I T A L I E

financieel derde macht in de eurozone

Realisme of Wanhoopskreet,

5sterren en de League

het roer moet om

wat zijn hun plannen

In mijn laatste drie overpeinzingen heb ik nagedacht over de monetaire perikelen in de eurozone en de staatsschulden die nog steeds blijven oplopen.

In de tabel in het vorige blog heb ik de eurolanden met elkaar vergeleken en zij blijken ver uit elkaar te lopen.

Zo ver dat een alles overkoepelende monetaire politiek mij een praktische onmogelijkheid lijkt.

Italië, op twee na de grootste economie van de eurozone kwam er als een van de zwakke economieën uit.

De onvrede in Italië zelf over hun functioneren binnen en door de eurozone kwam tot uiting bij de laatste verkiezingen.

De rechtse, euro-sceptische partijen hebben de verkiezingen gewonnen, hebben hun onderlinge verdeeldheden bijgelegd en zijn tot een soort verlanglijst of concept akkoord gekomen.

Moeilijk te zien of het het een is of het ander.

Alles heel voorlopig en onofficieel.

Hun toekomstplannen voor Italië zijn uitgelekt, een document van 39 bladzijden, lees ik.

In deze wereld van digitalisering  blijft niets verborgen, wordt  hooguit genegeerd of doodgezwegen.

De vijfsterren en de League willen het volgende.

Welke financiële en monetaire kant hun verlangens of eisen heen zouden gaan wist de eurozone al.

Maar het is nog in onderhandeling en alles kan nog veranderen en niet alles staat geconcretiseerd in de concept Coalitie Overeenkomst van 58 pagina’s die de uitgelekte 39 pagina voorganger ervan vervangt en niet alle punten uit de 39 pagina versie zo exact vermeldt, maar men kan er tussen de regels meer in lezen.

-Een basisinkomen van 780 euro voor behoeftigen

-Een flat taks (van 15%?)

-Een schuldkwijtschelding door de ECB van 250 miljard euro, een deel dus van de door de ECB van Italië opgekochte staatsobligaties (in totaal opgekocht voor 440 miljard euro)

-Op monetair gebied afstand nemen van de 3% en 60% regel

-Opnieuw  onderhandelen over EU verdragen

-De verhoogde pensioenleeftijd weer naar beneden

- Economische procedures die het voor de euro lidstaten mogelijk maken de monetaire unie te verlaten.

 Nu is dat immers onmogelijk zonder ook de EU te verlaten.

-Rusland als economische partner

-nieuwe regels voor vluchtelingen, geen Dublin akkoord handhaven.

-Italy first

Goed, het zijn allemaal zeer voorlopige plannen en het is de vraag of ze alle in de definitieve coalitie overeenkomst (na consulteren van de leden van de twee partij) zullen worden opgenomen.

Ze zijn toch als een bom ingeslagen en druisen tegen de eurozone regelgeving in.

Ik lees in de Duitse pers al dat deze, zij het voorlopige, voornemens een nachtmerrie zullen zijn voor de eurozone bestuurders en dat is wel duidelijk.

Je kunt ze afdoen als een cri de coeur en de gedachte dat het zo’n vaart niet zal lopen en overgaan tot de orde van de dag.

Maar het is duidelijk dat doorgaan op de huidige weg voor Italië geen oplossing uit hun crisis biedt en dat hervormingen dringend nodig zijn.

De vraag is wel of deze voorstellen een oplossing inhouden.

Ik zie ze met mijn lekenoog als een schot voor de boeg.

Indien de eurozone niet met een werkbare oplossing voor hun overgrote schuldenprobleem komt dat nu investeringen en innovatie frustreert en dat bovendien steeds verder toeneemt zullen zij zelf het heft in handen nemen.

Want zoals ik al heel lang stel, en zoals de tabel in het vorige blog laat zien, de schuldenproblematiek in de eurozone is een loden last voor verdere ontwikkeling en voor vele eurolanden een onoverkomelijk obstakel.

Ook in de eurozone lopen de rentetarieven op want de invloed van de USA rentestijgingen doet zich overal gelden, niet alleen in de USA en Emerging Economies en maken lenen duurder.

Er is een ander verontrustend aspect aan deze voorlopige plannen.

Ze zouden, zo zie ik het,  in realiteit alleen kunnen worden uitgevoerd als EU Verdragen en bijvoorbeeld S&G Pact worden herzien.

Want hoewel vastgehouden wordt aan het Verdrag van Maastricht geldt dat niet voor de begrotings en staatsschuld regelingen daarin.

Deze worden door Italië gezien als een belemmering voor zijn economische ontwikkeling.

De verdragen heroverwegen is echter een wespennest met blote handen te lijf gaan.

Als er geen oplossing wordt gevonden zou Italië in het uiterste geval de eurozone misschien moeten verlaten, hun eigen munt invoeren, vervolgens devalueren, tot een schuldensanering komen, maar lidstaat van de Europese Unie blijven om in de common market te blijven.

Maar hoe realistisch zou dat zijn.

Voorlopig in ieder geval hebben de coalitiepartners geen plannen in die richting volgens hun verklaring.

Laten we ook niet vergeten dat Italië bij het toetreden tot de eurozone al een overgrote staatsschuld had:

debt%GDP	1999	2012	2014	2017
Italy	113.0	127	132.5	131.8

Ik vind berekeningen vaak veelzeggend.

Daarom heb ik voor mijzelf hieronder een “what if” 10 jaars simulatie gemaakt met een heel simpel rekenmodelletje van de ontwikkeling van de financiën van Italië bij elk jaar een geschatte groei van 3% bij een begrotingstekort van 4% en een rentetarief van 4% (na afloop van ECB obligatie aankopen dus), 2% inflatie (ECB streefdoel).

Het uitgangspunt zijn de GDP en staatsschuld bedragen van eind 2017 in miljarden euro:

En een veel gunstiger what if: 4% groei, 2% tekort en 2% rente, 2% inflatie:

Zo kun je een zeer groot aantal “what if” varianten laten zien.

Iedereen kan zijn eigen conclusies uit deze niet fijnmazige maar wel duidelijke what if berekeningen trekken en zich ook afvragen in hoeverre ze ook voor andere eurolanden gelden.

Hoe zal de EU reageren op deze Italiaanse rebellie?

Tenslotte: 

Ik moest toch wel een beetje in mijzelf grinniken toen ik een Italiaanse suggestie voor de berekening van de eurozone staatsschulden zag:  neem daarin niet de door de ECB opgekochte schulden (=staatsobligaties) mee.

Dat zou de eurozone staatsschulden met maximaal 30% (het voor de ECB vastgestelde maximum percentage opkopen per euroland) kunnen verminderen.

Ik heb al eens de suggestie geopperd dat de door de ECB opgekochte eurozone lidstaten schulden voor de eurostaten geen gevaar opleveren zolang deze schulden met rollovers (opnieuw afsluiten) in handen van de ECB blijven.

De ECB als schuldeiser en rollover bieder is anders dan publieke investeerders als schuldeisers.

Italië gaat zo met die gedachte alleen een stapje verder:

de  ECB als permanente schuldeiser van de eurozone.

Maar zoals altijd zijn dit alleen maar de overpeinzingen van een amateur die van tijd tot tijd stomverbaasd de gebeurtenissen aan zich voorbij ziet komen en zich vaak afvraagt “Heeft nou niemand in Brussel en Straatsburg dit zien aankomen?”.