22 november.

Ik lees dat er sterke druk wordt uitgeoefend op Schultz om toch overleg te plegen met CDU/CSA over een voortzetting van de Grote Coalitie die het toch vier jaar zonder grote problemen heeft uitgehouden.

Dat mag dan voor die coalitie gelden maar juist daarom zijn ze bij de verkiezingen afgestraft.

Want de kiezers dachten er duidelijk anders over.

Bij het overwegen van een voortzetten van de oude Grote Coalitie moet men dan wel beseffen dat de SPD zoveel zetels is kwijtgeraakt omdat de SPD kiezers vonden dat het SPD programma niet voldoende inbreng kreeg hetgeen waarschijnlijk vooral de linkervleugel van de kiezers heeft afgestraft.

Datzelfde geldt echter evenzeer voor waarschijnlijk de rechtervleugel van de CDU en CSA die het beleid te links vonden en dat bij de verkiezingen hebben laten merken.

Ik heb zelf eigenlijk ook de indruk dat  Mw Merkel  in een nieuwe coalitie haar eigen beleid  zal willen voortzetten.

Dat beleid is sterk op haar visie op de EU gericht.

Dat maakt in feite zo’n voortzetting wel heel erg problematisch.

De CSA partner wil geen concessies doen na de slechte verkiezingsuitslag.

De SPD zal een linkser beleid eisen en heeft een ander beeld van de toekomst van de EU dan de CDU/CSA en de rechtervleugel van de CDU vindt juist dat de coalitie een te linkse koers aanhield.

Wat zal dat voor de EU en dus voor ons betekenen.
Inderdaad....

Het zijn roerige tijden …..

Terwijl in de USA trossen politici, journalisten en andere machtigen der aarde aan de lopende band door #metoo ten val worden gebracht en in Zimbabwe Mugabe tenslotte toch toegeeft aan de  wens  af te treden als president, gebeurt er in Europa toch ook het een en ander.

In Duitsland kunnen de Groenen, de Liberalen en de Christelijke Democraten het na vier weken aftasten toch niet met elkaar vinden en gaan uit elkaar Duitsland zonder toekomstige regeringscoalitie achterlatend.

Waarom begeef ik me toch weer op dat glibberige politieke pad, dit keer de Duitse kabinetsformatie.

Voor mij een eenvoudige reden: als er één land belangrijk is (voor ons) in de Europese Unie dan is het Duitsland.

In dat Duitsland is Mw Merkel niet alleen het symbool voor de Europese Unie maar de drijvende kracht  erin,  daarin gesteund door het Duitse parlement waarin haar partij de boventoon voerde  en de lakens uitdeelde.

Voor sommigen was Mw Merkel de Europese Unie, men kon niet langs haar heen.

Maar door de laatste verkiezingen in Duitsland is haar positie aanzienlijk verzwakt want haar partij heeft niet meer de overgrote macht in het Duitse parlement maar moet genoegen nemen met een gedwongen coalitie van vier partijen.

De vorige sterk eurofile partner de SPD heeft immers door het gevoelige verlies tijdens de verkiezingen besloten in de oppositie te gaan en de CDU/CSU heeft percentagegewijs nog meer verloren.

Het politieke toneel in Duitsland is grondig herschikt.

Tot die nieuwe coalitie er is en heeft vastgelegd wat de Duitse positie zal zijn bij de verdere ontwikkelingen in de Europese Unie en vooral de eurozone is er in de EU en eurozone een vacuum.

Er liggen de plannen voor vergaande eenwording  van de eurozone door het Europees parlement en Macron (gezamenlijk budget, eurozone belastingen, eurozone schulden, eurozone Minister van Financiën, bankenunie met gezamenlijke risico deling) , de plannen voor een EU van verschillende snelheden, gezamenlijke migranten politiek, gezamenlijke defensie  en grensbewaking, energie en economie.

In hoeverre deze plannen verwezenlijkt zullen worden hangt in grote mate af van de samenstelling van een nieuwe Duitse coalitie en de trouw aan het Verdrag van Lissabon.

