoals ik het zie van ons een keuze.

De keuze tussen een dictatoriaal regime of een (zoals Irak, Libië e.d ons leren) een voortdurende strijd tussen oude stamverbanden om de macht in hun gebied.

En die keuze is blijkbaar niet gemakkelijk.

 Economie, banken

en

de wereld beleidsmakers

Terwijl de twee presidents kandidaten van de Verenigde Staten, het machtigste land in de wereld, in plaats van te debatteren over de grote globale vraagstukken, elkaar verbaal zo zwart mogelijk proberen te maken valt er vrijwel niets economisch positiefs te melden in de wereld.

De ECB heeft het toezicht op de eurozone banken toegewezen gekregen, twee stresstesten hebben vermeld dat alles in orde zou zijn, maar de laatste nam bijvoorbeeld niet de invloeden van de negatieve rente in beschouwing maar wel een nog te verwachten winst van de Deutsche Bank. 

In Italië is er desalniettemin zo onderdehand een algemene banken crisis, in Duitsland wankelt de Deutsche Bank mede door een nog nooit vertoonde megaboete van het Amerikaanse Department of Justice, 14 miljard dollar.

Ja, de Deutsche Bank heeft eigenlijk pech gehad.

Kwamen andere banken er door hun leengedrag in de USA er met 2 of 5 miljard dollar straf of zo af, voor Deutsche Bank geldt dat niet.

Hebben zij zich dan erger dan de andere gestrafte banken misdragen?
Neen, maar zij hebben de pech dat er een wijziging is gekomen in de top van het USA Department of Justice dat nu strenger optreedt en veel hogere boetes oplegt dan tot nu toe.
Hadden ze maar eerder tot overeenstemming moeten willen komen.

Italië is al lange tijd gewikkeld in een bankencrisis.

Italië weet dat het niet de aandeelhouders van zijn noodlijdende banken kan aanspreken zoals in de nieuwe bankenunie constructie afgesproken is omdat dat voor een groot deel  kleine luiden zijn die vaak niet eens weten dat zij aandeelhouder van de bank zijn.
Vorige jaren heeft dat al tot onrust geleid toen een kleine bank op die manier werd opgerold en Italië met een stagnerende economie en superhoge staatsschuld kan zich geen verdere sociale onrust veroorloven met het komende referendum over Renzi's structurele hervormingsbeleid voor de boeg.
Vandaar dat Renzi met belangstelling de ontwikkelingen bij de Deutsche bank volgt waar Merkel alle mogelijkheden afweegt om zonder staatssteun de Deutsche bank op de been te houden.
En de ECB kan geen steun bieden want wel mag hij corporate obligaties opkopen maar daar zijn banken en andere financiële instellingen van uitgesloten.

Gaat Merkel door de knieën en zegt staatsteun toe en ondermijnt daarmee de gloednieuwe bankenunie dan zijn de Italiaanse banken ook gered.

Iedereen wacht dus in spanning af want de dwarsverbanden tussen de eurozone banken zijn hecht en lijdt de een dan kreunt de ander.

Hoe gaat het verder met de QE van de ECB en andere landen.

Van de ene zijde gaan er  geruchten dat de ECB aan “taperen” van de opkoop politiek denkt, dus het langzaam verminderen van het maandelijks bedrag (nu 80 miljard euros) dat de ECB bijdrukt om waardepapieren op te kopen van banken en bedrijven.
Van de andere zijde wordt dat ontkend en komen geluiden dat ook na maart 2017, wanneer de opkoop periode officieel voorbij de ECB door gaat tot de 2% bereikt is.
Volgens de laatste uitspraak van Draghi (als er intussen tenminste alweer geen andere is) zal die 2% in 2019 bereikt zijn.
Maar wat zijn zulke prognoses waard.
Een probleem voor de ECB  is dat de voorraad staatsobligaties die binnen de koopvoorwaarden van de ECB vallen (looptijd, minimum rente) schaars begint te worden.
Vandaar dat nu ook corporate obligaties, dus leningen van bedrijven, reeds opgekocht worden.
Een mogelijkheid tot vergroting zou zijn dat de ECB de minimum rente voorwaarde zou laten vallen waardoor ook Duitse obligaties opkoopbaar zijn en of de looptijd zou verhogen. Italië heeft bijvoorbeeld onlangs obligaties met een looptijd van 50 jaar uitgegeven die nu niet aan de opkoopbaarheids voorwaarden voldoen.

Wat dat voor gevaren inhoudt heb ik vorige blogs al vermeld.

