De G7 en Jackson Hole, 

economie en milieu

Mijn overpeinzingen dit keer gaan over de vrees voor een komende recessie aangewakkerd door de inverted yield curve en de geringere groei en over het verband tussen economie en milieu, die niet gescheiden van elkaar kunnen worden gezien.

Neem in Nederland de economische projecten die niet  uitgevoerd kunnen worden doordat zij niet voldoen aan aantoonbare directe compensatie voor de nitraat (NO2) uitstoot die ze (indirect) veroorzaken.

Dit weekend vergaderen de G7 leiders in Biarritz en de centrale banken in Jackson Hole van donderdag tot zondag.

In Biarritz is het de politiek die over onze ook economische toekomst vergadert, in Jackson Hole zijn het de bankiers die de wereld monetaire politiek bespreken en op elkaar afstemmen.

En monetaire politiek kan niet compenseren wat de lidstaten met hun fiscale politiek zouden moeten doen om hun economie te stimuleren, zo lees ik hier en daar.

G7 contra Jackson Hole.

Beide bijeenkomsten in een tijd waar globalisering onder druk staat van nationale handelsbalansen, van Brexit en langzamer China en een tijd na de QE en renteverlagingen door centrale banken gevoerd ter stimulering van de economie waarvan de groei nu weer afneemt en velen zelfs in de komende jaren een recessie vrezen.

Zullen de bankiers weer hun QE en rentewapens inzetten.

Hebben die dan de laatste tien jaren niet de gewenste uitwerking gehad.

En zullen zij dit keer, indien volgens de bankiers nodig, wel die gewenste uitwerking hebben?

En is de situatie zo zorgelijk als gevreesd wordt.

De groei van de wereldeconomie werd in juli j.l. door het IMF geschat op 3.2% in 2019, 3.5% in 2020, eurozone 1.3% en 1.6% (1.2% en 1.4% door de Europese Commissie), USA 2.6% en 1.9%.

Duidelijk lager dan in 2017 maar niet onrustbarend als men  de strubbelingen door Brexit onzekerheid, minder globalisering, handelsoorlog en mede daardoor  China’s lagere groei als oorzaken ervan in acht neemt.

Meer symptomatisch dan structureel.

Goed, in Duitsland krimpt de industrie maar dat is gezien de overgang van fossiel naar duurder elektrisch en CO2neutraal en door de onzekerheid en de scherpe milieu eisen voor de autobranche en alle eraan toeleverende bedrijven wel begrijpelijk in een zo sterk industrie en export georiënteerd land.

Flash France and Germany

Zowel in de gehele eurozone als in Frankrijk en Duitsland is er in augustus een hogere groei voorzien dan in de maand juli.

Wel toont de industrie in Duitsland een doorgaande daling.

Natuurlijk geringere groei dan in 2017 maar geen krimp.

Wel de vrijwel zekerheid dat lage rentepercentages (hoewel hoger dan de 0 en negatief van de ECB) lange tijd blijvend zullen zijn.

Waarom staan de centrale banken dan bij wijze van spreken in de rij om die al lage rente nog verder te verlagen en geld bij te drukken om waardepapieren op te kopen.

Duitsland staat klaar om zijn economie te stimuleren met 50 Miljard euro.

Die kunnen doelmatiger gebruikt worden dan de ECB kan doen met ongericht geld aan banken ter beschikking stellen.

Bijvoorbeeld door belastingverlaging de consumptie te verhogen, de verouderde infrastructuur aan te pakken.

Duitsland kan dat doordat zijn begroting neutraal is en de staatsschuld weliswaar iets hoger dan de EU toestaat maar er ruimte genoeg is en de rentelast zelfs 0% rente bedraagt voor een lening van 0.8 miljard euro met een looptijd van dertig jaar (hoewel de bedoeling was een 2 miljard euro lening).

Dat in tegenstelling tot een aantal andere eurolanden die zo’n grote bestaande staatsschuld hebben dat meer schuld, al is het tegen lage rente,  onverantwoord zou zijn.

Waar weer tegenover gesteld kan worden dat de rentelasten voor euro obligatie leningen zo laag zijn, ook voor hoge schuldenlanden, dat deze ook bij nog grotere schulden op te brengen zijn en leningen met een looptijd van 50 jaar of zelfs langer zeer lang respijt bieden.

Maar eens in de toekomst zullen ze toch afgelost moeten worden.

Nederland wil, naar ik lees, een andere weg volgen, de oprichting van een investeringsfonds van ca 50 miljard euro’s (te vullen met leningen tegen lage of nul rente of lager).

Ook Nederland heeft een positieve begroting en lage staatsschuld.

Dat maakt het zonder problemen mogelijk.

Maar ook Italië met zijn hoge schuldenlast wil deze weg inslaan.

Dat zijn voorbeelden van de inbreng van de fiscale politiek in de lidstaten.

Wat de centrale banken kunnen bewerkstelligen is voornamelijk de rente laag houden zodat de fiscale nationale schulden betaalbaar blijven.

Geld bijdrukken met obligatieopkoop en zo ongericht geld in de wereldeconomie pompen tegenover met door de landen geleend geld gericht bepaalde economie versterkende en koopkracht verbeterende projecten in gang zetten.

In ieder geval weg van de knellende austerity in de landen en ongerichte geldverruiming door de centrale banken.

Dichter bij de Modern Monetary Theory (en ook zijn dreigende inflatie gevaar).

Maar tegen de EU verdragen.

In Biarritz zijn het de G7 landen, Canada, Frankrijk, Duitsland, Italië, Japan, het VK en de VS (Rusland is buitengesloten) die vergaderen

Economisch machtige landen.

In Jackson Hole de centrale banken van de machtigste wereldlanden.

Maar nauwelijks vertegenwoordigingen van de arme en de opkomende landen.

Maar in een wereldomvattend verband moet het voor iedereen, zo denk ik, duidelijk zijn dat economie en milieu op gespannen voet leven.

Neem de wereldeconomie die de komende jaren met meer dan drie procent groeit.

Die groei brengt uiteraard een grotere vraag naar energie met zich mee, energie die economisch gezien tegen de laagst mogelijke kosten opgewekt moet worden.

Want het productiekosten aspect speelt een grote rol in de economie van opkomende landen.

Het opwekken van die meerdere energie veroorzaakt weer een grotere uitstoot van CO2.

Juist in die groei landen waar de bevolking snel toeneemt en de economische  groei relatief hoog is, is er nauwelijks CO2 neutrale energieopwekking;  tenslotte zelfs in onze technisch hoogontwikkelde  landen zijn fossiele brandstoffen ook nog steeds onmisbaar voor de totale energie opwekking.

Dit lijkt mij als eenvoudige leek een zorgelijke gedachte.

En dan gaat het over meer dan alleen de CO2 uitstoot.

Economische groei en milieu in onderling verband.

Een gedachte die bij de G7 en Jackson Hole wel niet op de agenda zal staan, behoudens het vasthouden aan het Parijse klimaat accoord.

Maar, zoals altijd zijn dit alleen maar de overpeinzingen van een bejaarde gepensioneerde volslagen leek