Er is een wereld van verschil tussen de opvattingen van de CDU, SPD, FDP, Groenen en Linksen (om niet te spreken van AfD) en dus van de  toekomstige coalitie.

Zeker is dat Mw Merkel niet haar eigen agenda zal kunnen uitvoeren zonder toestemming van de nieuwe coalitie en het nieuwe parlement.

Zeker is ook dat voordat een nieuwe coalitie is gevormd met programma en regering de ontwikkelingen in de Europese Unie stilliggen.

Een complicerende factor ook voor de Brexit onderhandelingen waarbij ook Duitsland grote belangen heeft.

Maar hoe zal het  Duitsland zelf vergaan met een aftredende regering die alleen de lopende zaken afhandelt.

De economie in Spanje heeft niet geleden onder een langdurige regeringsformatie die tenslotte tot een minderheidssregering leidde.

Integendeel, de economie bloeide tijdens de formatie meer op dan voorheen.

In België heeft de economie evenmin geleden tijdens de uiterst lange regeringsformaties, in Nederland is de economie sterk gegroeid.

Economisch gezien blijkt dus dat landen langdurig zonder regering kunnen zitten zonder daardoor economisch ten onder te gaan.

Ook sociaal gezien is er in geen der landen onrust ontstaan tijdens deze periodes zonder regering.

In ons buurland zijn de besprekingen na vele weken van elkaar aftasten vastgelopen, nog voor er echt onderhandeld zou worden.

In plaats van toch al te moeten wachten tot Kerstmis op een nieuwe regering heerst er nu zelfs onzekerheid over wat te doen.

Lijmen, minderheidscoalitie, nieuwe verkiezingen, en een medierende sociaal democratische Bundes President die de partijen oproept tot verantwoordelijkheidsgevoel voor de staat.

Het kan wel tot Pasen duren volgens sommigen voor de rust is weergekeerd.

Maar zou in Duitsland dan wel de economie schade oplopen of sociale onrust ontstaan tijdens een periode zonder regering, nu ja een aftredende regering die de lopende zaken afhandelt maar, normaal gezien, geen nieuwe initiativen neemt.

Hoogst onwaarschijnlijk in wat toch wel het meest gedisciplineerde land is in Europa.

De formatie in Duitsland heeft, naar ik denk,  een aantal moeilijke facetten.

De Union, CDU en CSU samen hebben in de coalitie kabinetten altijd de boventoon gevoerd door hun grote, soms (welhaast) absolute meerderheid.

Daardoor hebben, naar de praktijk uitwijst, hun coalitiegenoten bij verkiezingen na deze coalities sterk verloren.

De ambitie om tweede viool te spelen en erop achteruit te gaan in stemmen zal dus niet groot zijn.

Om dat gevaar niet te lopen moeten de coalitiegenoten hun belangrijkste programmapunten in de coalitie overeenkomst, het toekomstige regeringsprogramma, kunnen vastleggen.

Dat stuit niet op onoverkomenlijke problemen als die punten niet stuiten op principiële bezwaren van de coalitiegenoten.

Men kan dus stellen dat in zo’n coalitie geen zaken zullen worden afgesproken die bij één van de coalitiegenoten principiëel onaanvaardbaar zijn.

Dat kan alleen indien de programma’s van die coalitiegenoten niet te sterk onderling uiteenlopen.

We hebben in Nederland gezien dat daardoor de eerste coalitie poging vastliep en dat de tweede mogelijk werd omdat men “pijnlijke” punten op goed Nederlandse wijze naar de toekomst verschoof.

In Duitsland wil de SPD, de sociaal democratische partij niet meewerken aan een coalitie met de Union gezien de verkiezingsnederlaag die de partij onderging en zij toeschreef aan de gevolgen van hun coalitie met de CDU/CSA.

Een tweede probleem bij een eventuele formatie is de AfD, de “populistische” anti immigratie eurosceptische partij,  op twee na de grootste met  12.6% van de stemmen, die door alle andere partijen (zoals in Nederland de PVV en nu ook de partij Baudet) wordt uitgesloten.