Er zijn trouwens economen die van mening zijn dat de QE nooit meer gestopt zal kunnen worden.

Ook over de negatieve rente zijn er uitspraken.
Volgens de Wall Street Journal hebben Praet en Mersch (bestuursleden van de ECB) de uitspraak gedaan dat een negatieve rente op de duur juist een vermindering van bankleningen aan de economie zouden kunnen veroorzaken, het tegenovergestelde van wat de bedoeling ervan is.
Er is natuurlijk ook onrust ontstaan over de vele tienduizenden banen die de komende jaren door de banken geschrapt gaan worden.
De negatieve rente die het profijtelijk zakendoen van de banken zwaar bemoeilijkt wordt als één van de oorzaken daarvoor gezien.
Maar volgens uitspraken van Draghi is de oorzaak het business model van de banken die zich moeten aanpassen aan die lage rente.
In zijn toespraak tot het Duits parlement heeft hij zelfs gezegd dat deze lage rente goed is voor de spaarders  omdat daardoor op de duur meer werkgelegenheid wordt geschapen waarvan de spaarders ook profiteren.
Maar dat de monetaire QE politiek geen hogere inflatie en grotere groei heeft veroorzaakt en daartoe alleen ook niet in staat is wordt wel algemeen aanvaard.
Naar mijn bescheiden mening heeft hij er in de eurozone wel voor gezorgd dat de eurolanden excessieve staatsschulden hebben kunnen opbouwen door de lage rente, grotere schulden dan de meeste andere belangrijke landen,  en dat de dringende noodzaak van structurele hervormingen erdoor op de lange baan is geschoven.

Bij de IMF meeting vorige week in Washinton van de wereld beleidsmakers was de boodschap:  als men snellere economische groei wil gaat dat pijn doen.

Fiscaal geld uitgeven gaat moeilijk in een tijd van verouderende bevolkingen en record hoge schulden.
Dus blijft over dat de zoektocht naar groei afhangt van impopulaire maatregelen zoals het verhogen van de pensioenleeftijd of het verzachten van de immigratie barrières, die nu al politiek moeilijk liggen.
Dat houdt in dat de structurele hervormingen waarover wel gepraat werd maar niets gedaan nu meer in detail moeten worden uitgewerkt en wat dat inhoudt.
In China en Canada bestaan extra uitgeef plannen, monetaire politiek is soepel in alle belangrijke economieën maar dat kan door de enorme wereldschuldenlast van 152 biljoen dollars niet eeuwig doorgaan.
Dus zijn die structurele hervormingen noodzakelijk in die mix.
Ingrepen in de sociale verworvenheden.
Duitsland heeft een surplus begroting, heeft dus ruimte om meer geld vrij te maken (ten koste natuurlijk van een stijgend begrotingstekort en nieuwe schulden) maar voelt daar niets voor.
En verkiezingen in talrijke landen de komende maanden en jaren maken het ook niet gemakkelijk impopulaire beslissingen te nemen.
En wat nu precies bedoeld wordt met die structurele hervormingen is mij evenmin duidelijk geworden.

Ik blijf dus wat verdwaasd achter.

En dit is maar één van de vele problemen.

Er heerst onrust bij IMF

 en bij 

de Powers That Be. 

Er Dreigt Gevaar.

In mijn laatste blogs heb ik mijn mening gegeven, overigens op officiële cijfers gebaseerd, over de eurozone en de ECB.

Ik ben overigens niet de enige die de overtuiging heeft dat rekenmodellen niet de illusie mogen scheppen dat daardoor een zekerheid wordt geschapen.

Wat er in gaat en hoe dat verwerkt wordt bepaalt de uitkomst.

Slechte invoer en/of slechte verwerking betekent slechte uitvoer.

Maar dit keer heb ik mijn gedachten laten gaan over die dreiging van het populisme dat de establishment ziet.

Gewoon gedachten over waarom en waartoe.

Deze week komt de policy makende elite samen in Washington voor een IMF bijeenkomst die een geloof in globalisering vertegenwoordigt die niet strookt met de aanzwellende terugslag tegen de ongelijkheid die deze teweegbrengt. De opkomst van de populisten.

De angst voor het populisme neemt niet alleen in de Europese Unie en de eurozone toe.

Zelfs het IMF ziet in het populisme een bedreiging voor de wereld economie groei.

Daarmee begeeft het IMF zich volgens sommigen op het politiek terrein waar het absoluut niet thuishoort.

Maar wat is de oorzaak van dat populisme, en wat is populisme.

Misschien zeg ik het een beetje simpel en kunnen sociologen en policologen er boekwerken aan wijden zodat niemand er meer een touw aan kan vastknopen.

