Ligt Italië dwars 

of is het een symptoom?

Eerst even een korte vergelijking.

Argentinië heeft zich tot de IMF gewend en heeft een lening (bailout) van 50 miljard dollar  (onder voorwaarden) toegezegd gekregen om de uiterst trieste toestand van de peso te verbeteren.

Die lening zal later dus moeten worden terugbetaald

De ECB print maandelijks 30 miljard euro (= 43.2 miljard dollar) bij om  staatsobligaties (schulden) van eurolanden (en bedrijven) op de kopen en zal dat tot een totaal bedrag van meer dan 2500 miljard euro hebben gedaan als dat bijdrukken eind september a.s. zou stoppen.

Die extra 2500 miljard blijven gebruikt worden om bij het aflossen van aflopende obligaties ervoor in de plaats komende nieuwe obligaties op te kopen.

In vorige blogs heb ik op mijn amateuristische wijze de situatie van de euro in de eurolanden overdacht zoals ik die zag.

Na Griekenland is het nu Italië dat zich tegen de gang van zaken in de eurozone en de grondslagen ervan keert.

Misschien niet uit principe maar net als Griekenland gedwongen door de financiële noodzaak en wellicht ook om niet in dezelfde situatie als Griekenland te komen..

Ligt Italië dwars of heeft Italië gelijk.

Is het Italië’s eigen schuld of ligt de oorzaak in de euro?

De voorgeschiedenis van de euro is lang.

Na lang overwegen en onderhandelen sinds het einde van de tweede wereldoorlog heeft de euro op 1 januari 1999 in theorie het levenslicht gezien maar in de praktijk zijn in 2002 voor het eerst de euro’s als betaalmiddel gebruikt.

Het aantal deelnemende Europese Unie landen aan de euro was oorspronkelijk 11 maar is sindsdien uitgedijd tot 19.

Volgens het Verdrag van Maastricht (1994) is de euro de enige munt van de Europese Unie en is deze EU een Economische en Monetaire Unie.

Zodra een EU lidstaat aan de gestelde eisen voldoet moet hij verplicht de euro invoeren, behalve Denemarken (en Groot Brittannië maar dat is niet meer relevant).

Dus pas als alle EU lidstaten de EU hebben ingevoerd is de Europese Unie volwassen geworden.

Niet uitgegroeid want de EU heeft een ingewortelde uitbreidings lust.

Om te beginnen valt het niet te negeren dat vanaf het begin af aan al een aantal deelnemende landen niet aan de voorwaarden voor invoeren van de euro voldeden.

Geen goed teken, maar optimisme deed aannemen dat de eurolanden zouden gaan convergeren, naar elkaar toe zouden groeien.

Bovendien zijn er minimaal negen lidstaten nodig om “enhanced cooperation”, zoals de eurozone officieel is, mogelijk te maken.

Die voorwaarden voor deelnemen aan de euro waren streng: niet meer dan 3% begrotingstekort en 60% staatsschuld als voornaamste en een vooruitzicht van stabiliteit.

Overschrijden van die 3% en 60% zou leiden tot ingrijpen door de Europese Unie (nu voor het gemak door vrijwel iedereen Brussel genoemd) en zo zou de stabiliteit gewaarborgd blijven.

De officiële norm voor de begroting is echter in feite volgens het verdrag een overschrijding van 0.5%.

De 3% is de maximale overschrijding van die 0.5% limiet zonder ingrijpen door de EU.

In werkelijkheid is die 0.5% een illusie gebleken en is zelfs overschrijding van die 3% deficit steeds onbestraft gebleven.

De 3% ging bovendien worden beschouwd als de norm in plaats van als grens voor ingrijpen door de EU.

Geen wonder dus dat die 60% staatsschuld limiet daardoor eveneens overschreden werd en nu over de gehele eurozone net onder de 90% ligt.

Daarbij komt ook dat het de lidstaten niet toegestaan was elkaar direct financieel te ondersteunen en dat ook de ECB, de Europese Centrale Bank geen directe steun aan een lidstaat mocht verschaffen.

Door het oprichten van het ESM, een niet EU instelling waaraan alle eurolanden verplicht deelnemen volgens een verdeelsleutel op hun nationale inkomen kan dat verbod omzeild worden.

Dat ESM verleent financiële steun aan eurolanden (en door een aanvulling ook aan euro banken) in liquiditeits problemen tegen strenge voorwaarden gemonitord (en gestuurd) door de Eurozone, IMF, ESM en ECB.