Voor een coalitie blijven derhalve alleen de FDP, de liberalen,  (die na een terugval na een coalitie met de CDU/CSU nu weer in de Bondsdag terugkeerde) en de Groenen over.

Liberalen en Environmentalisten met veel principiële tegenstellingen tussen de twee met de Union, CDU/CSA als grote kern, waarbijde CSA ook zijn verkiezingsnederlaag in het oog moet houden.

De FDP had geen vertrouwen en haakte af.

De komende dagen zullen aantonen wat er gaat gebeuren.

De SPD, de sociaal democraten, willen nieuwe verkiezingen, waarin zij hun verlies bij deze verkiezingen goed zouden kunnen maken.

Zij willen niet in een kabinet met Mw Merkel als Kanselier.

Ook de FDP mikt op nieuwe verkiezingen.

Mw Merkel wil geen minderheidskabinet en heeft dan liever verkiezingen.

Bij nieuwe verkiezingen zou de persoonlijke populariteit van Mw Merkel bij de Duitse bevolking een beduidende rol kunnen spelen.

Wellicht zullen vele Duitsers op haar partij stemmen om er zeker van te zijn dat zij niet voor de politiek verloren zal gaan, hoe ze ook over die politiek denken.

De Bundespresident wil lijmen.

De Groenen geven de FDP de schuld.

Voor de gevestigde partijen is de AfD een remmende factor voor nieuwe verkiezingen. In de peilingen tonen zij  een vooruitgang.

Het spookbeeld van nieuwe verkiezingen waarbij waarschijnlijk de resultaten geen aardverschuivingen ten opzichte van die van nu zullen tonen maar wel volgens de polls winst voor de AfD zal de partijen misschien min of meer dwingen tot verdere compromissen

Uiteraard zou dan voortzetting van de oude “Grote Coalitie” tusen de socialisten, SPD, en CDU/CSU de enige echt houdbare oplossing vormen.

Maar denk erom,  dat zou nu ook kunnen indien tenminste de SPD overstag zou gaan en in de politiek is omzwaaien niet ongebruikelijk.

Samen hebben zij immers een meerderheid in het parlement.

Samen hebben zij al vier jaar zonder onoverkomelijke problemen geregeerd.

Een belangrijke overweging  zal daarbij echter zijn nog meer kiezersverlies te vrezen dan nu al het geval is als er geen koerswijziging in de politiek met  de vorige regering komt.

Want de kiezers hebben die politiek duidelijk afgestraft.

Een tweede overweging hierbij is de weigering van Schultz in een regering met Mw Merkel als kanselier.

Hij zou van mening kunnen zijn dat Mw Merkel teveel een persoonlijk stempel op de politiek heeft gedrukt en dat dat de oorzaak van het kiezersverlies voor de SPD is geweest, zo vermoed ik.

Voor de toekomst van de Europese Unie en dus ook voor ons Nederlanders zijn deze Duitse coalitie onderhandelingen van groot belang.

Voor Macron zou een coalitie CDU/CSA SPD een belangrijke steun zijn voor zijn EU en eurozone voorstellen.

Schultz  heeft immers de laatste maanden duidelijk zijn steun aan die plannen betuigd en zijn rol als voorzitter van het Europese Parlement ging ook die richting uit.

Eén ding is zeker.

Het politieke toneel, niet alleen in Duitsland, is sterk aan het veranderen. Nieuwe partijen komen op en groeien.

In Groot Brittannië heeft de Ukip geleid tot de Brexit, in Nederland is daardoor gedwongen een zwakke meerderheids coalitie van één zetel tot stand gekomen, in Duitsland is het monopolie van de Union doorbroken, in Oostenrijk, Italië komt rechts sterk op, in Polen heeft de rechtse regering zelfs de gramschap van Brussel over zich heen geroepen.
De EU is niet meer het door Duitsland en Frankrijk geleide vriendenclubje van het eerste uur.

De oostelijke EU staten betwisten de leidende rol van Duitsland en Frankrijk en hebben een  eigen visie op de functie van de EU.

Voldoende reden dus om hieraan mijn overpeinzingen te wijden, maar zoals altijd zijn het de hersenspinsels  van een welwillend amateur.