Maar waarom niet.

De grond oorzaak is naar mijn mening dat de bevolkingen zich sterk genegeerd voelen en zelfs gebruikt door de elite, de mainstream, de establishment, de politiek.

De verschillen in inkomen tussen kapitaal en arbeid zijn sterk toegenomen mede door de monetaire politiek van de centrale banken.

Deze kunnen dat niet afdoen met het negeren ervan als een side effect dat niet hun doel is en dus niet hun worry.

Door het overbrengen van productie door multinationals, groot en klein, naar lage lonen landen zijn de goed betalende banen voor de middenklasse verdwenen en dreigt zelfs die middenklasse te verdwijnen.

De globalisering brengt niet overal vooruitgang.

Met ziet een zich verrijken van de top management in bedrijven en instellingen ten koste van de lonen en werkgelegenheid van de workfloor werkers.

De lage en negatieve rentepolitiek van de ECB bevoordeelt de lidstaten die voor hun staatsschulden een veel lagere rente dan normaal moeten betalen, maar schaadt de kleine spaarders die zelfs het risico gaan lopen voor hun spaargeld rente aan de banken te moeten betalen en pensioenfondsen die geen rendement kunnen maken en dus de pensioenen moeten verlagen.

Zelfs de banken lijden schade door deze lage rente en gaan tienduizenden werknemers ontslaan.

Natuurlijk niet alleen door die lage rente maar die speelt er wel degelijk een hoofdrol in.

Ook dat kan de ECB niet afdoen als een side effect dat niet beoogd wordt en dus geen worry voor de ECB is.

Door de opkooppolitiek van de ECB en het overvloed aan geld daardoor (nu al 1200 miljard euros) worden de aandelen koersen opgestuwd, want waar moeten die 80 miljard euro per maand naartoe. Aandelen worden een vluchtroute voor het kapitaal.

Veel van dat geld wordt door banken belegd in het buitenland en niet in de eurozone economie.

Want de banken beleggen waar het hoogste rendement te halen valt.

Maar als een bank door slecht investeren dreigt om te vallen heeft steeds de bevolking via belastinggeld dat moeten voorkomen en betalen.

De regels daarvoor zijn nu veranderd en de aandeelhouders worden eerst aangepakt.

De banken moeten onderling een garantiefonds hebben en het spaargeld  moet via een depositofonds worden gegarandeerd tot 100.000 euro.

Stress tests hebben aangetoond dat de banken safe zijn.

Dus geen staatssteun meer. Juist, want de banken werken globaal.

Op papier klopt het.

Maar in Italië en in Duitsland is het de vraag of de nieuwe regels afdoende zijn.

Italië's banken hebben zoveel Bad Loans dat herkapitalisering nodig is om omvallen te voorkomen.

Italië wil weer staatssteun om de kleine aandeelhouders te ontzien maar volgens de nieuwe regels is dat verboden.

Maar of de Deutsche Bank het redt zonder staatssteun is twijfelachtig.

Merkel is er tegen maar wat zijn de alternatieven.

De bankenunie is zo een loze niet werkende constructie.

Wonen en energiekosten zullen de komende jaren flink oplopen.

De overgang naar duurzame energie eist enorme investeringen die een verhogende invloed op de verbruikersprijs zullen hebben.

In Duitsland is dat al jaren aan de gang via een EEF heffing.

Juist de armen en degenen die net boven die grens zitten worden daar het slachtoffer van.

De vluchtelingen crisis toont het onvermogen van de EU om adequaat te reageren. Op papier is alles onder controle, commissies, werkgroepen worden gevormd.

Maar in de praktijk is het een chaos. Het is een papieren leger.

De politiek heeft in de ogen van de bevolkingen gefaald en alleen de belangen van het establishment gediend.

Dat geeft aan wat populisme is.

Het is een zich afkeren van de gevestigde politieke orde en establishment gedomineerde maatschappij die alleen de eigen kring beschermt en bevordert. Cronyism.

Het afdoen van populisme als onderbuikgevoelens, ongeletterden, extremisten, tokkies,  zien zij als een teken van de minachting die de establishment voor hen heeft.

Het maakt de gevoelens van onvrede des te sterker.

In de EU en vooral de eurolanden neemt het scepticisme toe.

In de Europese Unie en de eurozone komt daar bij dat de elite, tegen de wil van de meerderheid van de bevolkingen die minder macht voor de EU, Brussel willen, via een achterdeur,  de Commissie, juist steeds meer macht naar Brussel wil overbrengen en blijft streven naar een gecentraliseerde EU, technocratisch bestuurd door Brussel.