Zie als voorbeeld Griekenland dat sinds 2010 (eerst door voorgangers van het ESM) via drie opeenvolgende leningen (bailouts) op de been wordt gehouden.

Er zijn ook EU lidstaten die wel aan de voorwaarden voor de verplichte invoering van de euro voldoen maar toch de eigen munt behouden.

Het lijkt me dus wel dat men kan zeggen dat de eurolanden zich niet hebben gehouden aan de voorwaarden voor de euro in de verdragen vastgelegd.

Dat de Lehman crisis in 2008 een negatieve invloed op de financiële ontwikkeling van de eurozone heeft gehad is duidelijk hoewel die crisis in feite de banken raakte die echter door de lidstaten en dus de belastingbetalers ondersteund werden

Italië gelooft dat de eurozone zoals hij nu functioneert juist disfunctioneert.

De steun van de ECB verleend door de QE (obligatie opkoop) en lage rente politiek, officieel om de inflatie op 2% te brengen worden  beide  internationaal als steun gezien.

Dat blijkt ook uit de belofte van Draghi in 2012 “whatever it takes”  om de euro te beschermen.

Door deze QE en lage rente worden “sterke” euro economieën bevoordeeld en groeien dus sterker.

Zo worden de verschillen tussen “zwak” en “sterk” juist steeds groter in plaats van kleiner, de in de verdragen genoemde “convergentie”.

Bovendien is Italië (en daarin staat het niet alleen) van mening dat de voorwaarden van de Verdragen en het Stabiliteits en Groei Pact (3%,60%) de economische beleidsmogelijkheden van de eurolanden zelf beknotten en zo een voor elk individueel land optimale economische politiek belemmeren.

Daardoor hebben met name de zuidelijke landen niet voldoende kunnen groeien.

Een ander gegeven is dat in eerste instantie  belastingmaatregelen en maatregelen in de sociale sector worden gebruikt door de lidstaten om toch zoveel mogelijk aan de 3% norm te kunnen voldoen.

Dat betekent dat vooral de bevolkingen van de zwakke staten onder de bezuinigingen door belastingverhogingen  en heffingen verzwaringen lijden.

Daarbij komt nog dat juist door de lage rente en door het opkoopregime en overvloed aan extra geld bij de banken schulden aangaan door staat, bedrijven en particulieren door leningen tegen uiterst lage rente af te sluiten erg aantrekkelijk werd en dus een hoge schuldopbouw is ontstaan die zonder steunregime wellicht niet te financieren valt. .

Dat houdt dus in dat bij oplopen van de rente en inkrimpen van de geldvoorraad hoge risico’s ontstaan.

Dat is nu reeds globaal te zien bij de emerging economies (ontwikkelingslanden) nu de FED van de USA niet alleen het bijdrukken van dollars en opkopen van obligaties heeft gestaakt en de rente met kleine stapjes verhoogt maar bovendien het extra bijgedrukte geld bij aflossing van opgekochte obligaties uit de markt haalt.

Ook moet de USA door de belastingverlagingen zelf meer leningen uitschrijven.

Dollars worden daardoor schaars en vloeien terug naar de USA, de rente loopt op  waardoor deze Emerging Economies in financierings problemen (te duur en te weinig) komen en zich al tot de FED gewend hebben om de zaak af te remmen.

QE en rentepolitiek worden nationaal opgezet maar de uitwerking is globaal.

Italië wil een flexibelere opstelling en wil daartoe de verdragen heroverwegen.

Zuinigheid en vlijt tegenover meer lenen om te investeren en zo de groei sneller te vergroten om zo dan weer de schulden te kunnen verminderen.

De vraag zou kunnen zijn of dat met de huidige schuldenhoogte  nog te realiseren valt.

Ongetwijfeld zullen de rekenmodellen van de verschillende instituten dit alles grondig kunnen doorrekenen.

De tijd zal het leren.

Voorlopig zijn er nog geen concrete maatregelen genomen die onaanvaardbaar zijn voor de eurozone.

Zo draaien Italië en voornamelijk Duitsland om elkaar heen. Italië met zijn regeerprogramma en Duitsland met zijn austerity.

Brussel kijkt nog toe.

Maar dit zijn slechts de overpeinzingen van een leek, een volslagen amateur die om zich heen kijkt en het zo simplistisch mogelijk overpeinst.