Al komt het pas op het einde……

het is de rente.

Dat het rommelt op de kapitaalmarkten valt niet te ontkennen.

Er is een soort contradictie ontstaan tussen kapitaalmarkten en de echte economie.

En de echte economie is pragmatiek en economie is een studierichting vol modellen.

Vorige week hadden wij nog de positieve berichten over de prognoses voor de economie over het komend jaar en in feite de komende jaren.

En, inderdaad als wij de groei van het GDP zien (zowel voor de eurozone als voor de EU en de wereld), de teruglopende begrotingstekorten (denk erom, nog steeds toenemende staatsschulden, maar in een lager tempo), de teruglopende werkloosheid en verwachtingen van een economische groei van meer dan 2% dan kan men niet anders zeggen dan dat de echte economie na een nare recessie op het juiste spoor zit.

Maar de laatste dagen zien wij de beurskoersen teruglopen in plaats van, zoals de afgelopen jaren het geval was, steeds hogere records bereiken.

De winsten van bedrijven nemen toe, maar de beurskoersen van die bedrijven dalen.

En de onrust neemt met de dag toe.

Wat is er aan de hand?

Natuurlijk kan ik alleen maar mijn leken gedachten erover laten gaan.

Ik kan mij niet aan de indruk onttrekken dat de grip die de centrale banken op de kapitaalmarkten hadden aan het verslappen is.

Jaren en jaren lang hebben de centrale banken een losse monetaire politiek gevolgd van geld bijdrukken (al was dat geld theoretisch gedekt door staats en bedrijfsobligaties, dus denk erom gedekt door schulden) en dat via de banken op de kapitaalmarkt gebracht.

Daarnaast hebben dezelfde centrale banken hun rente laag gehouden en zelfs gedeeltelijk negatief gemaakt, in duidelijke termen geld uitgeleend met soms nog extra geld toe.

Dus geld in overvloed op de kapitaalmarkt en voor degenen die het wilde lenen nauwelijks rentebetaling en soms nog een zak geld extra toe.

De bedoeling van dit alles was natuurlijk voor de binnenlandse economie tegen lage kosten veel geld ter beschikking stellen voor investeren in de economie en zo economische groei veroorzaken met grotere werkgelegenheid, grotere binnenlandse consumptie en vraag.

Maar aanbod is vraag gestuurd en niet andersom, al kan men met gerichte reclamecampagnes wel een vraag opwekken, maar dat is dan speciaal product gericht en niet algemeen.

Op mijn simpele wijze denk ik dat alleen een grotere koopkracht, bijvoorbeeld door belastingverlagingen of loonsverhogingen, de vraag kan vergroten en zo tot een groter aanbod en zo de economie versterken.

Maar het is onderdehand wel duidelijk dat de afgelopen tien jaren de arbeidsinkomens, de lonen, niet reëel (dus inflatieoverschrijdend) zijn gestegen en wie echt denkt dat de belastingen en overheidsheffingen e.d. gedaald zijn is, denk ik, met een lantaarntje te zoeken.

Er is altijd, zoals ik in recente blogs heb proberen aan te tonen, een balans nodig tussen kapitaal en arbeidsbeloning.

Voor de verhouding tussen deze twee zijn sterke werkgevers nuttig en vakbonden noodzakelijk.

Naar mijn mening zijn vakbonden op de een of andere wijze losgeraakt van hun oorspronkelijke doel, het behartigen van loon en sociale belangen van de werknemers.

De balans tussen kapitaal en arbeidsbeloning is mede daardoor verstoord.

Daaraan hebben overigens ook de centrale banken hun steentje bijgedragen door kapitaal in overvloed te verschaffen.

Zij kunnen echter wel het geld creëren maar niet de ondernemingen dwingen het te investeren maar hebben wel de kapitaalkosten voor de ondernemingen drastisch verlaagd zodat de winsten, dus de kapitaalvorming, toenam.

En de beurs was ook een soort schuilplaats om geld te investeren als veilige plek zodat de koersen bleven stijgen en obligaties leverden door de lage (soms negatieve rente ervoor) geen rendement.

Zij kunnen bovendien in deze tijd van globalisering er geen zorg voor dragen dat al dat bijgedrukte geld in de binnenlandse economie terecht komt.

Voor de kapitaalverschaffers is uiteraard het hoogste rendement belangrijk, daar waar zij hun goedkoop verkregen geld willen investeren, wereldwijd.

Maar een bijverschijnsel was wel dat door de lage rente, spaarders, de gewone mens, nauwelijks of geen winst min inflatie, rendement dus,  rente,  op hun spaargeld voor pensioen of reserves voor mogelijk noodzakelijke aankopen kregen.

Door deze twee is, naar mijn amateuristische mening, mede de balans tussen arbeidsinkomsten en kapitaalinkomsten totaal verstoord, hetgeen op de duur een nadelige invloed op de echte economie zal hebben, koopkracht en aanbod moeten in balans zijn.

In de USA zien we al dat veel gekocht wordt door geld te lenen, niet door verdiend loon.

Een veeg teken.

Redelijk gemakkelijk lenen door de geldovervloed en lage rente.

Maar gevaarlijk omdat geleend geld eens terugbetaald zal moeten worden.

Nu zij er drie ontwikkelingen in gang.

De ene is dat de economie de recessie te boven is gekomen en dat er een periode van economische groei is ontstaan.

De tweede is het besef dat nu de economie zelfstandig groeit het niet meer nodig is geld te blijven bijdrukken en op de kapitaalmarkt te brengen (bovendien kun je dat geld bijdrukken niet eeuwig volhouden).

De derde is dat door het stoppen van dit bijdrukken en het weer vernietigen op de duur van al dat extra bijgedrukte geld de geldovervloed gaat afnemen en dus geld duurder wordt, dat wil zeggen dat de rente omhoog gaat.

Dat laatste, het oplopen van de rente,  is het schrikbeeld van de aandelen kapitaalwereld en de staten.
Het maakt  obligaties aantrekkelijker, de yield (rente) op 10 jaars obligaties in de USA is al boven de (magische) grens van 3% zodat ze aantrekkelijker kunnen worden dan aandelen en er dus een overstap plaats vindt waardoor de aandelenkoersen sterk dalen (en de obligatiekoersen eveneens want hoe hoger de renteopbrengst ervan hoe lager de waarde).

Om dit geheel nog ingewikkelder te maken zitten de Centrale Banken niet meer op één spoor.

De Centrale Banken die door rentemanipulaties en bijdrukken van ettelijke biljoenen dollars (en andere valuta) jarenlang gezamenlijk hebben geprobeerd de kapitaalmarkten en de economieën te stimuleren.

De FED heeft het roer, zoals ik al schreef, omgegooid, geld bijdrukken gestopt, langzaam het bijgedrukte geld gaan vernietigen en de rente stapje voor stapje verhogen.

De ECB daarentegen gaat door met bijdrukken (zij het langzamer), vernietigt het bijgedrukte geld niet en houdt de rente laag of negatief.

Over de Bank van Japan valt geen zinnig woord (denk ik) te zeggen, maar daar gaat het voornamelijk over export verhogen en innoveren.

Zo overpeins ik dit alles op simpele wijze op mijn eigen amateur manier.

Waarom is renteverhoging zo gevreesd.

Dat heeft te maken met de enorme wereldschuldenberg.

En dan duikt  opeens de vrees voor inflatie op, die er in Europa niet is en in de USA (voor de zoveelste keer) volgend jaar op 2% zou komen volgens de laatste prognose.

Maar daarover volgende keer.