Daardoor is er, juist bij zaken die een gecentraliseerde aanpak nodig hebben, wantrouwen bij de lidstaten zelf die dat dan ook zien als een ongewenste stap naar verdere federalisering.

Dat levert een scheiding van de geesten op tussen oost en west.

De invoering van de euro, algemeen erkend als een totaal mislukt experiment om via een gemeenschappelijke munt door convergentie rijp te worden gemaakt voor een politieke unie is een groot gevaar geworden voor de EU zelf.

De zuidelijke landen raken economisch steeds verder achterop bij de noordelijke landen en staan voor een blok.

Verder gaan op de huidige weg voert hen  naar de economische ondergang maar gebondenheid aan de voorwaarden voor de invoering van de euro, vastgelegd in de Verdragen, geeft hen geen ruimte om een eigen doeltreffende financiële politiek te voeren.

Devalueren, altijd het middel om de munt aan te passen aan de economische potentie, is uitgesloten.

Alleen de opkoop door de ECB van hun obligaties en de kunstmatig lage rente houdt hen op de been en de schulden houdbaar.

Maar dat kan niet eeuwig doorgaan.

Zij staan inderdaad voor het blok.

De noordelijke landen, onder de parapluie van Duitsland, willen geen afwijken van de Verdragen, terecht, want ze zijn door alle lidstaten getekend.

Zij kunnen leven met de waarde die de euro voor hen heeft.

Evenmin willen zij een fiscale unie, slechts alleen Duitsland lijkt zo'n fiscale unie, mits het een politieke unie is maar dan geschoeid op Duitse leest,  te willen.

Zij willen ook geen geldstromen naar de zuidelijke landen maar willen dat deze zich aan hen aanpassen.

Helaas is dat onmogelijk omdat, met uitzondering wellicht van Spanje, die landen niet het economisch potentieel hebben zich aan het noorden aan te passen.

Deze onoplosbare problemen worden afgewenteld op de bevolkingen in het zuiden met als gevolg overgrote werkloosheid, door "interne devaluatie", loonsverlagingen waardoor de koopkracht instortte en armoede toesloeg.

En het einde daarvan is nog niet bereikt.

Spanje en Portugal staan in het rode boekje voor overschrijding van de 3% grens. Nog meer bezuinigen treft de bevolking nog erger dan nu.

Italië heeft zijn enorme bankenprobleem en gebrek aan groei en torenhoge schuld.

En eens zal toch de rente voor die schulden omhoog worden gebracht.

Daarbij komt een naar mijn mening belangrijke factor naar voren.

Zeg dat in de zuidelijke landen  30% van de bevolking onder de armoedegrens van dat land leeft (in de EU gemiddeld haast 25%) en 24% werkloos is. In Griekenland bovendien 50% van de jongeren.

Ik schat zo voor de vuist weg dat ook 30% moeite heeft om rond te komen.

En dat in een situatie die elk jaar verder verslechtert want elk jaar neemt de staatsschuld toe en is er minder overheidsgeld voor de economie en nemen de lasten voor de bevolking toe en moet de 3% bereikt worden door hogere lasten voor de bevolking.

Dan is er nog 40% van de bevolking ver boven die armoede grens.

Voor hen de situatie aanvaardbaar en behoeft niet te veranderen.

Natuurlijk is dat een voedingsbodem voor politieke bewegingen en partijen die zich afkeren van de status quo en een andere aanpak willen die perspectief op verbetering geeft.

Maar de in zichzelf gekeerde establishment ziet het niet in en vindt het een bedreiging, een aanval op hun systeem.

Inderdaad, zoals Stiglitz zegt, de euro kan de ondergang van de EU zijn, gekoppeld aan de dreiging van een federale staat en de vluchtelingencrisis en de technocratische bemoeizucht van Brussel.

Maar de verworvenheden van de oude Europese Economische Gemeenschap verliezen zou een ramp voor Europa zijn.

Dat moet voorkomen worden door het europrobleem te neutraliseren en de politieke macht terug te brengen naar de lidstaten met alleen essentiële gemeenschappenlijke veiligheidstaken centraal.

Dan blijft de economische kracht van de single market bewaard en kan enorm worden bespaard op de bureaucratie.

En de politieke onafhankelijkheid van de landen wordt hersteld.

Maar dat kan ook een droombeeld blijken en moet de EU van crisis naar crisis verder doorkruipen tot er één crisis te veel komt.

En dan zou alles verloren zijn.